Ο επισιτισμός της Ελλάδας το καλοκαίρι του 1917

14:13 3/10/2018 - Πηγή: Protagon

Ο Λεωνίδας Εμπειρίκος ήταν έμπορος, εφοπλιστής, φίλος και υποστηρικτής του Ελευθερίου Βενιζέλου. Εξελέγη βουλευτής Κυκλάδων το 1910, 1912, και το 1915. Στο τέλος του 1916 μετέβη στη Θεσσαλονίκη για να είναι κοντά στον Βενιζέλο, αφήνοντας την οικογένεια του στην Αθήνα, όπου

δυνητικά διέτρεχε κίνδυνο από τους φανατικούς βασιλόφρονες.

Ο γιος του Λεωνίδα, Ανδρέας Εμπειρίκος, περιγράφει σε μια επιστολή του την μετάβαση της οικογένειας από την Αθήνα στη νησίδα Πεταλιοί, κοντά στην Εύβοια, για να απομακρυνθούν, έστω για λίγο, από την επικίνδυνη Αθήνα.

Μετά την απομάκρυνση του Βασιλέα Κωνσταντίνου Β΄ και του Διαδόχου Γεωργίου από την Ελλάδα την 30η Μαΐου 1917, ανέβηκε στον θρόνο ο δευτερότοκος γιος του Κωνσταντίνου, Αλέξανδρος. Η Κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη, που είχε ορκιστεί στις 21 Απριλίου 1917, παραιτήθηκε την 13η Ιουνίου και η νέα Κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο ορκίσθηκε την 14η Ιουνίου 1917.

Ο Λεωνίδας Εμπειρίκος (1869 – 1948) μετείχε στην κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου και ορίστηκε ως Υπουργός Επισιτισμού και Αυταρκείας. Εκείνη την εποχή βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και ο επισιτισμός του πληθυσμού και των στρατευμάτων αποτελούσαν μεγάλη πρόκληση.

Κατά την ανάληψη των καθηκόντων του την 15η Ιουνίου 1917, ο Λεωνίδας Εμπειρίκος δήλωσε ότι θα κάνει κάθε προσπάθεια για τον κανονικό επισιτισμό της χώρας και την δίκαια κατανομή του άρτου και των λοιπών τροφίμων. Η πρώτη και σοβαρότερη μέριμνα του νέου υπουργού ήταν η αύξηση του διαθέσιμου στόλου για τον επισιτισμό της χώρας.

Σε άρθρο της την 17η Ιουνίου 1917, η εφημερίδα «Εμπρός» αναφέρεται στην «ανταρσία της πατάτας»: «Η πατάτα πρέπει να παύση να αποτελεί έδεσμα πολυτελείας δια τους ολίγους. Η δι’ αυτής διενεργούμενη ασύστολος αισχροκέρδεια πρέπει να παταχθή άνευ οίκτου και να δυνηθή τέλος πάντων να φάγη πατάταν και ο πολύς κόσμος, εις λογικήν τιμήν».

Στο φύλλο της 18ης Ιουνίου η ίδια εφημερίδα αναφέρει ότι ο υπουργός κ. Εμπειρίκος «θα δοκιμάση το σύστημα τής δι’ εργολάβου πωλήσεως της πατάτας, διέταξε δε όπως διώκεται ποινικώς πας παραγωγός πατάτας όστις θα ηρνείτο να παραδώσει το προϊόν του εις τον εργολάβον».

Ενώ ο Εμπειρίκος ανακοίνωνε την διάθεση μέσω εργολάβου, οι πατατοπαραγωγοί συναντήθηκαν με τον Υπουργό Εσωτερικών Εμμανουήλ Ρέπουλη και του ζήτησαν την ελεύθερη διάθεση της πατάτας. Μετά από 10 μέρες η διάθεση της πατάτας μέσω εργολάβου απέτυχε, λόγω ανυπαρξίας προϊόντος. Κατόπιν τούτου, ο εργολάβος ζήτησε αποζημίωση 100 χιλιάδων δραχμών.

