Πολιτισμός προϊόν της πόλεως

12:59 14/3/2016 - Πηγή: Protagon

Τα ουσιαστικά με κατάληξη «–ισμός» αναφέρονται στο αποτέλεσμα της έννοιας που παράγεται από την κύρια λέξη και αποσαφηνίζει το νόημά τους. Δηλώνουν, μεταξύ άλλων, ένα σύστημα ιδεών, όπως καπιταλισμός, σοσιαλισμός, καλβινισμός, χριστιανισμός, φιλελευθερισμός, μια πρακτική ή μια πολιτική βασισμένη στις αρχές κάποιου όπως βενιζελισμός, θατσερισμός, μια θεωρία, διδασκαλία, άποψη φιλοσοφική, θρησκευτική, πολιτική, οικονομική, επιστημονική, καλλιτεχνική κλπ όπως ανθρωπισμός, βουδισμός, ρομαντισμός.

Πολλές από τις προαναφερθείσες έννοιες ηχούν αρνητικά σε πλήθος κόσμου αφού είναι συσχετισμένες

με συγκεκριμένα εφαρμοσθέντα συστήματα και ιδέες που αποδείχθηκαν αναποτελεσματικά. Η κατάληξη –ισμός στις λέξεις προσδιορίζει ένα μάλλον κλειστό σύστημα ιδεών, μια συμπαγή δέσμη απόψεων που προϋποθέτουν την πλήρη αποδοχή. Για άλλους όμως έχει το νόημα ενός ανοικτού οικοδομήματος όπου χωράει η μετατροπή και η αμφισβήτηση. Η λέξη χρησιμοποιείται ως βάση και προχωρά όχι σε αποδόμηση αλλά σε δημιουργικό εμπλουτισμό του αρχικού –ισμού. Τότε δημιουργούνται νέοι –ισμοί που έρχονται σε σύγκρουση με τους παλιούς και επιθυμούν να εμφανιστούν ως καινούριοι κερδίζοντας τη μάχη των ιδεών.

Μπορούμε να πούμε ότι υπεράνω όλων τίθεται ο πολιτισμός. Ο όρος πολιτισμός (πόλις > πολίτης > πολιτισμός) εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα τον 19ο αι. από τον Αδαμάντιο Κοραή, ως αντιστοίχιση του γαλλικού civilisation, έκτοτε όμως χρησιμοποιείται καλύπτοντας και την έννοια του culture/kultur λόγω της έλλειψης μονολεκτικής ακριβούς απόδοσης στα ελληνικά της ξενόγλωσσης έννοιας. Η έννοια έχει καθαρά θετικά στοιχεία που προσδιορίζουν το αποτέλεσμα της πόλης. Το παράγωγο της διαδικασίας εντός της πόλης. Στην αρχαία Αθήνα τίθεται για πρώτη φορά με μεγάλη έμφαση το ζήτημα της σχέσης κοινωνίας, πολιτικής και πολιτισμού που περιλαμβάνει, με τη σημερινή αντίληψη, τόσο τα μεγάλα επιτεύγματα των γραμμάτων και των τεχνών όσο και ολόκληρο τον τρόπο ζωής.

Η πόλις έχει ως κύριο μέλημά της τον πολιτισμό και μέσα από αυτόν βρίσκει την έκφραση, το νόημα και την πηγή της ακτινοβολίας της στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο. Προκύπτει μια ιδεώδης εναρμόνιση. Ο πολιτισμός, οι ιδιαίτεροι τρόποι που κάνουν το μεγαλείο της Αθήνας (παράδειγμα η τραγωδία) διατρέχουν το σώμα της κοινωνίας, συμπεριλαμβάνοντας ολοένα και περισσότερο, με τη μεσολάβηση των πολιτικών μεταρρυθμίσεων, τα λαϊκά της στρώματα, το δήμο. Αυτή ήταν η ουσία του πολιτισμού στην αρχαία αθηναϊκή πόλη. Μια συνολική διαδικασία που ξεκινά από όλους και καταλήγει σε όλους. Και αυτό επιτυγχάνεται συλλογικά και ατομικά ως πολιτιστική διαδικασία, είναι η ουσία της πόλης. Το πολίτευμα της δημοκρατίας λειτουργεί προς το συμφέρον των πολλών, αντιμετωπίζει τις ιδιωτικές διαφορές με ισότητα, κάνει δυνατή την πρόσβαση όλων, ακόμα και των φτωχότερων, στα δημόσια αξιώματα, με κριτήριο την αρετή και επιβάλλει νόμους που προστατεύουν τους αδικημένους. Πρώτιστο μέλημά των ανθρώπων είναι να συζητούν για τα πολιτικά πράγματα πέρα από τις προσωπικές τους υποθέσεις, ώστε να έχουν επίγνωση για τα προβλήματα που υπάρχουν και να αναλαμβάνουν δράση για την επίλυσή τους… Η πόλη αξιώνει τη συμμετοχή στα κοινά και όχι την ιδιώτευση. Και όταν θα έρθει η στιγμή επιστρατεύει τις δυνάμεις της για να προασπίσει τον πολιτισμό της που είναι τελικά η ίδια η ύπαρξή της.

Το πολιτικό αγαθό δημιουργεί τον πολιτισμό, το προϊόν της πόλης. Ο τελευταίος δεν αναφέρεται μόνο στα τεχνικά και πνευματικά επιτεύγματα, στους καλούς τρόπους, στην ανάπτυξη των τεχνών, του συστήματος παιδείας, της φιλοσοφίας και των επιστημών. Αφορά τον ίδιο τον τρόπο της πόλης, το δικό της καθημερινό βίο που μετουσιώνει το τρίπτυχο πόλις – πολίτης – πολιτισμός.

*Ο Γιώργος Αργυρόπουλος είναι δικηγόρος, υπ. διδάκτωρ της Νομικής Σχολής Αθηνών.

The post Πολιτισμός προϊόν της πόλεως appeared first on Protagon.gr.