«Ο μεταφραστής είναι μια πόρνη που πουλάει μυαλό» – αποχαιρετώντας την Εφη Καλλιφατίδη

13:10 3/1/2018 - Πηγή: Protagon

Ηταν ένα ονοματεπώνυμο που προσπερνούμε κι ας το βλέπουμε συχνά μπροστά μας. Σε βιβλία, στις μεγάλες και στις μικρές οθόνες. Η Εφη Καλλιφατίδη υπήρξε μια εμβληματική μεταφράστρια και η δουλειά της είχε αγγίξει ένα τεράστιο κοινό, έστω και αν αυτό δεν το καταλάβαινε. Αυτή η γυναίκα έφυγε από τη ζωή τη Δευτέρα…

Στους εκδοτικούς κύκλους και για το ψαγμένο αναγνωστικό κοινό, ήταν το ονοματεπώνυμο –με μικρότερα γράμματα στο εξώφυλλο από αυτό του συγγραφέα–, που έκανε «ελληνική» τη σκέψη του Ουμπέρτο Eκο. Η Καλλιφατίδη ήταν η επίσημη μεταφράστρια του ιταλού διανοητή επί 35 ολόκληρα χρόνια, αν και παράλληλα είχε μεταφράσει και συγκλονιστικά βιβλία όπως το «Η ζωή και οι απόψεις του Τρίστραμ Σάντι κυρίου από σόι» του Λόρενς Στερν (εκδ. Gutenberg), το «Οι περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» του Λιούις Κάρολ (εκδ. Ιδεόγραμμα) ή το «Νοστρόμο» του Τζόζεφ Κόνραντ (εκδ. Ιδεόγραμμα). Επίσης είχε μεταφράσει και κείμενα της Οριάνα Φαλάτσι.

«Ο μεταφραστής είναι μια πόρνη που πουλάει μυαλό, αντί για σώμα, και πρέπει να κάνει τα γούστα του πελάτη (εννοώντας τον συγγραφέα)» είχε περιγράψει προ διετίας σε συνέντευξή της στη Lifo και στην Τίνα Μανδηλαρά. Και συνέχιζε: «Ο μεταφραστής, λοιπόν, είναι μια tabula rasa, αλλά με μπόλικη υποδομή από κάτω, έτσι ώστε να μπορεί να γίνεται κάθε φορά, με κάθε νέο βιβλίο, rasa. Τα τρία στοιχεία (ύφος, εμμονές, προθέσεις) που αναφέρατε πρέπει να τα ξέρει ή, εφόσον πρόκειται για συγγραφέα που τον πρωτοπιάνει, να τα ξεκαθαρίζει όσο πιο σύντομα γίνεται. Το ύφος το επιβάλλει ο συγγραφέας, ο μεταφραστής δεν έχει ύφος (είναι η πρώτη φάση της ερωτικής συνεύρεσης, όταν κλείνεις τη συμφωνία). Οι λεκτικές εμμονές, ναι, βελτιώνονται, αλλά, πάλι, τηρούνται· είναι τα παιχνιδάκια της συνεύρεσης. Και, φυσικά, οι άδηλες προθέσεις απαγορεύεται ν’ αποκαλύπτονται φανερά, έστω και αν ο μεταφραστής τις έχει ανακαλύψει (πράγμα που πρέπει να κάνει), ώστε, μετά το τέλος της επαφής, να μένουν και οι δύο ικανοποιημένοι και συνένοχοι».

Για ένα ευρύτερο κοινό ωστόσο η Καλλιφατίδη ήταν ο άνθρωπος που ολοκλήρωνε την κινηματογραφική και τηλεοπτική ψυχαγωγία. Η Καλλιφατίδη είχε υποτιτλίσει δεκάδες τηλεοπτικές σειρές και κινηματογραφικές ταινίες, όπως και όπερες μεγάλων δημιουργών.

Παράλληλα, είχε διατελέσει υπεύθυνη υποτιτλισμού του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και είχε συνεργαστεί με πολλά κινηματογραφικά (Νύχτες Πρεμιέρας, μεταξύ άλλων) και θεατρικά φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Γράφει για την Καλλιφατίδη το κινηματογραφικό flix.gr, αναδεικνύοντας αυτήν την πτυχή του έργου της:

«Μεταφράζοντας με το ίδιο πάθος και την ένταση που ζούσε, ακούραστη, αστεία, δυναμική, μεγαλόκαρδη, κατόρθωνε να μεταφράσει υπότιτλους που συχνά σε παρέσυραν ακόμη περισσότερο κι από τους ίδιους τους πρωτότυπους διάλογους, δεν φοβόταν το χιούμορ, την ζωντανή γλώσσα, τα λογοπαίγνια.

» Το δυνατό γέλιο της, η χαρακτηριστική φωνή της, και η εικόνα της πίσω από έναν υπολογιστή στο σκοτάδι μιας αίθουσας στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, η πνιγμένη σε βιντεοκασέτες και τυπωμένα dialogue lists στο διαμέρισμά της στην Αθήνα όταν κατέβαινε τα καλοκαίρια για να ετοιμάσει τους υποτίτλους για τις Νύχτες Πρεμιέρας, θα μείνουν μαζί μας ακόμη κι αν εκείνη έφυγε».

The post «Ο μεταφραστής είναι μια πόρνη που πουλάει μυαλό» – αποχαιρετώντας την Εφη Καλλιφατίδη appeared first on Protagon.gr.