To ntekoλτε και η μαντιλα...

12:23 9/10/2013 - Πηγή: Fimotro

Tου Θωμά Σίδερη
(από το : trenomag.gr)
Η Γκοζντέ Κανσού δηλώνει επισήμως καλλιτέχνης. Μέχρι πριν λίγες μέρες παρουσίαζε σε μεγάλο ιδιωτικό τηλεοπτικό δίκτυο της Τουρκίας ένα δημοφιλές βραδινό σόου. Η Κανσού έχασε τη δουλειά της μέσα...
σε μια νύχτα μετά από την παρέμβαση κυβερνητικών στελεχών στους ιδιοκτήτες του δικτύου, που απαίτησαν να απολυθεί εδώ και τώρα η παρουσιάστρια. Το παράπτωμα της Κανσού ήταν ότι φορούσε φόρεμα με βαθύ ντεκολτέ, το οποίο θεωρήθηκε προκλητικό και προσβλητικό για τη μουσουλμανική ηθική, έτσι όπως την αντιλαμβάνεται το AKP,

το κυβερνών κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν.

Δεν είναι όμως μόνο τα βαθιά ντεκολτέ που ενοχλούν το ανδροκρατούμενο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Τον Απρίλιο του 2013 διαρρέει στον τύπο η πληροφορία ότι ο ημικρατικός αεροπορικός κολοσσός Turkish Airlines θα απαγορεύσει στις αεροσυνοδούς του να φορούν κόκκινο κραγιόν ή περούκα και να φέρουν σε εμφανές σημείο του σώματός τους τατουάζ. Για τα κραγιόν θα επιτρέπονταν μόνο οι παστέλ αποχρώσεις. Η πληροφορία αυτή στάθηκε η αφορμή για να δημιουργηθεί το ψηφιακό κίνημα του «κόκκινου κραγιόν» . χιλιάδες αεροσυνοδοί της μεγαλύτερης αεροπορικής εταιρείας της Τουρκίας άλλαξαν τη φωτογραφία του προφίλ τους στο Facebook με μια φωτογραφία χειλιών βαμμένα σε κατακκόκινο χρώμα. Μετά τη θύελλα αντιδράσεων και –κυρίως- φοβούμενοι ότι μια τέτοια απαγόρευση θα είχε αντίκτυπο στην επιβατική κίνηση, οι διοικούντες των τουρκικών αερογραμμών άφησαν κατά μέρος τις εμμονές του AKP για το γυναικείο dress code και προτίμησαν να ακολουθήσουν τις επιταγές του σύγχρονου μάρκετινγκ.

Το περασμένο καλοκαίρι παρακολούθησα μια ομιλία του Ερντογάν στην Πόλη, στα πλαίσια ενός δείπνου με αφορμή το Ραμαζάνι. Τα μέτρα ασφαλείας ήταν δρακόντεια και ο διευθυντής του AKP Κωνσταντινούπολης χαιρετούσε προσωπικά έναν έναν τους προσερχόμενους καλεσμένους του: κομματικά στελέχη κάθε βαθμίδας, διορισμένοι υπάλληλοι της κρατικής μηχανής και κάθε λογής κομματικοί φίλοι, οι περισσότεροι εκ των οποίων συνοδεύονταν από τις συζύγους τους. Λίγο πριν χαθεί το φως της μέρας ανέβηκα σε μικρή εξέδρα για να τραβήξω μια πανοραμική φωτογραφία. Αυτό που έβλεπα ήταν συγκλονιστικό: αμέτρητα γυναικεία κεφάλια κλεισμένα επιμελώς στις μαντίλες τους και γυναικεία σώματα τυλιγμένα σε ολόσωμες καμπαρντίνες, ακόμα και ολόμαυρες, παρότι ήταν καλοκαίρι και το αεράκι που έρχονταν από τη θάλασσα του Μαρμαρά ήταν σχεδόν καυτό.

Εκείνη τη βραδιά, συνάντησα και μια αγαπημένη φίλη μου, τη διάσημη Τουρκάλα συγγραφέα Σεβντά Τουρκιουσέβ. Η Σεβντά διαφέρει ριζικά από το πρότυπο του AKP για τις γυναίκες, η ίδια όμως δε δίσταζε να υπερασπίζεται δημόσια το δικαίωμα των «κλειστών» γυναικών, των γυναικών δηλαδή που φορούν μαντίλα, να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στα πανεπιστήμια και σε θέσεις και αξιώματα του κρατικού μηχανισμού. Ήταν μια πρακτική που εφαρμόστηκε για δεκαετίες στην Τουρκία στα πρότυπα συγκρότησης του κοσμικού κεμαλικού κράτους.

