Σε υφεσιακό «σπιράλ» η οικονομία

13:30 16/3/2017 - Πηγή: Fimotro

Το ελληνικό χρέος, «τεράστιο βαρίδι» για την ελληνική οικονομία, χρειάζεται σοβαρή αναδιάρθρωση, η οποία είναι αναγκαία αλλά θα πρέπει να συνοδευθεί από βαθιές τομές και κρίσιμες μεταρρυθμίσεις ώστε να μη φθάσει πάλι η Ελλάδα σε καταστάσεις χρεοκοπίας και αναξιοπιστίας.
Στο γρίφο του ελληνικού χρέους αναφέρεται έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής,

όπου εξετάζεται «η παγίδα του χρέους» που διατηρεί την οικονομία εγκλωβισμένη σε ένα αλληλοτροφοδοτούμενο υφεσιακό «σπιράλ». Η έκθεση εκπονήθηκε από τα στελέχη του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής Ορ. Βάθη και Δ. Μήτση και δόθηκε στη δημοσιότητα από τον επικεφαλής του Γραφείου Π. Λιαργκόβα εντοπίζει τα αδιέξοδα στην ελληνική οικονομία υπό το βάρος του δυσβάστακτου χρέους.
Όπως επισημαίνεται:
[1] Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, το υψηλό χρέος μειώνει τον ρυθμό ανάπτυξης του κατά κεφαλήν πραγματικού ΑΕΠ στην Ελλάδα κατά περίπου 3% (σε ετήσια βάση). Επιπρόσθετα, το πρωτογενές πλεόνασμα φαίνεται να επιδρά θετικά στην ανάπτυξη. Aν το πρωτογενές πλεόνασμα αυξηθεί 1%, ο ρυθμός ανάπτυξης του κατά κεφαλήν πραγματικού ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 0,32%. Σημαντικά θετική συμβολή στην αύξηση του κατά κεφαλήν πραγματικού ΑΕΠ διαπιστώνεται ότι έχει τόσο ο συνολικός βαθμός παραγωγικότητας όσο και η συμμετοχή σε νομισματική ένωση.
[2] Η διεθνής εμπειρία δείχνει πως η αναδιάρθρωση του υπερβολικού χρέους μιας χώρας καθίσταται επιτακτική όταν είναι φανερό ότι η εξυπηρέτησή του δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω της δημοσιονομικής προσαρμογής ή της αναμενόμενης ανάπτυξης, ενώ και η παροχή ρευστότητας (μέσω νέων δανείων) δεν είναι αποτελεσματική λύση, μακροχρόνια.
[3] Η καθυστέρηση της αναγνώρισης της αναδιάρθρωσης ως μέρος της λύσης στο χρέος, μπορεί να οδηγήσει σε χειρότερες καταστάσεις, όπως έχει συμβεί από το 2010 και ένθεν στην Ελλάδα.
[4] Ταυτόχρονα, όταν το χρέος είναι υπερβολικό και δυσβάστακτο, στον βαθμό που κάθε «κέρδος» από μεταρρυθμίσεις ή επενδύσεις κατευθύνεται για την εξυπηρέτησή του και δεν το καρπώνονται οι πολίτες, αυτό αποτελεί αντικίνητρο για τη χώρα για να υλοποιηθούν τα βήματα αυτά.
[5] Η παρούσα κατάσταση (της συνεχούς ανατροφοδότησης των δανείων με νέα δάνεια) οδηγεί σε αδιέξοδο, τόσο την Ελλάδα, όσο και τους δανειστές. Έτσι, μια βέλτιστη λύση θα ήταν μια αναδιάρθρωση χρέους μετά την οποία η Ελλάδα θα μπορεί να εξυπηρετεί το υπόλοιπο χρέος της, μέσω των αγορών, έχοντας αποτρέψει ενδεχόμενη χρεοκοπία, ενώ και οι δανειστές θα απεμπλακούν από το υπάρχον ατέρμονο «γαϊτανάκι» αλληλοτροφοδότησης των δανείων. Από την άλλη πλευρά, μια αναδιάρθρωση χρέους χωρίς βαθιές τομές δεν θα βοηθήσει και είναι απαραίτητες κρίσιμες μεταρρυθμίσεις, καθώς μόνο έτσι θα διασφαλιστεί ότι δεν θα φθάσουμε πάλι σε καταστάσεις χρεοκοπίας και αναξιοπιστίας.
[6] Ως προς το πώς το χρέος επηρεάζει την ανάπτυξη, τα βασικά κανάλια, σύμφωνα με διάφορους ερευνητές είναι η μείωση συσσώρευσης κεφαλαίου – επενδύσεων, αποταμιεύσεων και της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, οι δημόσιες επενδύσεις μειώθηκαν κατά περίπου 50% μεταξύ 2009 – 2014, ενώ οι ιδιωτικές επενδύσεις κατά περίπου 70%. Αντίστοιχα, η αποταμίευση (ετήσια) μειώθηκε περίπου στο μισό, ενώ έντονα πτωτικά κινήθηκε και η συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής.
[7] Επιπρόσθετα, μία σοβαρή κρίση χρέους μπορεί να προκαλέσει βαθιά τραπεζική κρίση, δεδομένου ότι όταν οι τράπεζες κατέχουν μεγάλο μέρος του χρέους μια χώρας (το οποίο πλέον δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί), η μείωση της αξίας του -καθώς και μια πιθανή αναδιάρθρωσή του- θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στο ενεργητικό των τραπεζών, καθιστώντας τη στήριξή τους (π.χ. μέσω ανακεφαλαιοποίησης) απαραίτητη.
Υψηλό χρέος
• Το υψηλό χρέος μειώνει τον ρυθμό ανάπτυξης του κατά κεφαλήν πραγματικού ΑΕΠ στην Ελλάδα κατά περίπου 3% (σε ετήσια βάση). Επιπρόσθετα, το πρωτογενές πλεόνασμα φαίνεται να επιδρά θετικά στην ανάπτυξη. Aν το πρωτογενές πλεόνασμα αυξηθεί 1%, ο ρυθμός ανάπτυξης του κατά κεφαλήν πραγματικού ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 0,32%.
• Μία σοβαρή κρίση χρέους μπορεί να προκαλέσει βαθιά τραπεζική κρίση, δεδομένου ότι όταν οι τράπεζες κατέχουν μεγάλο μέρος του χρέους μια χώρας (το οποίο πλέον δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί), η μείωση της αξίας του -καθώς και μια πιθανή αναδιάρθρωσή του- θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στο ενεργητικό των τραπεζών, καθιστώντας τη στήριξή τους απαραίτητη.