Ο οργανωτής του φωτός

09:59 8/3/2016 - Πηγή: Protagon

Κανονικά, ένα οικονομικό κραχ δεν αποτελεί την αφορμή για κάτι θετικό. Η καταστροφή όμως που έπληξε το Παρίσι μεταξύ του 1929-30 ήταν η αιτία της οριστικής εγκατάστασης του Γιώργου Γουναρόπουλου στην Ελλάδα. Συμπτωματικά, την ίδια περίοδο στη λαβωμένη από τη Μικρασιατική Καταστροφή χώρα παίρνει σάρκα και οστά μια μεγαλειώδης πνευματική κίνηση, στην οποία πρωτοστατεί η περίφημη γενιά του ’30.

Γυμνό σε θαλασσινό τοπίο, 1954. Από ιδιωτική συλλογή

Η επιρροή

της στη ζωγραφική είναι καθοριστική, καθώς τα θέματα ξεφεύγουν πλέον από τον παραδοσιακό ελληνικό υπαιθρισμό και γίνονται πιο ανθρωποκεντρικά. Η νόηση πλέον επιβάλλεται στην αίσθηση, οι σχηματοποιήσεις στο σχέδιο προβάλλουν έντονες όσο ποτέ, ενώ το χρώμα αποκτά μια σχεδόν πνευματική διάσταση.

Σε αυτό το κλίμα των μεγάλων αλλαγών, σε ένα περιβάλλον το οποίο φλερτάρει με την παράδοση, αλλά και τη σύγχρονη τέχνη, ο μεγάλος ζωγράφος που ήδη έχει αποκτήσει το προσωπικό του στιλ και έχει κερδίσει την αναγνώριση, συνεχίζει να δημιουργεί στο ιδιόκτητο ατελιέ του τα λυρικά του αριστουργήματα. Πολλά από αυτά θα δούμε στην έκθεση «Ο Γιώργος Γουναρόπουλος και η ποιητική του Συμβολισμού. Ζωγραφική 1912 – 1976» που παρουσιάζει το Ιδρυμα Β & Μ Θεοχαράκη από τις 9 Μαρτίου.

Η κυρία Λουριώτη,1923-24. Συλλογή Λ. Ν. Τ.

Η λαμπρή πορεία του κάθε άλλο παρά διαδεδομένη μπορεί να θεωρηθεί. Το νεότερο από τα έξι παιδιά μιας φτωχής οικογένειας που μετοίκησε στην Αθήνα από τη Σωζόπολη, για να μην εκβουλγαριστεί, όμως είχε άστρο. Τόσο φωτεινό, ώστε να σκίζει το σκοτάδι της εξαθλίωσης που τον υποχρέωνε να εργάζεται, μικρό αγόρι, σε διάφορα επιγραφοποιία για να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Και τόσο ισχυρό, ώστε να χαράξει στο υποσυνείδητο του τις ονειρικές μορφές των μύθων που άκουγε να του διηγούνται. Για να τις «βγάλει» στον καμβά αργότερα. Ατόφιες.

Ο Γιώργος Γουναρόπουλος κατόρθωσε, παρά τις αντιξοότητες, να σπουδάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών, κατακτώντας μάλιστα το πρώτο βραβείο, ενώ αργότερα πήρε υποτροφία προκειμένου να ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Παρίσι. Οι σύγχρονοι προβληματισμοί, η διανοητική κινητικότητα, η επίμονη μελέτη του φωτός και του τοπίου τον έκαναν σύντομα να ξεχωρίσει. Το ταλέντο του ήταν τόσο προφανές που ακόμη κι όταν η επαναστατική του ζωγραφική πρωτοπαρουσιάστηκε πίσω στην πατρίδα, το 1924, το συντηρητικό περιβάλλον υποκλίθηκε.

