Για την κυρια ρεπουση

18:41 15/6/2013 - Πηγή: Fimotro

Γράφει ο Γεώργιος Λουπάσης
(φιλόλογος)
Αγαπητό Fimotro,
Αφορμή παίρνω από χθεσινοβραδινή ανάρτησή σου (εδώ) για αντιπαράθεση Ρεπούση – Παπαχελά. Το μεγαλύτερο μέρος της αποτελεί...
δήλωση της κας Ρεπούση. Η οποία (κ. Ρ.) απαιτεί ακόμα να διδάσκει Ιστορία. Διαπίστωσε, φαίνεται, ότι τελικά φτηνά τη γλύτωσε με το βιβλίο της Ιστορίας της Έκτης Δημοτικού. Λέω φτηνά, γιατί, όπως εύκολα διαπιστώνει οιοσδήποτε, το μόνο σημείο για το οποίο γίνεται σήμερα λόγος

είναι η αναφορά στο «συνωστισμό» της Σμύρνης. Είμαι βέβαιος ότι ελάχιστοι από όσους «βρήκαν» ακατάλληλο για τα σχολεία μας αυτό το βιβλίο μπήκαν στον κόπο να το ξεφυλλίσουν ή να αναζητήσουν αναλυτική και εμπεριστατωμένη κριτική.
Και όσοι εξακολουθούν να το θυμούνται περιορίζονται στο να μνημονεύουν το «συνωστισμό» και μόνον αυτό. Για να μη νομισθεί ότι αοριστολογώ, παραπέμπω κάθε ενδιαφερόμενο σε άρθρο μου που έχει αναρτηθεί εδώ και χρόνια στο διαδίκτυο
(εδώ).
Επειδή όμως η κ. Ρ. καταπιάνεται και με το θέμα της συγγραφής σχολικών βιβλίων, βρίσκει δε την ευκαιρία να τα «προστατέψει» επικαλούμενη το ότι πριν δοθούν στους μαθητές περνούν από έλεγχο τριμελούς κριτικής επιτροπής, θα ήθελα να τη ρωτήσω αν έχει πιάσει στα χέρια της και αν έχει διαβάσει το βιβλίο Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, το οποίο προορίζεται (και διανέμεται εδώ και πολλά χρόνια) για τους μαθητές των τριών τάξεων του Γυμνασίου. Πληροφορώ τους αναγνώστες ότι είναι (και αυτό) τερατούργημα. Προφανώς δε οι αξιότιμοι συγγραφείς του και η επιτροπή αξιολόγησης πληρώθηκαν για τον κόπο που έκαμαν (να ξεπετάξουν αυτό το άθλιο κατασκεύασμα). Σημειώνω πως τα απαράδεκτα και εξοργιστικά κάθε λογής λάθη του έχουν επισημανθεί (προσωπικά είχα μιλήσει και με την υπεύθυνη Διευθύντρια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου), καμιά διόρθωση όμως δεν είχε γίνει μέχρι τότε τουλάχιστον που αποχώρησα από την Υπηρεσία. Είχα αποστείλει και κείμενο δημοσιευμένο βιβλιοκρισίας, το οποίο θέτω στη διάθεση του fimotro.
[θυμίζω την παρέμβασή μου για τα σχολικά βιβλία πριν από περίπου 3 εβδομάδες, πάλι από το Fimotro).

Επιμύθιο: Πνευματική ηγεσία με ανάστημα νάνου. Σίγουρα, δικαιούμαστε κάτι πολύ καλύτερο.

