Ντέιβιντ Λιντς: Το δύσκολο τέλος ενός «εραστή» των τεχνών και του τσιγάρου

12:33 18/1/2025 - Πηγή: NewsIt

Η έμπνευση για να γίνει σκηνοθέτης ήρθε όταν εκεί που ζωγράφιζε, άκουσε ανεξήγητα μια ριπή ανέμου και είδε το έργο τέχνης να κινείται στον καμβά. Για τα επόμενα σχεδόν 40 χρόνια εξερευνούσε το παράξενο, το ριζοσπαστικό και το πειραματικό στην μικρή και μεγάλη οθόνη. Ο Ντέιβιντ Λιντς είχε ένα μεγάλο πάθος όμως: το τσιγάρο. Το πρωτοέβαλε στο στόμα του στα 8 του χρόνια κιι αυτό έμελλε να τον σκοτώσει.

Ο κορυφαίος Αμερικανός σκηνοθέτης Ντέιβιντ Λιντς πέθανε την Πέμπτη (17.01.2025) σε ηλικία 78 ετών λίγους μήνες μετά την ανακοίνωση της διάγνωσης εμφυσήματος που μόλις και μετά βίας τον άφηνε να περπατήσει σε ένα δωμάτιο.

Ο διάσημος Αμερικανός σκηνοθέτης και καλλιτέχνης, υπήρξε μια από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Η δουλειά του χαρακτηρίζεται από τον σουρεαλισμό, την ατμόσφαιρα και την ψυχολογική ένταση, με χαρακτηριστικά έργα όπως το «Blue Velvet», «Mulholland Drive» και η σειρά «Twin Peaks».

Η μάχη του για την υγεία του υπήρξε σφοδρή. Τα σοβαρά προβλήματα τον επηρέασαν σωματικά κι έμεινε καθηλωμένος στο σπίτι.

Ο ίδιος είχε παραδεχτεί ότι οι δύσκολες στιγμές με την υγεία του τον έκαναν να αισθάνεται αβοήθητος, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται σε καθημερινές δραστηριότητες, όπως το να περπατήσει σε ένα δωμάτιο. Παρά τα προβλήματα που αντιμετώπισε, ο Λιντς συνέχισε να εργάζεται και να δημιουργεί με πάθος μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του.

Ο σκηνοθέτης έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 78 ετών, αφήνοντας πίσω του έναν τεράστιο πολιτιστικό κληροδότημα. Η ζωή και το έργο του εξακολουθούν να εμπνέουν και να προκαλούν θαυμασμό σε όλο τον κόσμο, και η κληρονομιά του ως δημιουργός και οραματιστής παραμένει αξεπέραστη.

Το τσιγάρο και το εμφύσημα

Ο ονειροπόλος δημιουργός που συστήθηκε στο κοινό με το «Eraserhead» του 1977 έγινε το σύγχρονο πρόσωπο των παράξενων και ανησυχητικών κόσμων που συχνά κρύβονται μέσα στην καθημερινή κοινωνία – από την τηλεοπτική σειρά Twin Peaks μέχρι ταινίες όπως το Blue Velvet, το Mulholland Drive και το Inland Empire.

Άρχισε να καπνίζει σε ηλικία 8 ετών και διαγνώστηκε με την ασθένεια το 2020, προτού κόψει οριστικά το τσιγάρο το 2022. «Δύσκολο να ζεις με το εμφύσημα. Με δυσκολία περπατάω σε ένα δωμάτιο. Είναι σαν να περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου» εξομολογήθηκε.

Η οικογένεια του θρυλικού σκηνοθέτη ανακοίνωσε τον θάνατό του σε μια ανάρτηση στο Facebook, γράφοντας: «Υπάρχει ένα μεγάλο κενό στον κόσμο τώρα που δεν είναι πια μαζί μας. Αλλά, όπως θα έλεγε και ο ίδιος, έχε το νου σου στο ντόνατ και όχι στην τρύπα».

