Οι οικοι αξιολογησης επιταχυναν την χρεοκοπια

08:36 20/8/2014 - Πηγή: Fimotro

Οταν μέσα σε τρία χρόνια οι τρεις μεγάλοι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης (Moody’s, Fitch και Standard&Poor’s) προχώρησαν σε 33 ανακοινώσεις υποβάθμισης ή προειδοποιήσεις για μελλοντική υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας, είναι...
λογικό αρκετοί να πιστεύουν ότι η στάση τους ήταν ένα σαφές παράδειγμα αυτοεκπληρούμενης προφητείας για την κατάσταση στην οποία περιήλθε η χώρα. Και ειδικά όταν η αντίδραση των οίκων ήρθε πολύ καθυστερημένα, καθώς εάν δεχτεί κανείς ότι τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας ήταν τόσο εμφανή ώστε να δικαιολογούν

τη συγκεκριμένη στάση, θα περίμενε από τους «ειδικούς» να τα είχαν προβλέψει πολύ νωρίτερα από το 2009.

Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο εντάσσεται η χθεσινή τοποθέτηση του καθηγητή Οικονομικών του ελβετικού πανεπιστημίου St. Gallen, κ. Μάνφρεντ Γκέρτνερ, που σύμφωνα με την Deutsche Welle δήλωσε ότι ήταν αδικαιολόγητες οι συνεχείς υποβαθμίσεις της Ελλάδας. Δεν δίστασε, δε, να θέσει ευθέως το ερώτημα προς τους οίκους κατά πόσον η στάση τους οδήγησε στο «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων το 2012. Υπενθυμίζεται ότι ο ίδιος σε συνεργασία με τον συνάδελφό του, κ. Μπγιόρν Γκρίσμπαχ, δημοσίευσαν μελέτη το 2012, στην οποία κατηγορούν τους τρεις οίκους αξιολόγησης για λανθασμένους χειρισμούς την περίοδο της κρίσης, οι οποίοι επιτάχυναν την πορεία των υπερχρεωμένων χωρών της Ευρωζώνης προς την οικονομική καταστροφή, γιατί, όπως υποστήριζαν, τροφοδοτούσαν συνεχώς την ανασφάλεια των επενδυτών και τελικά προκάλεσαν έναν φαύλο κύκλο υποβαθμίσεων και ανόδου των επιτοκίων δανεισμού.

Είναι γεγονός ότι οι αποφάσεις των οίκων στην περίπτωση της Ελλάδας ανέκαθεν στηρίζονταν στην πολιτική κατάσταση και στο κλίμα που υπήρχε απέναντι στο ενδεχόμενο εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη, παρά στα αποτελέσματα των οικονομετρικών τους μοντέλων που θα μπορούσαν να στοιχειοθετήσουν την επιχειρηματολογία τους για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Ενα ενδεικτικό παράδειγμα είναι αρκετό για να κατανοήσει κάποιος ότι οι αποφάσεις των οίκων δεν βασίζονται στα οικονομικά δεδομένα και στις προγνώσεις για την πορεία της οικονομίας.

Την 1η Αυγούστου 2014, η Moody’s αποφάσισε να προχωρήσει σε αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας και στο σκεπτικό της περιλαμβανόταν και η πρόβλεψη ανάπτυξης φέτος της τάξης του 0,4%. Η αμέσως προηγούμενη πρόβλεψή της ήταν στις 29 Νοεμβρίου του 2013 και αφορούσε ύφεση 0,5% για φέτος, όταν μάλιστα όλοι οι επίσημοι φορείς προέβλεπαν ανάπτυξη.

Αντιθέτως, φοβούμενοι ότι θα βρεθούν εκτεθειμένοι απέναντι στους επενδυτές, οι οίκοι προχωρούσαν σε διαδοχικές υποβαθμίσεις της Ελλάδας κατά την κρίση, αφήνοντας στην άκρη τις διαχρονικές δεσμεύσεις των Ευρωπαίων για στήριξη της χώρας.

Η πρώτη πράξη από την πλευρά των οίκων ήρθε στις 9 Ιανουαρίου 2009. Ηταν από την S&P που... θυμήθηκε ότι υπάρχει η Ελλάδα και πως κάτι δεν πάει καλά με την οικονομία της έπειτα από σχεδόν 5 χρόνια. Τελευταία φορά που η S&P είχε ασχοληθεί με την Ελλάδα ήταν στις 17 Νοεμβρίου 2004, ενώ τον Δεκέμβριο του 2004 ήταν η τελευταία φορά - πριν από τον Οκτώβριο του 2009- που αξιολόγησε και η Fitch την Ελλάδα. Οσο για τη Moody’s θα πρέπει να ανατρέξει κανείς στο μακρινό 2002 και στις 4 Νοεμβρίου για να βρει πότε σταμάτησε να αξιολογεί τη χώρα πριν από το 2009.