Η ΠΡΟΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΑΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Α΄, Β΄, Γ΄ ΓυμνασίουΚατά το σχολικό έτος 2006-2007 διανεμήθηκε στους μαθητές της πρώτης τάξης για πρώτη φορά βιβλίο με περιεχόμενο την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Φιλοδοξία της Πολιτείας ήταν με το βιβλίο αυτό να καλύψει ένα κενό που τυπικά υπήρχε. Κατά τους συγγραφείς, το βιβλίο είχε «στόχο να λειτουργήσει συμβουλευτικά στο μάθημα της Λογοτεχνίας» (σελ. 7). Αν και η διατύπωση αυτή είναι γενικόλογη (καθώς δεν συνοδεύτηκε από συγκεκριμένες οδηγίες εκ μέρους του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου), κάθε καλοπροαίρετος παρακάμπτει τη λεπτομέρεια αυτή και δέχεται πως πράγματι η χρησιμότητα του βιβλίου είναι αυτονόητη.Οι επί της ουσίας ενστάσεις όμως δεν αργούν να εμφανιστούν. Ο ενημερωμένος αναγνώστης όσο προχωρεί στην αναδίφηση των 200 σελίδων που αποτελούν το βιβλίο βρίσκεται συνεχώς προ νέων εκπλήξεων που διαδέχονται η μια την άλλη χωρίς διακοπή. Εκπλήξεων οι οποίες γεννούν αισθήματα ανάμικτα από θυμηδία μέχρι οργή και απογοήτευση. Η σωρεία των σφαλμάτων που είναι εγκατεσπαρμένα σε όλο το πλάτος του βιβλίου, το ίδιο το περιεχόμενό του σε πολλά σημεία, η ενημέρωση την οποία φαίνεται να έχουν οι συγγραφείς καθιστούν το βιβλίο αυτό σπάνιο δείγμα προχειρότητας. Και τούτο παρά το γεγονός πως, όπως καθαρά φαίνεται, η εκτύπωση πραγματοποιήθηκε με μεγάλη προσοχή – δεν υπάρχουν δηλαδή παρά ελάχιστα από τα λάθη που συνήθως χαρακτηρίζουμε «τυπογραφικά» (ένα σχολικό βιβλίο, βέβαια, δεν επιτρέπεται να έχει ούτε ένα «τυπογραφικό» - ή άλλο – λάθος). Το συμπέρασμα δηλαδή είναι πως το τυπογραφείο τύπωσε ό,τι και όπως δόθηκε από τους συγγραφείς του βιβλίου.Ακολουθεί καταγραφή ορισμένων από τα τρωτά σημεία του βιβλίου (οι εντός παρενθέσεως αριθμοί παραπέμπουν σε σελίδες του βιβλίου. Σε ορισμένα σημεία παραθέτω σύντομα δικά μου σχόλια).1. Λάθη επιστημονικά – ανακρίβειες.Α. «Μέχρι τότε (που γράφτηκαν τα έμμετρα μυθιστορήματα) η λογοτεχνία γραφόταν σε αρχαία ελληνική γλώσσα» (19). Ούτε καν αρχαΐζουσα… – «… η ίδρυση στην Ελλάδα ενετικών αποικιών» (19). Δεν αναφέρονται τα ονόματα αυτών των «αποικιών»… – Για την υπόθεση της «Θυσίας του Αβραάμ» ο αναγνώστης παραπέμπεται στο «24ο κεφάλαιο της Γενέσεως» (32. Το σωστό είναι: 22ο). – Η Πανώρια «πρωτοτυπώθηκε στη Βενετία το 1583. Το θέμα του δράματος είναι ολόκληρο παρμένο από την αρχαία μυθολογία (από τις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου)» (33). Οι συγγραφείς του βιβλίου δεν μπόρεσαν ούτε ν’ αντιγράψουν σωστά τον Λ. Πολίτη, ο οποίος στην Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (74) αναφερόμενος στο πρότυπο της Πανώριας γράφει τα σχετικά με τον Οβίδιο και το έτος έκδοσης. Σημειωτέον ότι το έργο μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες