Oi πριγκηπες των σκουπιδιων

23:13 13/1/2013 - Πηγή: Fimotro

Tου Θωμά Σίδερη
Freegans είναι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν εναλλακτικές στρατηγικές για τη ζωή, οι οποίες βασίζονται στην περιορισμένη συμμετοχή στη συμβατική οικονομία και στην ελάχιστη κατανάλωση πόρων. Οι freegans...
αγκαλιάζουν έννοιες όπως γενναιοδωρία, κοινωνική ανησυχία, ελευθερία, συνεργασία και ανταλλαγή. Αντίθετα, απεχθάνονται μια κοινωνία βασισμένη στον υλισμό, στην ηθική απάθεια, στον ανταγωνισμό και στην απληστία.

Όταν οι “free” συνάντησαν τους “vegans”

Το κίνημα Freeganism

βασίζεται πάνω στις έννοιες του «free» και του «vegan». Vegans είναι άνθρωποι που αποφεύγουν προϊόντα από ζωικές πηγές ή προϊόντα που έχουν δοκιμαστεί σε ζώα, σε μια προσπάθεια να αποφύγουν κάθε βλαπτική συνέπεια στα ζώα. Το κίνημα λοιπόν αυτό είναι ουσιαστικά ένα συνολικό μποϊκοτάζ ενός οικονομικού συστήματος όπου το κίνητρο του κέρδους έχει επισκιάσει ηθικούς προβληματισμούς και όπου μαζικά πολύπλοκα συστήματα παραγωγής εξασφαλίζουν ότι όλα τα προϊόντα που αγοράζουμε θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις, τις περισσότερες από τις οποίες ίσως και να μη τις μάθουμε ποτέ. “Έτσι, αντί για την αποφυγή της αγοράς προϊόντων από μια κακή εταιρεία μόνο και μόνο για να υποστηρίξουμε μια άλλη, θα αποφύγουμε να αγοράσουμε οτιδήποτε, στο μεγαλύτερο βαθμό που μπορούμε”, λένε τα μέλη του κινήματος και προσθέτουν: “Οι περισσότερες εταιρείες παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα, βασίζονται στην παιδική εργασία, μολύνουν τον αέρα και το νερό, καταστρέφουν τα τροπικά δάση, ευθύνονται για την υπερθέμανση του πλανήτη, την υπερεκμετάλλευση της γης, τον εκτοπισμό των κοινοτήτων των ιθαγενών και τη βάναυση κακοποίηση των ζώων. Από την άλλη, οι μεγάλες επιχειρήσεις καταφέρνουν και ανατρέπουν εκλεγμένες κυβερνήσεις και στη θέση τους βάζουν μαριονέτες για να προωθούν αποκλειστικά τα συμφέροντά τους. Πολλά από τα αθώα καταναλωτικά προϊόντα που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας παράγονται σε βίαια και απάνθρωπα καθεστώτα που καταρρακώνουν κάθε έννοια πολιτικής και κοινωνικής ελευθερίας. Η πρακτική όμως του μποϊκοτάζ δεν απέφερε καρπούς. Δεν αγοράζαμε αυτά τα προϊόντα και αγοράζαμε κάποια άλλα παρόμοια. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο μερικές κακές εταιρείες, αλλά ολόκληρο το σύστημα”.

Ίσως η πιο διαβόητη στρατηγική των freegans είναι αυτό που συνήθως ονομάζεται “αστική αναζήτηση τροφής” ή “καταδύσεις στα άδυτα των κάδων”. Αυτή η τεχνική περιλαμβάνει ενδελεχή αναζήτηση και έλεγχο των σκουπιδιών των καταστημάτων λιανικής πώλησης, γραφείων και άλλων εγκαταστάσεων για χρήσιμα προϊόντα. Παρά τα όποια στερεότυπα της κοινωνίας σχετικά με τα σκουπίδια, τα προϊόντα που ανακτώνται από τους freegans είναι ασφαλή, χρησιμοποιήσιμα, καθαρά, και σε τέλεια ή σχεδόν τέλεια κατάσταση.

