Σαντορίνη: Όταν το ηφαίστειο ξύπνησε και «κατάπιε» τον Μινωικό Πολιτισμό

11:53 3/2/2025 - Πηγή: NewsIt

Η Σαντορίνη, γνωστή από τους αρχαίους χρόνους ως Θήρα, είναι ένα από τα πιο διάσημα και πανέμορφα στον κόσμο νησιά και βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο των Κυκλάδων, κοντά στην Ανάφη. Εκτός από την απαράμιλλη ομορφιά της, είναι ένα από τα ενεργά ηφαίστεια στον ελλαδικό και ευρωπαϊκό χώρο.

Η έντονη σεισμική δραστηριότητα των τελευταίων ημερών στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Σαντορίνης – Αμοργού έχει θέσει τις Αρχές

σε επιφυλακή. Η περιοχή είναι γεωλογικά πολύ ενεργή λόγω της ηφαιστειακής δραστηριότητας, και το γεγονός ότι παρατηρούνται σεισμοί σε σχετικά μικρό βάθος, εγείρει φόβους για πιθανή έκρηξη του ηφαιστείου ή άλλες γεωλογικές διεργασίες. Οι επιστήμονες παρακολουθούν στενά την κατάσταση και συνεχώς αναλύουν τα δεδομένα. 

Η Σαντορίνη στην αρχαιότητα ονομαζόταν Στρογγύλη λόγω του κυκλικού σχήματός της το οποίο άλλαξε με την έκρηξη του ηφαιστείου το 1650 π.Χ. και το κεντρικό μέρος του νησιού βυθίστηκε σχηματίζοντας έτσι την Καλντέρα. Οι Φοίνικες την ονόμαζαν Καλλίστη και οι Δωριείς Θήρα.

Το όνομα Σαντορίνη το πήρε τον 12ο αιώνα από τους Φράγκους που την έλεγαν «Σάντα Ιρένε», δηλαδή Αγία Ειρήνη. Η έκρηξη του ηφαιστείου ήταν και ο σημαντικός λόγος – κατά μεγάλη μερίδα μελετητών –  αποκοπής της μεγάλης ανάπτυξης του νησιού αφού μέχρι το 2000 π.Χ. άνθιζε ο Μινωικός πολιτισμός.

Λέγεται μάλιστα ότι όλο το Αιγαίο σκοτείνιασε και τα κύματα κατέστρεψαν τον πολιτισμό της Κρήτης και της Αιγύπτου. 

Ενα κοσμογονικό γεγονός όπως είναι η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης πριν από 3.500 χρόνια είναι φυσικό επόμενο να απασχολεί τον επιστημονικό κόσμο μέχρι και σήμερα, ενώ ακόμη οι αρχαιολόγοι δεν έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν σε μία απόλυτη χρονολόγηση της έκρηξης.

Η μινωική έκρηξη και το τέλος ενός πολιτισμού;

Ο Μινωικός Πολιτισμός, ο πρώτος μεγάλος πολιτισμός που αναπτύχθηκε στην Ευρώπη, γεννήθηκε και άκμασε στην Κρήτη. Πάνω στην ακμή του καταστράφηκε και εξαφανίστηκε για πάντα, αφήνοντας μόνο εντυπωσιακά δείγματα της ανωτερότητας του. Το ανεξήγητο τέλος του πολιτισμού οδήγησε πολλούς αρχαιολόγους, μεταξύ των οποίων ο καθηγητής Σπύρος Μαρινάτος και ο Άγγλος Έβανς, να συνδέσουν την καταστροφή του Μινωικού Πολιτισμού με την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.

Κάπου ανάμεσα στο μύθο και την ιστορία, οι αρχαιολόγοι και οι επιστήμονες συνέδεσαν τα δύο γεγονότα, θεωρώντας ότι η καταστροφή του μινωικού πολιτισμού προκλήθηκε από τη βίαια έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης.

Αρχικά πίστευαν ότι η έκρηξη του ηφαιστείου έγινε το 1450 π.Χ, τότε δηλαδή που καταστράφηκαν τα Μινωικά Ανάκτορα, αλλά σήμερα λέγεται ότι η έκρηξη έγινε νωρίτερα, κάπου μεταξύ του 1627 και 1600 π.Χ.

Το κοσμογονικό γεγονός της έκρηξης του ηφαιστείου δεν θα μπορούσε να αφήσει αλώβητη την Κρήτη, που βρίσκεται τόσο κοντά στη Σαντορίνη.