ήταν γνωστό με τον τίτλο Γύπαρις, πρώτος δε το εξέδωσε ο Κων. Σάθας το 1879. – «Αρκαδισμός: … ποιητικό ιδανικό που θέλοντας να καταπολεμήσει το κακό γούστο του κλασικισμού…» (177). Τον ορισμό αυτόν στο Γλωσσάρι του βιβλίου έχουν ήδη προαναγγείλει οι συγγραφείς στη σελ 44: «… είναι το ποιητικό ιδανικό που αναζητούσε την έμπνευση … θέλοντας να καταπολεμήσει το κακό γούστο (το επιτηδευμένο και παραφορτωμένο ύφος του κλασικισμού), όπως σημειώνει στην ιστορία του ο Μάριο Βίττι». Και εδώ όμως δεν αντέγραψαν σωστά. Γράφει ο Vitti: «… η ανεπιτήδευτη ποιητική της ιταλικής λογοτεχνίας της εποχής, που επιδίωκε να ΄΄αφανίσει” το κακό γούστο και εμπνεόταν από την αγνότητα της αγροτικής ζωής, φαίνεται …» (136). Πέραν τούτου, είναι πρωτάκουστο να γίνεται λόγος για «κακό γούστο» του κλασικισμού – κάτι για το οποίο δεν αναφέρουν τίποτε στο οικείο λήμμα του Γλωσσαρίου οι συγγραφείς. - Ορίζεται ότι Λαογραφία είναι η επιστήμη που εκτός από το δημοτικό τραγούδι « εξετάζει όλα τα προϊόντα του λαϊκού προφορικού λόγου» (51). Ερώτημα: Μόνο με αυτά ασχολείται η Λαογραφία; – Αποδίδεται στον Εμμ. Ξάνθο το έργο του Ιωάννου Φιλήμονος Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Φιλικής Εταιρείας (δύο φόρές, 58, 188) με εσφαλμένη μάλιστα αναγραφή του έτους εκδόσεως (1836 αντί 1834). – Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τα Ενθυμήματα στρατιωτικά της Επαναστάσεως (και όχι Επανάστασης) των Ελλήνων του Ν. Κασομούλη, έργο το οποίο αποδίδεται στον εκδότη τους Γ. Βλαχογιάννη (188). - Αναφέρεται ότι ο Βασιλικός του Αντ. Μάτεσι «γράφτηκε στα 1856» (66. Γράφτηκε στα 1829-30 και εκδόθηκε πρώτη φορά το 1859). - Κατά τους συγγραφείς, ο Παρθενώνας (δεν είχε μετατραπεί σε χριστιανικό ναό, αλλά απλώς) είχε μετονομασθεί σε « Παναγιά Αθηνιώτισσα» (84). – Ο Μιχ. Μητσάκης δεν καταγόταν από τη Σπάρτη (95) αλλά από τα Μέγαρα. – Κατά το βιβλίο, ο Τέλλος Άγρας τραυματίστηκε « στα χρόνια του εμφυλίου» (111), το έτος όμως θανάτου, 1944, αναγράφεται σωστά (ο τραυματισμός συνέβη στο τέλος της Κατοχής). – Για τον «στιχουργό» (sic) του έργου Αυθέντης του Μορέως αναγράφεται: « είναι όμως βέβαιο ότι είχε πατέρα Φράγκο και μητέρα Ελληνίδα» (18). Ο Λ. Πολίτης, τον οποίο οι συγγραφείς κυρίως ακολουθούν, έχει τη γνώμη ότι δεν ήταν υποχρεωτικά γασμούλος ο « στιχουργός». – « ΄΄χίλιες΄΄ στα αραβικά σημαίνει αναρίθμητες» (18). Όμως, α)η λέξη «χίλιες» υπάρχει και στα αραβικά και δεν το ξέραμε μέχρι τώρα; β)στα ελληνικά δεν έχει και αυτή τη σημασία; - «Με σημερινούς όρους, το μυθιστόρημα αυτό (Το Φράγμα, του Σπ. Πλασκοβίτη) διαβάζεται και σαν ΄΄οικολογικό΄΄ μυθιστόρημα» (168). – Γίνεται λόγος για «εγκώμια της Παναγίας» (127), ενώ πρόκειται για τον Επιτάφιο Θρήνο ή αλλιώς για Μεγαλυνάρια. Συνηθίζεται και ο όρος Εγκώμια, σε καμιά όμως περίπτωση δεν είναι «της