Στο μήνυμά της η οικογένεια του Ντέιβιντ Λιντς ζητά από τον κόσμο να σεβαστεί την ιδιωτικότητά τους.

Ήταν τον περασμένο Αύγουστο, όταν ο Λιντς αποκάλυψε ότι διαγνώστηκε με εμφύσημα, επειδή κάπνιζε από πολύ μικρή ηλικία. «Το κάπνισμα ήταν κάτι που αγαπούσα πολύ, αλλά στο τέλος με χτύπησε. Ήταν μέρος της καλλιτεχνικής ζωής για μένα» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά.

Ladies and Gentlemen,

Yes, I have emphysema from my many years of smoking. I have to say that I enjoyed smoking very much, and I do love tobacco – the smell of it, lighting cigarettes on fire, smoking them – but there is a price to pay for this enjoyment, and the price for me is…

— David Lynch (@DAVID_LYNCH) August 5, 2024

Τους τελευταίους μήνες, είχε μιλήσει συχνά σε συνεντεύξεις του για την κατάσταση της υγείας του και πόσο αυτή είχε επιδεινωθεί.

Τον Αύγουστο επέμεινε ότι «δεν θα αποσυρθεί ποτέ», αλλά παραδέχτηκε ότι θα μπορούσε να σκηνοθετεί μόνο εξ αποστάσεως, καθώς η δια ζώσης παραγωγή ταινιών τον έθετε σε κίνδυνο από COVID-19.

Λίγους μήνες μετά τον Νοέμβριο μοιράστηκε ότι είχε ανάγκη από συμπληρωματικό οξυγόνο και είχε τέτοια δυσκολία στην αναπνοή που ένιωθε σαν να είχε «μια πλαστική σακούλα» πάνω από το κεφάλι του, είπε στο People.

Ο Λιντς είχε μιλήσει ανοιχτά για την αρρώστια του και στους θαυμαστές του στο X (πρώην Twitter) τον περασμένο Αύγουστο, λέγοντας ότι ήταν καθηλωμένος στο σπίτι «είτε μου αρέσει είτε όχι» λόγω του εμφυσήματος.

«Ναι, έχω εμφύσημα από το πολυετές κάπνισμα. Πρέπει να πω ότι απολάμβανα πολύ το κάπνισμα και αγαπώ τον καπνό – τη μυρωδιά του, το άναμμα των τσιγάρων στη φωτιά, το κάπνισμά τους – αλλά υπάρχει ένα τίμημα γι’ αυτή την απόλαυση, και το τίμημα για μένα είναι το εμφύσημα» έγραψε ο σκηνοθέτης του «Eraserhead».

«Έχω πλέον κόψει το κάπνισμα για πάνω από δύο χρόνια. Πρόσφατα έκανα πολλές εξετάσεις και τα καλά νέα είναι ότι είμαι σε εξαιρετική κατάσταση, εκτός από το εμφύσημα», πρόσθεσε.

«Είμαι γεμάτος ευτυχία και δεν θα αποσυρθώ ποτέ. Θέλω να ξέρετε όλοι ότι εκτιμώ πραγματικά το ενδιαφέρον σας» κατέληξε ο σκηνοθέτης που άφησε το στίγμα με ταινίες όπως το «Blue Velvet» και ο «Άνθρωπος Ελέφαντας».

Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Sight and Sound, ο Λιντς δήλωσε για την υγεία του και για τη σχέση του με το τσιγάρο:

«Το κάπνισμα ήταν κάτι που αγαπούσα απόλυτα, αλλά στο τέλος μου έκανε κακό. Ήταν μέρος της καλλιτεχνικής ζωής για μένα: ο καπνός και η μυρωδιά του, το κάπνισμα ενώ κοιτάς τη δουλειά σου ή σκέφτεσαι- δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο σε αυτόν τον κόσμο που να είναι τόσο όμορφο. Εν τω μεταξύ, με σκότωνε, όμως. Έτσι έπρεπε να το κόψω. Μου άρεσε η μυρωδιά του καπνού, η γεύση του καπνού. Μου άρεσε να ανάβω τσιγάρα. Ήταν μέρος του να είμαι ζωγράφος και σκηνοθέτης για μένα».

