Προσεχώς η πρώτη «φωτογραφία» μαύρης τρύπας του γαλαξία της Γης! Τι αποκάλυψε Έλληνας αστροφυσικός

16:45 8/3/2020 - Πηγή: NewsIt

«Έχουμε αυτά τα αποτελέσματα. Θα ήθελα πολύ να σας τα δείξω. Δυστυχώς δεν μπορώ, αλλά καταλαβαίνετε τι θα είναι αφού… χαίρομαι και γελάω. Κάποια στιγμή θα τα δείτε, αργότερα αυτή τη χρονιά».

Ο Έλληνας αστροφυσικός, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, Δημήτρης Ψάλτης, αφού εμπνεύστηκε και συμμετείχε σε αυτό που η διεθνής επιστημονική κοινότητα ανακήρυξε ως τη «μεγαλύτερη επιστημονική ανακάλυψη του έτους (2019)», με δυσκολία συγκρατείται να μη δώσει λεπτομέρειες για μια ακόμη ιστορική επιτυχία, οι ανακοινώσεις για την οποία πρόκειται να γίνουν τους επόμενους μήνες από

την ομάδα του.   

Η πρώτη εικόνα μιας μαύρης τρύπας του Τοξότη Α, στο κέντρο του Γαλαξία της Γης σύντομα αναμένεται να μονοπωλήσει τα πρωτοσέλιδα όλων των εφημερίδων παγκοσμίως, όπως ακριβώς συνέβη το 2019 με την πρώτη φωτογραφία μιας μαύρης τρύπας στον γαλαξία Μ87, με μάζα 6,5 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου, σε απόσταση 55 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Τη φωτογραφία αυτή, που επιβεβαίωσε την από το 1915 διατυπωμένη θεωρία του Άλμπερτ Αϊνστάιν περί ύπαρξης μελανών οπών, υπολογίστηκε πως μέσα σε μία εβδομάδα την είδαν 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι!   

Τα χαρακτηριστικά της μαύρης τρύπας του Γαλαξία μας

«Θα δούμε πραγματικές παρατηρήσεις αστεριών που κινούνται γύρω από κάτι μαύρο που δεν φαίνεται στο κέντρο του Γαλαξία. Από τις κινήσεις αυτών των αστεριών γνωρίζουμε ότι υπάρχει -το πιο πιθανό- μια μαύρη τρύπα στο κέντρο του Γαλαξία μας, με μάζα 4,5 εκατ. φορές μεγαλύτερη εκείνης του Ήλιου -πολύ μικρότερη μάζα από του M87, αλλά επειδή είναι πολύ κοντύτερα μας, η σκιά που θα αφήσει στον ουρανό θα είναι σχεδόν ίδια με αυτή του γαλαξία M87. Έχουμε αυτά τα αποτελέσματα», γνωστοποίησε ο κ. Ψάλτης για τη σύνθεση της φωτογραφίας της μαύρης τρύπας που υπάρχει στο κέντρο του δικού μας γαλαξιακού κέντρου, μέσα από τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί από τα ραδιοτηλεσκόπια και αναλύονται.

«Ένα γαλαξιακό ταξίδι από τις Σέρρες… στον M87»

«Είναι μεγάλη χαρά να επιστρέφω σε αυτή την αίθουσα που ορκίστηκα, για να σας δώσω μία ανάμνηση των τελευταίων είκοσι ετών, μιας ιδέας που ξεκίνησε το 2000 και μόλις πέρυσι τον Απρίλιο έδωσε καρπούς κι έγινε πραγματικότητα», ξεκίνησε ο καθηγητής την ομιλία του, την περασμένη Τρίτη, στη γεμάτη κόσμο αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ. Προσπάθησε μέσα από εικόνες να εκλαϊκεύσει επιστημονικούς όρους και να δώσει μορφή σε δύσκολες εξισώσεις, ώστε ακόμη και κάποιος που δεν είχε παρακολουθήσει ποτέ διάλεξη για αστροφυσικά φαινόμενα, να μπορέσει να αντιληφθεί το μέγεθος του επιστημονικού επιτεύγματος της ομάδας Event Horizon Telescope.

 Έτσι ξεκίνησε δείχνοντας μία φωτογραφία του, από τα μαθητικά του χρόνια, στις Σέρρες, να μελετά σε έναν υπολογιστή. «Από πολύ μικρός ενδιαφερόμουν για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, με ενδιέφερε η τεχνολογία και πριν έλθω στο ΑΠΘ», εξήγησε, για να μοιραστεί στη συνέχεια πώς η συνάντησή του με τον ομότιμο σήμερα καθηγητή Αστροφυσικής του ΑΠΘ, Ιωάννη Σειραδάκη ήταν «μοιραία» για τη στροφή που θα έπαιρναν τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα.