Παναγίας» (εγκωμιάζεται ή εγκωμιάζει η Παναγία;…). – «Πολιτικός πρόσφυγας», χωρίς άλλη διευκρίνιση, χαρακτηρίζεται ο Μ. Αλεξανδρόπουλος (157), ο οποίος όμως γεννήθηκε στην Αμαλιάδα και αναγκάσθηκε να καταφύγει στη Μόσχα ως πολιτικός πρόσφυγας. – Του ονόματος (εκ παρωνυμίου προερχομένου) του Μακρυγιάννη προτάσσεται το βαπτιστικό Ιωάννης (59, 188), το οποίο, βέβαια, ενυπάρχει στο «Μακρυγιάννης». – Στη σελ. 57 δεν αναφέρονται (όπως συμβαίνει στη σελ. 61) μεταξύ των κατακτητών των Επτανήσων οι Ρώσοι.Β. Από το πλήθος των σφαλμάτων που εντοπίζονται στις χρονολογίες και σε τίτλους έργων σημειώνονται εδώ (θα ακολουθήσουν και άλλες υποδείξεις στη συνέχεια) τα εξής: Ο Θερβάντες πέθανε 26 Απριλίου, όχι 25 (26). – Το γαλλικό μυθιστόρημα Paris et Vienne είναι του 1432 και όχι του 1847 (30). – Ο Βολταίρος γεννήθηκε το 1694, όχι το 1649 (39). – Ο Ευγένιος Βούλγαρις έζησε από 1716-1806, όχι από 1586-1669 (40). – Ο τίτλος του έργου του CamoensOs Lusiadas αλλού αποδίδεται ως Λουσιάδες (χωρίς το άρθρο, 26), αλλού ως Λουζιτανοί (πάλι χωρίς το άρθρο και με λάθος στην αναγραφή του ονόματος του ποιητή, 186). – Γαδάρου, λύκου και αλουπούς διήγησις ωραία είναι ο τίτλος του έργου και όχι χαρίεις (28). Δεν πρόσεξαν οι συγγραφείς ότι, αν δεν υπήρχε το επίθετο ωραία αλλά το χαρίεις, θα έπρεπε αυτό να είναι γένους θηλυκού, δηλαδή χαρίεσσα; Στην αναγραφή, εξ άλλου, του τίτλου αυτού στη σελ. 186 υπάρχει και η αλλαγή σε αλεπούς. - Ο τίτλος του περιοδικού δεν ήταν Λόγιος Ερμής (47) αλλά Ερμής ο Λόγιος. – Ο Ν. Πολίτης έγραψε Εκλογαί από τα τραγούδια… και όχι Εκλογές (54). – Ο Μ. Μαλακάσης έγραψε έργο με τίτλο Ο Τάκη-Πλούμας και όχι Τάκης Πλούμας (87). – Ο Παπαδιαμάντης ετόνισε Δεκαπενταυγούστου και όχι Δεκαπενταύγουστου (92). – Ο πλήρης τίτλος της συλλογής διηγημάτων του Κονδυλάκη είναι Όταν ήμουν Δάσκαλος και άλλα διηγήματα (93). – Ο Αργ. Εφταλιώτης έγραψε τα Τραγούδια ξενιτευμένου, χωρίς άρθρο πριν από τη δεύτερη λέξη (94).2.ΓλώσσαΑ. Αδόκιμα: «το … ποίημα απορρέει από τα ακριτικά δημοτικά τραγούδια» (9). – τα έπη … «περνούσαν από μια φάση προφορικότητας» (9). – η λογοτεχνία είναι «είδος πρώτης ανάγκης» (37). – «εκφράζει την πεποίθησή του στην ελευθερία του πολίτη» (42). - Η δημοτική ποίηση είναι «μέρος του προφορικού πολιτισμού» (51). – «…κυριάρχησε στην ελληνική ποίηση για πενήντα ολόκληρα χρόνια» (62). – αναφέρεται «ελληνοαπελευθερωτικός αγώνας» (64). – Χαρακτηρίζουν τον Δ. Σολωμό «εθνικό ποιητή του Ύμνου εις την Ελευθερίαν» (65). – «η γολέτα βολτατζάρει στο λιμάνι» (92).