Ο Λιντς αναγνώρισε ότι «αυτό που σπέρνεις είναι αυτό που θερίζεις», λέγοντας: «Στο πίσω μέρος του μυαλού κάθε καπνιστή υπάρχει το γεγονός ότι είναι υγιεινό, οπότε κυριολεκτικά παίζεις με τη φωτιά. Μπορεί να σε δαγκώσει. Πήρα το ρίσκο και με δάγκωσε».

Προσπάθησε να σταματήσει το κάπνισμα «πολλές, πολλές φορές» όλα αυτά τα χρόνια «αλλά όταν τα πράγματα δυσκόλευαν, έκανα το πρώτο τσιγάρο και ήταν ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή στον παράδεισο», σκέφτηκε. «Μετά ξαναρχίζεις να καπνίζεις».

Μόνο το 2022 – δύο χρόνια αφότου διαγνώστηκε με εμφύσημα – στράφηκε στον διαλογισμό.

«Είδα τα γράμματα στον τοίχο και έλεγαν: “Θα πεθάνεις σε μια εβδομάδα αν δεν σταματήσεις”. Με δυσκολία μπορούσα να κινηθώ χωρίς να λαχανιάζω. Το να το κόψω ήταν η μόνη μου επιλογή».

Παρά το «μεγάλο τίμημα» που πλήρωσε για το κάπνισμα, είπε ότι δεν το μετάνιωσε: «Δεν το μετανιώνω. Ήταν σημαντικό για μένα. Εύχομαι αυτό που εύχεται κάθε εξαρτημένος: αυτό που αγαπάμε να μας κάνει καλό».

Η συμβουλή του προς τους συναδέλφους του καπνιστές ήταν: «Σκεφτείτε το. Μπορείτε να κόψετε αυτά τα πράγματα που θα καταλήξουν να σας σκοτώσουν. Το οφείλω σε αυτούς – και στον εαυτό μου – να το πω αυτό».

Ο Λιντς αφήνει πίσω του την εν διαστάσει τέταρτη σύζυγό του Emily Stofle καθώς και την κόρη του Jennifer, 56 ετών, την οποία απέκτησε από την πρώτη του σύζυγο Peggy Reavey, καθώς και τους γιους του Riley, 42 ετών, και Austin, 33 ετών, μητέρα των οποίων είναι η δεύτερη σύζυγος του Mary Fisk.
Ο Ντέιβιντ Λιντς, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στον κινηματογράφο και την τηλεόραση.

Ο κόσμος του σινεμά λέει αντίο στον εμβληματικό σκηνοθέτη 

Ηθοποιοί και σκηνοθέτες που συνεργάστηκαν μαζί του, αλλά και πολλοί καλοί φίλοι του, όπως ο Τζον Κάρπεντερ, έσπευσαν να αποχαιρετήσουν τον σπουδαίο δημιουργό με τον δικό τους τρόπο.

Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ, που είχε συνεργαστεί με τον Λιντς στο «The Fabelmans», αποχαιρετώντας τον, έκανε λόγο για «έναν μοναδικό, οραματιστή ονειροπόλο που δημιούργησε ταινίες που έμοιαζαν χειροποίητες».

Σε δήλωσή του στο Variety, ο σκηνοθέτης ανέφερε: «Θα λείψει από τον κόσμο μία τόσο πρωτότυπη και μοναδική φωνή. Οι ταινίες του έχουν ήδη αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου και πάντα θα το κάνουν».