Κάθε βράδυ τα μέλη του κινήματος έρχονται αντιμέτωπα με μία βασική πρακτική του καπιταλιστικού συστήματος: “για να είσαι καλός καταναλωτής και να ξοδεύεις περισσότερα, πρέπει συνεχώς να αντικαθιστάς τα παλιά προϊόντα με νέα”. Οι freegans δουλεύουν ομαδικά, αλλά αυτό δεν αποκλείει και το γεγονός αν κάποιος θέλει, να δουλεύει μόνος του. Χωρίζουν σε τομείς το πεδίο δράσης και αναπτύσσονται γραμμικά. Όλα όσα θα έρθουν στο φως από το “βυθό” των κάδων ανήκουν στην κοινότητα, η οποία θα τα διαχειριστεί στη συνέχεια κατά το δοκούν. “Ο υπερκαταναλωτισμός οδηγεί τους πολίτες σε υπερχρέωση και σε ακραίες καταστάσεις” λένε οι freegans. “Δεν πρέπει να πετάμε στα σκουπίδια απολύτως τίποτα, αλλά να προσπαθούμε να επισκευάσουμε όσο μπορούμε το κάθε αντικείμενο, έτσι ώστε να το αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτό μπορεί να έχει είτε την παλιά του ιδιότητα, είτε μία καινούργια που θα του προσδώσουμε εμείς”. Πολλοί τους αποκαλούν “ρακοσυλλέκτες με συνείδηση” διότι επιλέγουν με προσοχή το καθετί που μπορεί να τους φανεί φαγώσιμο ή χρήσιμο για κάποια άλλη λειτουργία. H παραπάνω στάση είναι ταυτόχρονα πολιτική πράξη και υπαρξιακή επιλογή. Αλλάζουν ριζικά τις καταναλωτικές τους συνήθειες, βρίσκοντας εναλλακτικούς τρόπους για την κάλυψη των καθημερινών τους αναγκών.

Παράλληλα με τους freegans, ενεργεί μια πολύ δραστήρια ομάδα, η Food Not Bombs. Η συγκεκριμένη κοινότητα ανακτά τρόφιμα που σε κάθε άλλη περίπτωση θα πήγαιναν χαμένα. Με τα τρόφιμα αυτά ετοιμάζει γεύματα και συσσίτια σε δημόσιους χώρους για αστέγους και όσους υποφέρουν από την πείνα. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, το ένα τέταρτο των τροφίμων που καταλήγουν στις χωματερές της Μεγάλης Βρετανίας είναι σε άριστη κατάσταση. Άλλη μια απόδειξη της υπερκαταναλωτικής κουλτούρας των Βρετανών, την οποία αντιμάχεται το κίνημα. H απόφαση, ωστόσο, να ζήσεις με αυτά που πετάνε οι άλλοι, δεν είναι εύκολη. Και οπωσδήποτε ένα τέτοιο κίνημα θα γνωρίσει και πολλούς “αντιπάλους”. Για αυτούς, τα μέλη του freeganism θεωρούνται ακραίοι παρά το γεγονός ότι έχουν στέρεες ηθικές βάσεις. Οι οπαδοί του κινήματος απαντούν πως είναι αντίθετοι στην ολοένα αυξανόμενη ηθική απάθεια και πως έχουν σαν πυξίδα στη ζωή τους την κοινωνική συνοχή, τη συνεργασία και την γενναιοδωρία.

Φτάνοντας και στα δικά μας σύνορα, αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει μια αντίστοιχη ομάδα ανθρώπων στην Ελλάδα που λέγεται “Freecycle” και έχει έδρα την Αθήνα. Το Freecycle Αθήνας λειτουργεί εθελοντικά για να προσφέρει πράγματα δωρεάν σε όποιον τα ζητήσει . Στόχος του Freecycle είναι να μειωθεί ο όγκος των χρήσιμων αντικειμένων που καταλήγουν στις χωματερές. Έτσι, γινόμαστε «πρίγκιπες» των σκουπιδιών…