Β. Ασάφειες - Σύγχυση: «οι πέντε αιώνες του Μεσαίωνα πριν από την εμφάνιση των μεγάλων Ευρωπαϊκών Κρατών» (9). Ποιοι είναι αυτοί; - «η πρώτη περίοδος της νεοελληνικής λογοτεχνίας χαρακτηρίζεται από την ανακάλυψη των ηρωικών επών …» (13). Σε ποιο βαθμό ακριβολογούν και είναι σαφείς οι συγγραφείς χρησιμοποιώντας τη λ. ανακάλυψη; - «η λογοτεχνία της Αναγέννησης στην Ελλάδα … εκπροσωπείται από τα έργα της κρητικής λογοτεχνίας, τα περισσότερα θεατρικά. Τα πρότυπά τους είναι ιταλικά κυρίως και είναι γραμμένα στην κρητική διάλεκτο» (35). Τα πρότυπα είναι γραμμένα στην κρητική διάλεκτο; (και, βεβαίως, δεν πρόκειται για διάλεκτο αλλά για ιδίωμα). – Η τεκμηρίωση για την προέλευση του δημοτικού τραγουδιού γίνεται με αναφορά στο αρχαίο έθιμο του «χελιδονίσματος» (52-53). – Ο Τ. Σινόπουλος «δεν εντάσσεται στον ίδιο ιδεολογικό χώρο με τους ποιητές που ήδη αναφέρθηκαν» (151). Ο Σινόπουλος αναφέρεται, δέκατος στη σειρά, μεταξύ 21 ποιητών που στεγάζονται κάτω από τον τίτλο «Υπαρξιακή ή πνευματική ποίηση». – «τα έργα του … αποτελούνται από διηγήματα και λεπτομερείς περιγραφές» (95).Γ. Επιλογή άρθρου: «τα περισσότερα έργα … γράφονται στη δημώδη γλώσσα» (22), αντί «σε δημώδη». – «οι Έλληνες λόγιοι … μετέφεραν εκεί τα χειρόγραφα των αρχαίων… Η υποδούλωση και η φυγή των Ελλήνων λογίων οδήγησε … (αντί οδήγησαν)» (25). Προφανώς, ο λόγος δεν είναι για όλους τους λογίους, προφανώς επίσης δεν μετέφεραν όλα τα χειρόγραφα, επομένως το οριστικό άρθρο δεν έχει θέση εδώ. Το ίδιο ισχύει π. χ. και για τη φράση «ο Βούλγαρις έγραψε φιλολογικά και φιλοσοφικά έργα, όλα στην αρχαΐζουσα γλώσσα» ((40).Δ. Σύνταξη: «τα τελευταία χρόνια πριν την επανάσταση» (40). – «ένα χρόνο πριν την έναρξη…» (45). – «… χρειάζεται κυρίως γλώσσα και παιδεία» (46), αντί χρειάζονται. – «τα έργα … χαρακτηρίζει ο δυναμισμός …, η ζωτικότητα και η δημιουργική πνοή. Τα χαρακτηρίζει επίσης η δύναμη για ανανέωση και η αφομοιωτική ικανότητα…» (7-8), αντί χαρακτηρίζουν. – «η άνθηση της λογοτεχνίας … και η θαυμαστή κορύφωση … οφείλεται…» (28), αντί οφείλονται. – «παραχωρήθηκε στην Ελλάδα η Θεσσαλία και η Άρτα» (81), αντί παραχωρήθηκαν. – «ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο Πορτογάλος …» (26), αντί ξεχωρίζει. - «…ο Σολωμός θα μεταβεί στην Ιταλία … θα φοιτήσει … θα σπουδάσει νομικά … θα επιστρέψει … θα εγκατασταθεί…». «… ο Σολωμός μυήθηκε …, γνώρισε … , επηρεάστηκε… και συνέθεσε… Επιστρέφοντας θα αποκαταστήσει… σε αυτό θα τον βοηθήσει (sic) η συναναστροφή και η φιλία του με αξιόλογους πνευματικούς ανθρώπους, που δημιουργούσαν…» (63). Μικρό δείγμα της σύγχυσης που υπάρχει στη χρήση των χρόνων του ρήματος (ανάλογη εικόνα παρουσιάζουν και άλλα τμήματα του βιβλίου). – «βαθιά θρησκευόμενος, όπως και ο εξάδελφός του, το έργο του δεν είναι ισάξιο σε ποιότητα» (98). Δείγμα προχειρογραμμένης περιόδου. – Συντακτική ανακολουθία στη 2η παράγραφο της σελ. 46.Ε. Στίξη: Σε πάμπολλες περιπτώσεις παραβιάζονται κανόνες της Γραμματικής την οποία διδάσκονται οι μαθητές. Χωρίζουν με κόμμα το υποκείμενο από το ρήμα της πρότασης (21, στ. 7, 63, στ. 28), δευτερεύουσες προτάσεις ή παρένθετες φράσεις δεν τίθενται μεταξύ κομμάτων (28, στ. 2, 30, στ. 13, 33, στ. 9 – μετά τη λ. έργα, 38, στ. 17 – μετά τη λ. μορφωθεί, 41, στ. 22), ενώ άλλες που δεν χρειάζονται κόμμα χωρίζονται (60, στ. 10, 42, στ. 10 εκ των κάτω – το κόμμα μετά τη λ. εκείνων). Οι περιπτώσεις αυτές είναι ενδεικτικές.