«Ξεκίνησα για την επιστήμη των υπολογιστών, γνώρισα τον κ. Σειραδάκη έφυγε η επιστήμη των υπολογιστών και ήλθε η αστρονομία. Έτσι το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να χρησιμοποιήσω τους υπολογιστές για κάτι στην αστρονομία», θυμήθηκε.

«Εν αρχή ην…ο Αϊνστάιν»

Ο Δημήτριος Ψάλτης έλαβε πτυχίο Φυσικής από το ΑΠΘ το 1992, μεταπτυχιακό δίπλωμα το 1994 από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόι και διδακτορικό δίπλωμα το 1997 από το ίδιο Πανεπιστήμιο. Εργάστηκε ως ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης (MIT) και στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον.

Στα πανεπιστήμια αυτά ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Αριζόνα ασχολήθηκε με τις εξισώσεις του Αϊνστάιν και ιδιαίτερα με τη θεωρία του για τις μαύρες τρύπες, για τις οποίες η επιστημονική κοινότητα μιλούσε χωρίς να μπορεί να δει πώς μοιάζει μία από αυτές.

Η ιδέα που χάρισε το 2019 στην ανθρωπότητα την πρώτη απεικόνιση μαύρης τρύπας ήταν σχετικά απλοϊκή όσο και τρελή. Τι θα γινόταν αν ισχυρά ραδιοτηλεσκόπια στρέφονταν σε μια συγκεκριμένη πλευρά του σύμπαντος, για να δημιουργήσουν μαζί έναν τεράστιο φωτογραφικό φακό; Θα μπορούσαν αυτά τα δεδομένα να συλλεχθούν και να επεξεργαστούν από έναν υπερυπολογιστή και να συνθέσουν μία εικόνα;

Τρελές περιπέτειες και τέσσερις Ιανουάριοι στον Νότιο Πόλο

Ο καθηγητής μοιράστηκε με το κοινό τις ιστορίες που άφησαν έντονο αποτύπωμα στην εικοσαετή προσπάθεια. Από την περιπέτεια του τηλεσκοπίου στον Γεωγραφικό Νότιο Πόλο, μέχρι το ταξίδι κιβωτίων με σκληρούς δίσκους που κατέληξαν σε εργοστάσια με υφάσματα.

«Για πέντε χρόνια τοποθετούσαμε σε διάφορες περιοχές του κόσμου τηλεσκόπια και συγκεκριμένα όργανα για γρήγορη εγγραφή δεδομένων. Μερικά από αυτά ήταν πολύ εύκολα. Το πιο δύσκολο στον Γεωγραφικό Νότιο Πόλο. Μπορείς να πας εκεί μόνο έξι μήνες τον χρόνο και αυτοί δεν ήταν οι κατάλληλοι για εμάς, γιατί ο Γαλαξίας που θέλουμε βγαίνει νύχτα στον νότιο πόλο. Τέσσερις Ιανουάριοι στον νότιο πόλο χρειάστηκαν για να μπορέσει το τηλεσκόπιο να γίνει μέρος του συστήματος. Και όταν το ανοίξαμε διαπιστώσαμε ότι το ένα τρίτο των σκληρών δίσκων ήταν κατεστραμμένο» θυμήθηκε.

Όταν πια είχαν γίνει οι ταυτόχρονες παρατηρήσεις από όλα τα τηλεσκόπια -από τις 5 έως τις 11 Απριλίου 2017- είχε έλθει η ώρα της συλλογής όλων των δεδομένων, για να γίνει η σύνθεση της εικόνας. Η διαδικασία της συγκέντρωσης του υλικού δεν ήταν απλή υπόθεση.

«Έπρεπε να περιμένουμε να ξημερώσει στον Νότιο Πόλο γιατί όταν είναι νύχτα δεν πετάει κανένα πτητικό μέσο. Μέσω ίντερνετ τα δεδομένα στους σκληρούς δίσκους δε θα έφταναν ποτέ, με αεροπλάνο θα έφταναν πολύ πιο γρήγορα. Βρεθήκαμε στη Βόννη και ανοίξαμε τα κουτιά. Σε ένα από αυτά αντί για σκληρούς δίσκους βρήκαμε υφάσματα. Και προφανώς κάποιο εργαστήριο, κάποιο εργοστάσιο κάπου στη Γερμανία άνοιξε ένα κιβώτιο και αντί να βρει υφάσματα βρήκε σκληρούς δίσκους.

Οπότε για μερικές μέρες κοροϊδεύαμε ο ένας τον άλλον και λέγαμε… αντί για φωτογραφία μαύρης τρύπας, να πάρουμε ένα- δυο κοστουμάκια ο καθένας και να πάμε σπίτι μας μετά από είκοσι χρόνια, αλλά ευτυχώς αυτοί που τα βρήκαν τα επιστρέψανε», μοιράστηκε με το κοινό.

To άρθρο Προσεχώς η πρώτη «φωτογραφία» μαύρης τρύπας του γαλαξία της Γης! Τι αποκάλυψε Έλληνας αστροφυσικός δημοσιεύτηκε στο Newsit.gr .