Ο Νίκολας Κέιτζ, που πρωταγωνίστησε στο «Wild at Heart», δήλωσε στο Deadline: «Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες αυτής ή οποιασδήποτε άλλης εποχής. Ήταν γενναίος, λαμπρός και πρωτοπόρος, με αίσθηση του χιούμορ. Δεν διασκέδασα ποτέ περισσότερο σε ένα κινηματογραφικό σετ από όταν δούλευα με τον Ντέιβιντ Λιντς».

Με τη σειρά του ο Κάιλ ΜακΛάχλαν, που συμμετείχε στα «Blue Velvet», «Dune» και «Twin Peaks», έγραψε στο Instagram:

«Οφείλω όλη μου την καριέρα και, πραγματικά, τη ζωή μου, στο όραμά του. Ενώ ο κόσμος έχασε έναν αξιοθαύμαστο καλλιτέχνη, εγώ έχασα έναν αγαπημένο φίλο που οραματίστηκε ένα μέλλον για μένα και μου επέτρεψε να ταξιδέψω σε κόσμους που δεν θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ μόνος μου».

Η Ναόμι Γουότς, πρωταγωνίστρια στο «Mulholland Drive» και στο reboot του «Twin Peaks», μίλησε για την επίδραση που είχε στην καριέρα της η συνεργασία τους: «Η καρδιά μου είναι ραγισμένη. Ο κόσμος δεν θα είναι ποτέ ο ίδιος χωρίς αυτόν. Η καθοδήγησή του ήταν πραγματικά ισχυρή. Μου έδωσε μια θέση στον χάρτη. Δεν ήταν μόνο η τέχνη του που με επηρέασε – η σοφία, το χιούμορ και η αγάπη του μου έδωσαν πίστη στον εαυτό μου που δεν είχα ποτέ πριν».

Η Λάρα Φλιν Μπόιλ, πρωταγωνίστρια του «Twin Peaks», είπε σε δήλωσή της στο Variety: «Χάσαμε τον αληθινό Γουίλι Γουόνκα του κινηματογράφου. Νιώθω σαν να κέρδισα το χρυσό εισιτήριο που είχα την ευκαιρία να δουλέψω μαζί του. Θα μας λείψει πολύ».

Η Λάουρα Χάρινγκ, που πρωταγωνίστησε το «Mulholland Drive», έγραψε στο Instagram: «Όλοι οι καλλιτέχνες και οι άνθρωποι που ήρθαν σε επαφή μαζί σου θα πενθήσουν την απώλειά σου, αλλά ξέρω πως από εκεί ψηλά συνεχίζεις να δημιουργείς ταινίες, να γράφεις, να ζωγραφίζεις και να διαλογίζεσαι».

Ο σκηνοθέτης Ρον Χάουαρντ τον χαρακτήρισε ως «έναν ευγενικό άνθρωπο και ατρόμητο καλλιτέχνη που ακολούθησε την καρδιά και την ψυχή του και απέδειξε ότι ο ριζοσπαστικός πειραματισμός μπορεί να δημιουργήσει αξέχαστο σινεμά» ενώ ο Τζον Κάρπεντερ θυμήθηκε τη φιλία τους από τα χρόνια που συνεργάζονταν στη Universal

Ο ζωγράφος που έγινε σκηνοθέτης

Ο Ντέιβιντ Λιντς γεννήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1946, στην πόλη Μιζούλα της πολιτείας Μοντάνα, και μεγάλωσε με τη φιλοδοξία να γίνει ζωγράφος. Το μαθήματα στο σχολείο δεν τον αφορούσαν και πολύ.

Γράφτηκε στην Σχολή Καλών Τεχνών της Βοστόνης, την οποία γρήγορα εγκατέλειψε. Περιπλανήθηκε για λίγο στην Ευρώπη για να επιστρέψει στις ΗΠΑ όπου γράφτηκε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Φιλαδέλφειας.