Ο Γουναρόπουλος στο Παρίσι, στις 13 Ιουνίου του 1921

Η διάταξη του φωτός πάνω στο ζωγραφικό πίνακα τον απασχόλησε από νωρίς και χωρίς υπερβολή θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ό,τι σε αυτό ακριβώς το σημείο έγκειται η πρωτοτυπία της ζωγραφικής του. Ο Γουναρόπουλος φωτίζει τα αντικείμενά του αντισυμβατικά: από μέσα προς τα έξω. Είναι σαν να υπάρχει μια μυστική εστία, ως κέντρο αυτής της λάμψης, βαθιά κρυμμένη στο εσωτερικό, σαν να υφίσταται ένας δεύτερος ζωγραφικός χώρος, έξω από το φυσικό. Κι αυτή η τεχνική είναι που δημιουργεί την αίσθηση του ονείρου. Επιπρόσθετα, ο ζωγράφος χρησιμοποιεί ως χρώματα το κίτρινο, το μπλε, το ανοιχτό και το βαθύ κόκκινο, αλλά ποτέ μόνα τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να πλάθει μια ρευστότητα όπου οι τόνοι εισχωρούν ο ένας μέσα στον άλλο και οι όγκοι χάνουν την ενότητα και τη συνέχειά τους. Έτσι η ύλη παραδίνεται στο φως. Του επιτρέπει να κυλά μέσα της αβίαστα. Ακατάπαυστα. Εκστατικά.

Στα σχέδια του Γουναρόπουλου, η καμπύλη είναι ο απόλυτος κυρίαρχος. Ξεκινά, συνεχίζει και ολοκληρώνεται χωρίς παύσεις. Όπως ακριβώς μια μελωδία, δυνατή και κυρίαρχη μέσα σε ένα χώρο ελαστικό. Είναι χαρακτηριστικό πως οι όγκοι του δεν αποκτούν το περίγραμμά τους, παρά μόνο αν τους κοιτάξει κάποιος σε σχέση με το βάθος του πίνακα. Πρόκειται για ένα σύστημα αναφοράς, το οποίο κάνει τις κατά τα άλλα πραγματικές μορφές να αναδύονται από τον κόσμο του φανταστικού και όχι από την πραγματικότητα.

Η μητέρα μου, 1929. Ιδιωτιή συλλογή

Το 1929 ο ζωγράφος πραγματοποίησε μια δεύτερη έκθεση, αυτή τη φορά στη γκαλερί Στρατηγοπούλου, η οποία ξεσήκωσε θύελλα από το «στρατόπεδο» των οπαδών της ακαδημαϊκής τεχνοτροπίας. Επειδή όμως, όπως αποδεικνύεται τα όνειρα είναι τελικά ανίκητα, η πορεία του όχι μόνο δεν κάμφθηκε, μα συνεχίστηκε με διοργανώσεις τόσο ατομικών εκθέσεων, όσο και συμμετοχών σε πανελλήνιες και διεθνείς, όπως για παράδειγμα οι Μπιενάλε του Σάο Πάολο το 1959 και της Αλεξάνδρειας το 1963.

Η Εθνική Πινακοθήκη το 1975 φιλοξένησε πρώτη φορά μια αναδρομή στο έργο του, ενώ το Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη θα παρουσιάσει από τις 9 Μαρτίου ογδόντα και πλέον αντιπροσωπευτικά έργα της πορείας του μεγάλου εκφραστή της γενιάς του ΄30 όπως: «Η μητέρα μου», λάδι σε μουσαμά, 90 x 71 εκ. του 1929, «Η κυρία Λουριώτη», λάδι σε μουσαμά, 174 x 71 εκ., 1923-24, «Ελευθέριος Βενιζέλος», λάδι σε μουσαμά, 70 x 56 εκ. του 1935, κ.α.

Μονή Αγίου Ορους, 1925. Ιδιωτική συλλογή

Σε μια εποχή που το φως είναι το ζητούμενο ο πολυεπίπεδος Γουναρόπουλος έρχεται να δώσει απαντήσεις σε θέματα τα οποία βασανίζουν την ταραγμένη ψυχή, που μαστιγώνουν αλύπητα το ανήσυχο πνεύμα.

INFO:

Εκθεση «Ο Γιώργος Γουναρόπουλος και η ποιητική του Συμβολισμού. Ζωγραφική 1912 – 1976»

Ιδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη

Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1
106 71, Αθήνα

Εγκαίνια Τετάρτη 9 Μαρτίου, 20:00

The post Ο οργανωτής του φωτός appeared first on Protagon.gr.