ΣΤ. Παραβίαση άλλων κανόνων: Σε πολλές περιπτώσεις δεν τηρείται ο κανόνας της σχολικής Γραμματικής που ορίζει πότε διατηρείται και πότε χάνεται το τελικό –ν. Παράδειγμα: την γλώσσα (15, στ. 13), την φράγκικη (19, στ. 21, τον χαρακτήρα (31, στ. 1), την συνθηκολόγηση (36, στ. 4 εκ των κάτω), τον ρομαντισμό (83, στ. 3).Ζ. Διορθωτέα (ενδεικτικά και πάλι τα παραδείγματα): πού αντί που (στ. 9, 10 – δύο φορές), θα τονε αντί θάτονε (9, στ. 17), πάθιουν αντί πάθουν (9, στ. 20), Βελεστινλής αντί Βελενστινλής (41, στ. 18), Ανώνυμος αντί ανώνυμος (43, στ. 6 εκ των κάτω), ξενιτιάς (κατά τη σχολ. Γραμματική) αντί ξενιτειάς (52, στ. 12. Η ίδια γραφή υπάρχει και σε άλλα σημεία), Μοριά αντί Μωριά (59, στ. 1, 132, στ. 5 εκ των κάτω), τεχνοτροπία αντί τρεχνοτροπία (83, στ. 13), Βιτσέντζος αντί Βιντσέντζος (186, 1η στήλη), Κομμουνιστικό αντί Κομουνιστικό (189, 3η στήλη). – Ακόμη και στο ευρετήριο συγγραφέων πρέπει να γίνουν διορθώσεις. Π. χ., Καρκαβίτσας 92 (αντί 95), Κόκκος 99 (αντί 40), Πρεβελάκης 135 (αντί 95). Να προστεθεί το όνομα Παρορίτης, 130, και η παραπομπή 59 στο όνομα Τερτσέτης.Η. Ανοίκεια: Για τον Ι. Μ. Παναγιωτόπουλο αναγράφεται ότι «είναι γνωστός κυρίως από τις κριτικές του μελέτες (Τα πρόσωπα και τα κείμενα, 1943-1955, τόμοι 6)», και τίποτε άλλο (137. Το 1955 πρέπει να διορθωθεί σε 1956).Θ. Αναχρονισμός: Προσωπογραφία της Ελ. Μαρτινέγκου χαρακτηρίζεται «φωτογραφία» (61).3.ΠεριεχόμενοΑ. Ανακολουθίες: Στην «Ενότητα Τρίτη» ορίζεται θέμα «Η προεπαναστατική περίοδος (1453-1821)» (25). Προτάσσεται όμως σύντομο εισαγωγικό σημείωμα, το οποίο αναφέρεται μόνο στην Κρήτη, και πάντως καλύπτει τμήμα μόνον της περιόδου 1453-1821. – Στην ίδια ενότητα είναι ενταγμένο το επί μέρους θέμα «Η ευρωπαϊκή λογοτεχνία στο τέλος του 16ου αιώνα» (26). Εκτός από το ότι το θέμα αυτό δεν έχει συνδεθεί οργανικά με το περιεχόμενο της Ενότητας, παρατηρείται και χρονική υπέρβαση του ορίου – και πέραν των μέσων του 17ου αιώνα. - Προαναγγέλλονται πληροφορίες («όπως θα δούμε παρακάτω») για το έργο του Κων. Χατζόπουλου, οι οποίες δεν υπάρχουν στη συνέχεια (87, πρβλ. 95). – Το αστικό μυθιστόρημα «καλλιέργησαν αρχικά … ο Χρηστομάνος, ο Παρορίτης, ο Νιρβάνας» (130). Στα βιογραφικά τους όμως δεν αναφέρεται τίποτε σχετικά με το θέμα αυτό.