Μεγάλο θέμα για το νέο υπουργό ήταν και η συγκέντρωση και διάθεση του θεσσαλικού σίτου. Επετεύχθη συμφωνία με τις τράπεζες προκειμένου αυτές να αγοράσουν, συγκεντρώσουν και διαθέσουν τον σίτο. Το ¼ της διαθέσιμης ποσότητας θα διετίθετο για τις ανάγκες των στρατευμάτων.

Επειδή η παραγωγή του θεσσαλικού κάμπου δεν επαρκούσε, διενεργείτο και εισαγωγή σίτου με πλοία, πολλά από τα οποία τορπιλίζονταν από γερμανικά υποβρύχια. Η επίταξη των ατμοπλοίων εγένετο με βάση διακανονισμό για τη ναύλωση και την αποζημίωση.

Λόγω του περιορισμένου σίτου, και αλεύρου, η παρασκευή και διάθεση μακαρονιών εγένετο με διατίμηση. Οι μακαρονοποιοί, όμως, δεν ήταν ευχαριστημένοι με τον περιορισμό των κερδών στα 30 λεπτά ανά οκά (μονάδα μέτρησης βάρους από την οθωμανική αυτοκρατορία, η οκά αντιστοιχούσε σε 1.282 γραμμάρια και είχε 400 δράμια. Η οκά και τα δράμια καταργήθηκαν το 1959, αλλά η γιαγιά μου συνέχιζε να μετράει τα πάντα σε οκά και δράμια), οπότε σταμάτησαν την παρασκευή μακαρονιών. Τελικά η διαφορά διευθετήθηκε και η παραγωγή των μακαρονιών ξανάρχισε.

Η διάθεση άρτου πραγματοποιούνταν με δελτίο, τόσο στους ιδιώτες όσο και στους επαγγελματίες, π.χ. εστιάτορες. Η μερίδα άρτου ανά ιδιώτη αυξήθηκε σε 100 δράμια στις αρχές Ιουλίου.

Με αστυνομική διάταξη ορίστηκε η τιμή πωλήσεως της φέτας σε 3,20 δραχμές ανά οκά χονδρική και 3,60 δραχμές λιανική.

Ο Σύνδεσμος Παντοπωλών Αττικής ανακοίνωσε ότι εδέχθη να διατίθεται ο καφές με κέρδος μόνο 20 λεπτά την οκά.

Την 5η Ιουλίου η εφημερίδα «Εμπρός» σε κύριο άρθρο της αναφέρει ότι εις πείσμα όλων των προσπαθειών του Υπουργείου Επισιτισμού, η αισχροκέρδεια κυριαρχεί και η διατίμηση δεν εφαρμόζεται από κανένα.

Παρατηρείται καθολική έλλειψη λαχανικών από την Λαχαναγορά, η οποία παραμένει κλειστή. Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπισθεί η κατάσταση, η Αστυνομία μετά από συνεννόηση με το Υπουργείο Επισιτισμού ανακοίνωσε ότι άφησε ελεύθερη την διαμόρφωση των τιμών, αλλά επιφυλάσσεται του δικαιώματος της να επέμβει στην περίπτωση που διαπιστώσει ότι παρεμβαίνουν μεσάζοντες και φουσκώνουν τις τιμές.

Σημείωση: Ο Λεωνίδας Εμπειρίκος παραιτήθηκε την 19η Ιανουαρίου 1918. Τον αντικατέστησε ο Παναγιώτης Βουρλούμης.

*Ο Νίκος Μορόπουλος γράφει συνταγές και ιστορίες στο Bostanistas και διατηρεί το δίγλωσσο blog Panathinaeos

The post Ο επισιτισμός της Ελλάδας το καλοκαίρι του 1917 appeared first on Protagon.gr.