Μετά από χρόνια που πέρασε ως ζωγράφος και δημιουργός μικρού μήκους ταινιών κινουμένων σχεδίων, ο Λιντς έκανε το ντεμπούτο του στις ταινίες μεγάλου μήκους με το «Eraserhead» το 1977.

Το ασυμβίβαστο ύφος του κέρδισε γρήγορα την προσοχή του Χόλιγουντ αλλά και του κοινού.

Ο σπουδαίος σκηνοθέτης Mελ Μπρουκς ξεχώρισε τον Λιντς και του ζήτησε να κινηματογραφήσει και τον «Άνθρωπο Ελέφαντα» (The Elephant Man – 1980), ένα έντονα συγκινητικό δράμα για την κυνική βιομηχανία του θεάματος στη βικτοριανή Αγγλία.

H ταινία κέρδισε συνολικά οκτώ υποψηφιότητες για Όσκαρ, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης του Λιντς για καλύτερη σκηνοθεσία.

Η επόμενη ταινία του, η διασκευή του μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας Dune του Frank Herbert. Η παραγωγή, που έγινε με προϋπολογισμό 40 εκατομμυρίων δολαρίων κατά τη διάρκεια επίπονων τριετών γυρισμάτων, ήταν μια τεράστια εισπρακτική αποτυχία.

Ωστόσο, ο Ντέιβιντ Λιντς επέστρεψε με δύο ταινίες που καθόρισαν το ώριμο στιλ του – το «Blue Velvet» (1986), και το «Wild at Heart» (1990) που τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών.

Το 1990, έφερε την επανάσταση στην αμερικανική τηλεόραση με το «Twin Peaks», μια σειρά που δημιούργησε μαζί με τον σεναριογράφο Μαρκ Φροστ.

Παρόλο που ξεκίνησε ως ζωγράφος και έγινε διάσημος ως σκηνοθέτης, έτρεφε πάντα ιδιαίτερο σεβασμό για τη μουσική για την οποία έλεγε ότι «μπορεί να πει διανοητικά πράγματα, αλλά μπορεί επίσης να μιλήσει στην καρδιά με έναν τρόπο χωρίς λόγια που είναι τόσο ισχυρός. Η μουσική είναι μαγεία».

Αργότερα στην καριέρα του, σε ταινίες όπως το «Lost Highway», το «Mulholland Drive» – που του χάρισε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στις Κάννες το 2001- και το «Inland Empire», ο Ντέιβιντ Λιντς δούλεψε πάνω σε πλοκές που έδιναν έμφαση σε διπλές προσωπικότητες, ανεξήγητες μεταμορφώσεις και συγκλονιστικές πράξεις.

Στη συλλογή συνεντεύξεων στο βιβλίο «Lynch On Lynch» αναφέρθηκε στον αινιγματικό πυρήνα της δουλειάς του.

«Λοιπόν», είπε ο Λιντς, «φανταστείτε ότι όντως βρήκατε ένα βιβλίο με γρίφους και μπορούσατε να αρχίσετε να τους ξετυλίγετε, αλλά ήταν πολύ περίπλοκοι. Τα μυστήρια θα γίνονταν φανερά και θα σε ενθουσίαζαν. Όλοι βρίσκουμε αυτό το βιβλίο με τους γρίφους και είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει. Και μπορείτε να τα καταλάβετε. Το πρόβλημα είναι ότι τα καταλαβαίνεις μέσα σου, και ακόμα κι αν το έλεγες σε κάποιον, δεν θα σε πίστευε ή δεν θα το καταλάβαινε με τον ίδιο τρόπο που το καταλαβαίνεις εσύ».

Πληροφορίες από Variety, Guardian και Dailymail

To άρθρο Ντέιβιντ Λιντς: Το δύσκολο τέλος ενός «εραστή» των τεχνών και του τσιγάρου δημοσιεύτηκε στο NewsIT .