Η ηφαιστειακή τέφρα του ηφαιστείου της Σαντορίνης λέγεται ότι σκέπασε τη μινωική πόλη στο Ακρωτήρι της Θήρας, κάλυψε τον ουρανό του Αιγαίου και έφτασε μέχρι την Κρήτη. Η έκρηξη προκάλεσε επίσης ένα τεράστιο τσουνάμι, με κύματα ύψους άνω των 100 μέτρων να πλήττουν τις ακτές της Κρήτης κι άλλων νησιών του Αιγαίου. Το τσουνάμι προκάλεσε τεράστιες καταστροφές, ενώ η τέφρα που έπεσε στη θάλασσα μόλυνε το νερό και σκότωσε τη θαλάσσια ζωή.

Οι επιπτώσεις της έκρηξης ήταν καταστροφικές για τον Μινωικό πολιτισμό, που είχε αναπτυχθεί στην Κρήτη και είχε εξαπλωθεί σε πολλά νησιά του Αιγαίου. Ουσιαστικά, σήμανε το τέλος του.

Ο καθηγητής φυσικών καταστροφών Κωνσταντίνος Συνολάκης μίλησε σήμερα Δευτέρα (03.02.2025) για το ενδεχόμενο έκρηξης του ηφαιστείου και εξήγηησε ότι δεν πρόκειται να έχουμε μία μεγάλη έκρηξη όπως ήταν η μινωική. 

Σύμφωνα με τον ίδιο «κατά πάσα πιθανότητα, αν φτάσει ως την επιφάνεια, δεν πρόκειται να έχουμε μία μεγάλη έκρηξη όπως ήταν η μινωική. Θα έχουμε μια έκρηξη σαν και αυτήν, αυτό είναι εικασία, σαν τις εκρήξεις του ’50 ή του 1922. Η Σαντορίνη κάνει μικρές εκρήξεις, ιστορικά, κάθε περίπου 50 χρόνια κατά μέσο και κάνει μεγάλες εκρήξεις κάθε 10.000 – 15.000».

Ο φονικός σεισμός των 7,5 Ρίχτερ που ισοπέδωσε τη Σαντορίνη το 1956

Το Αιγαίο είναι μια από τις πιο σεισμογενείς περιοχές του κόσμου, και η Σαντορίνη, με το ενεργό ηφαίστειό της, έχει βιώσει πολλές σεισμικές και ηφαιστειακές κρίσεις στην ιστορία της.

Ο σεισμός της 9ης Ιουλίου 1956 ήταν από τους πιο καταστροφικούς που έπληξαν το νησί και τις γύρω περιοχές. Ο σεισμός, μεγέθους 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και το τεράστιο παλιρροϊκό κύμα ύψους έως και 25 μέτρων που ακολούθησε, προκάλεσαν τεράστιες καταστροφές στη Σαντορίνη, την Αμοργό και άλλα νησιά του νοτίου Αιγαίου, αφήνοντας πίσω δεκάδες νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες και χιλιάδες άστεγους.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις των ειδικών, τα θαλάσσια κύματα έφτασαν σε ύψος 20 μέτρων στην Αμοργό και 10 μέτρων στη Σαντορίνη και στην Αστυπάλαια.

Ένας προσεισμός 4,9 Ρίχτερ είχε προειδοποιήσει από το μεσημέρι της προηγούμενης ημέρας με επίκεντρο το θαλάσσιο τμήμα νότια της Αμοργού. Την επόμενη μέρα, τα ξημερώματα της 9ης Ιουλίου (ώρα 05:11) εκδηλώθηκε ο κύριος σεισμός μεγέθους 7,5 Ρίχτερ.

Ακολούθησε ένας ισχυρός μετασεισμός 7,2 Ρίχτερ, επιδεινώνοντας ακόμα περισσότερο την ήδη χαοτική κατάσταση. Πολλά κτίρια που είχαν υποστεί ρωγμές από την πρώτη δόνηση κατέρρευσαν, ενώ οι κάτοικοι που είχαν επιβιώσει έτρεχαν πανικόβλητοι να σωθούν από τα ερείπια. Οι σεισμοί σκότωσαν 53 ανθρώπους και τραυμάτισαν περισσότερους από 100, αλλά δημιούργησαν ένα από τα μεγαλύτερα θαλάσσια κύματα βαρύτητας (τσουνάμι) στο Αιγαίο.

Η τραγωδία έμεινε ανεξίτηλα χαραγμένη στη συλλογική μνήμη των κατοίκων των Κυκλάδων αλλά και όλων των Ελλήνων.

 

 

To άρθρο Σαντορίνη: Όταν το ηφαίστειο ξύπνησε και «κατάπιε» τον Μινωικό Πολιτισμό δημοσιεύτηκε στο NewsIT .