Β. Ελλιπείς πληροφορίες: Αν και πρόκειται για βιβλίο προοριζόμενο για σχολική χρήση, επομένως εκ της φύσεώς για επιτομή της Ιστορίας της Λογοτεχνίας, είναι ολοφάνερη η επιλεκτική, αλλ’ όχι πάντοτε αντιπροσωπευτική, παράθεση πληροφοριών. Σχεδόν στην τύχη παρατίθενται τίτλοι έργων διαφόρων λογοτεχνών και παραλείπονται άλλοι, ίσως σημαντικότερων έργων (δεν είναι απαραίτητη εδώ η παράθεση παραδειγμάτων). Ενώ έχει επιλεγεί – και ορθώς – η αναγραφή του έτους γέννησης και θανάτου των αναφερομένων προσώπων, για πολλούς εξ αυτών δεν αναγράφεται τίποτε: Αντ. Μαρτελάος (44), Ν. Κουτούζης (44), Δ. Γουζέλης (44), Σπ. Πασαγιάννης (87), Μ. Πολυδούρη (110).Γ. Για ορισμένους λογοτέχνες διευκρινίζεται ότι το όνομά τους είναι ψευδώνυμο, για άλλους όμως θεωρείται περιττό: Λ. Πορφύρας / Δ. Σύψωμος (87), Ρ. Φιλύρας / Ιω. Οικονομόπουλος (111), Στρ. Μυριβήλης / Ευστρ. Σταματόπουλος (127), Π. Χάρης / Γ. Μαρμαριάδης (137), Ντ. Χριστιανόπουλος / Κων. Δημητριάδης (164). Άλλων, πάλι, απλώς αναφέρεται το όνομα: Γ. Σουρής (95), Προβελέγγιος (95), Σ. Σκίπης (95), Φ. Πολίτης (97). Ας προστεθεί και το ότι από πολλά αναγραφόμενα έργα λογοτεχνών λείπει το έτος έκδοσης.Δ. Αντικρουόμενα στοιχεία: Έτος γέννησης Δ. Θεοτοκόπουλου: 1541 (27) / 1540 (28). – Έτος θανάτου Σπ. Πλασκοβίτη: 2000 (159) / 1998 (168). - πρίγκηπα (12, στ. 9 εκ των κάτω) / πρίγκιπας (12, στ. 6 εκ των κάτω). - Απελευθερωμένη Ιερουσαλήμ (μεταφρασμένος ο τίτλος του έργου του T. Tasso. 26) / Ελευθερωμένη Ιερουσαλήμ (34)4. Το πρόβλημα των χρονολογιώνΕπιβάλλεται να τονισθεί ιδιαιτέρως, αν και με μεγάλη συντομία, η έκταση των σφαλμάτων που σχετίζονται με χρονολογίες. Οι συγγραφείς είχαν την υποχρέωση να διασταυρώσουν τις πληροφορίες που συνέλεξαν και να δώσουν όσο το δυνατόν ακριβέστερα στοιχεία. Πολύ πρόχειρα σημειώνονται εδώ ορισμένες από περιπτώσεις εσφαλμένων χρονολογιών που σχετίζονται με το έτος γέννησης ή θανάτου διαφόρων προσώπων (εκτός από αυτές που ήδη μνημονεύθηκαν. Λάθη υπάρχουν επίσης και σε χρονολογίες που αναφέρονται στην έκδοση λογοτεχνικών έργων).Μελ. Πηγάς 1549/50-1601 (αντί 1535-1602, 38). Θ. Κορυδαλλεύς 1563/70-1646 (αντί 1560-1645, 38). Ν. Θεοτόκης 1731-1800 (αντί 1736-1805, 40). Ι. Μοισιόδαξ 1725-1800 (αντί 1730-1780, 40). Π. Σκουζές 1777 (γεν., αντί1776, 59). Ν. Κασομούλης 1872 (θαν., αντί 1871, 60). Σπ. Ζαμπέλιος 1815 (γεν., αντί 1813, 60). Ι. Πολυλάς 1825 (γεν., αντί 1826, 65). Ι. Ρίζος Νερουλός 1849 (θαν., αντί 1850, 70). Σπ. Βασιλειάδης 1845-1877 (αντί 1844-1874, 71). Α. Καρκαβίτσας 1865 (γεν., αντί 1866, 92). Γ. Βλαχογιάννης 1867 (γεν., αντί 1868, 93). Ι. Δραγούμης 1878 (γεν., αντί 1879, 97). Δ. Κόκκος 1856 (γεν., αντί 1836, 99). Γ. Καμπύσης 1901 (θαν., αντί 1902). Κ. Ουράνης 1953 (θαν., αντί 1952, 111). Ν. Εγγονόπουλος 1910 (γεν., αντί 1907, 121). Θ. Πετσάλης Διομήδης 1995 (θαν., αντί 1998, 135). Μ. Αξιώτη 1905 (γεν., αντί 1906, 137). Ν. – Γ. Πεντζίκης 1993 (θαν., αντί 1992, 138). Μελισσάνθη 1907-1990 (αντί 1910-1991, 150). Μ. Ιορδανίδου 1989 (θαν., αντί 1999, 155).Εύχομαι και ελπίζω αυτό το βιβλίο να μην ξαναπεράσει το κατώφλι των σχολείων μας - τουλάχιστον στη σημερινή του μορφή.