Σε όποια δημόσια υπηρεσία και να μπεις στην Τουρκία θα δεις σε δεσπόζουσα θέση τη φωτογραφία του Κεμάλ: από το γραφείο του πρύτανη του Πολυτεχνείου της Κωνσταντινούπολης μέχρι το γραφείο του τοπικού κυβερνήτη, του δημάρχου, του αστυνομικού διευθυντή ή του ληξιαρχείου. Από τα σύμβολα όμως του κοσμικού κράτους, ο Ερντογάν κράτησε μόνο τη φωτογραφία του Κεμάλ. Η μαντίλα επιστρέφει θριαμβευτικά στην Τουρκία μετά από σχεδόν ενενήντα χρόνια. «Ένας κανονισμός που επισήμως παρενέβαινε στην ελευθερία της εμφάνισης και του τρόπου ζωής –μία πηγή ανισότητας, διακρίσεων και αδικίας μεταξύ των πολιτών μας– ανήκει πλέον στην ιστορία», έγραψε στον λογαριασμό του στο Twitter ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Μπεκίρ Μποζντάγκ. Δεν αποδεικνύεται όμως το ίδιο ευαίσθητος σχετικά με την ελευθερία επιλογής μιας τηλεπαρουσιάστριας.

Ο Άρντα, ένα 26χρονο αγόρι, που μόλις επέστρεψε από τα μεταπτυχιακά του στο Παρίσι, μου λέει ότι γύρω από το θέμα της θρησκείας υπάρχει μια τεράστια υποκρισία. «Υπάρχουν γυναίκες που φοράνε μαντίλα μόνο και μόνο για να διοριστεί ο άντρας τους σε κάποια δημόσια θέση. Πάνε οικογενειακώς στο τζαμί για τα μάτια των άλλων, ακολουθούν μια απίστευτη τυπολατρεία σε δημόσιους χώρους, συχνά γίνονται επικριτικοί με όλους τους άλλους, όμως τα ξεχνούν όλα μόλις κλείσει η πόρτα του σπιτιού τους».

Ο Ιμπραήμ είναι στρατιωτικός γιατρός με την ειδικότητα του αναισθησιολόγου. Για πολλά χρόνια βρέθηκε εκτός του τουρκικού στρατού επειδή η γυναίκα του φοράει μαντίλα. Το τουρκικό κράτος τον «τιμώρησε», εξορίζοντάς τον σε ένα μικρό πολιτικό νοσοκομείο. Ο Ερντογάν όμως τον αποκατέστησε πλήρως, επαναφέροντάς τον στο βαθμό και στη μισθολογική κλίμακα που έπρεπε να βρίσκεται και δίνοντάς του ταυτόχρονα κάποια δημόσια θέση. Ο Ιμπραήμ ζει σε ένα κράτος όπου οι ιμάμηδες είναι περισσότεροι από τους γιατρούς. Η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων χρηματοδοτείται με το μεγαλύτερο ποσό από τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ οι υπάλληλοί της ανέρχονται σε 90.000 έναντι 77.000 γιατρών που απασχολούνται στο δημόσιο υγειονομικό σύστημα σε όλη την Τουρκία.

Ένα βράδυ, επιστρέφοντας από το Εγιούπ, συζητάω στο αυτοκίνητο με έναν άλλο φίλο μου γιατρό το θέμα της μαντίλας. «Είναι ελεύθερη επιλογή των κοριτσιών αν θα “κλειστούν” ή όχι και κανένας δεν τους εξαναγκάζει» μου λέει κατηγορηματικά. Είναι όμως αυτή η επιλογή πραγματικά ελεύθερη για ένα κορίτσι δεκατριών ή δεκατεσσάρων ετών; Τα περισσότερα κορίτσια αυτής της ηλικίας που φορούν μαντίλα το κάνουν κάτω από μια δυσβάσταχτη ψυχολογική πίεση και κατά συνέπεια συναισθηματική φόρτιση προκειμένου να κάνουν το χατίρι του πατέρα και να γίνουν αποδεκτές από το οικογενειακό περιβάλλον τους. Πώς είναι δυνατόν, ρωτάω τον φίλο μου, η κόρη σου που είναι συνομήλικη με τη δική μου κόρη, και η οποία είναι τόσο εκδηλωτική και κοινωνική, να μη με πλησιάζει μετά από τρία χρόνια; Αντί απάντησης, έλαβα μια τεράστια σιωπή μέχρι το Πέντικ.