«Ο κίνδυνος έγκειται στο ότι μία γνωμοδότηση μπορεί να γίνει μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία» δήλωσε χθες ο κ. Γκέρτνερ και πρόσθεσε πως «η αδικαιολόγητη και λανθασμένη υποβάθμιση μιας χώρας μπορεί να υπονομεύσει σε τέτοιο βαθμό την εμπιστοσύνη των αγορών στην αξιοπιστία της, ώστε τα επιτόκια δανεισμού να φτάσουν στα επίπεδα εκείνα που θα δικαιολογούσαν την αδικαιολόγητη υποβάθμιση ή ακόμα και να τα ξεπεράσουν. Ολα αυτά μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και μία οικονομικά εύρωστη χώρα στη χρεοκοπία».

Μάλιστα, συμπλήρωσε πως «το ερώτημα που θέσαμε ήταν το εξής: μήπως οι αδικαιολόγητες υποβαθμίσεις ανάγκασαν την Ελλάδα να συρθεί στο “κούρεμα“του χρέους;». Ωστόσο, ο ίδιος ανέφερε ότι «αντί να λάβουμε συγκεκριμένη απάντηση στο ερώτημα αυτό, μας λένε όλο αυταρέσκεια ότι ουσιαστικά κατάφεραν να προβλέψουν το ελληνικό κούρεμα» και με καυστικό τρόπο υποστήριξε πως «αυτό σημαίνει ότι μάλλον δεν έχουν καταλάβει ούτε το ερώτημά μας, αλλά ούτε και την ουσία του προβλήματος».

Αστοχες προβλέψεις και στο παρελθόν

Τα παραδείγματα αστοχίας των οίκων αξιολόγησης είναι αμέτρητα. Από το 1975 μέχρι το 2009 μόνο μία χώρα πτώχευσε από όσες είχαν βαθμολογήσει με τη χαμηλότερη αξιολόγηση (CCC-). Αντίθετα, πτώχευσαν τέσσερις χώρες με βαθμολογία Β- και χώρες με ΒΒ-. Διευκρινίζεται ότι οι βαθμολογίες κάτω του ΒΒ- είναι γνωστές και ως non investment grade, δηλαδή ενέχουν κινδύνους. Είναι επίσης γνωστές και ως βαθμολογίες για «ομόλογα σκουπίδια».

Πόσο «μέσα» έχουν πέσει στην κατάληξη χωρών, στις οποίες είχαν δώσει υψηλές βαθμολογίες; Η κρίση χρέους στην Ευρώπη βρήκε την Ελλάδα το 2008 με βαθμολογία Α από τη Fitch, με A1 από τη Moody’s και με Α- από την S&P. H Ισλανδία πριν από τη χρεοκοπία είχε βαθμό Α+ από τη Fitch, Aaa από τη Moody’s και Α+ από την S&P. Αντίστοιχα, η Ιρλανδία εισήλθε στην κρίση (καταλήγοντας τελικά στον Μηχανισμό Στήριξης της τρόικας) με βαθμολογία ΑΑΑ από τη Fitch. O ίδιος οίκος μέχρι το 2010 υποβάθμισε την Ιρλανδία κατά τρεις μονάδες, σε ΑΑ-.

Αστοχίες υπήρξαν και στο παρελθόν. Για παράδειγμα, την περίοδο της ασιατικής κρίσης (1997-1998) η Ινδονησία ξεκίνησε με αξιολόγηση ΒΒΒ- και υποβαθμίστηκε μέχρι το Β-. Η Κορέα εισήλθε στην κρίση με ΑΑαπό τη Fitch, ενώ η Ρωσία, λίγο προτού χρεοκοπήσει, είχε βαθμολογία ΒΒ+ από τη Fitch, Ba2 από τη Moody’s και BB- από την S&P. Την ίδια περίοδο, η πιστοληπτική ικανότητα της Βενεζουέλας ήταν Ba2.

Αστοχες εκτιμήσεις έχουν παρατηρηθεί και στις αξιολογήσεις επιχειρήσεων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι οίκοι αξιολόγησης:

• Δεν προέβλεψαν το σκάσιμο της φούσκας των εταιρειών νέας τεχνολογίας και Ιντερνετ (Dotcom) στις αρχές της δεκαετίας του 2000.

• Αξιολογούσαν με Baa1 (Moody’s) τον ενεργειακό κολοσσό Enron που κατέρρευσε εν μια νυκτί το 2001, όταν αποκαλύφθηκε το επί ετών λογιστικό μαγείρεμα των ισολογισμών του.

• Eδιναν υψηλές βαθμολογίες («επενδυτικού βαθμού») στα subprimes, δηλαδή στα «τοξικά» ή αλλιώς ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου, που προκάλεσαν την παγκόσμια πιστωτική κρίση το 2008, με αφετηρία την κατάρρευση της αμερικανικής αγοράς ακινήτων.

• Εδιναν σχεδόν άριστες βαθμολογίες στις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες που κατέρρευσαν το 2008, λόγω της πιστωτικής κρίσης, ή που δέχτηκαν κρατικά κεφάλαια για να επιβιώσουν. Ενδεικτικά, αναφέρεται η Lehman Brothers, η οποία είχε βαθμό «Α» τρεις μέρες προτού χρεοκοπήσει. Με βαθμό «Α-» κατέρρευσε ο ασφαλιστικός κολοσσός AIG το 2008 και με τον ίδιο βαθμό διασώθηκε επίσης με κρατικά κεφάλαια η βρετανική NotherRock.

Πηγή : kathimerini.gr