Τουρκία, η επόμενη ημέρα: Πέντε σενάρια μετά το «ναι»

09:39 17/4/2017 - Πηγή: Protagon

Την επόμενη ημέρα για την Τουρκία και την ευρύτερη περιοχή, μετά την οριακή επικράτηση του «ναι» στο τουρκική δημοψήφισμα, επιχειρεί να περιγράψει σε μια πρώτη της ανάλυση η γαλλική εφημερίδα Le Monde, η οποία υπογραμμίζει ότι σε κάθε περίπτωση αυτό το αποτέλεσμα και η ενίσχυση των εξουσιών του Ταγίπ Ερντογάν θα επηρεάσει: α) τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση,

β) την προσέγγιση της Αγκυρας στο κουρδικό ζήτημα και γ) την εξέλιξη της τουρκικής κοινωνίας.

Στην ανάλυση της συντακτικής ομάδας του Monde προκρίνονται συνολικά πέντε επιπτώσεις από την εύθραυστη νίκη του Ερντογάν, αλλά απουσιάζει κάθε αναφορά στο Κυπριακό. Πρώτη έρχεται μια διαπίστωση για την ενίσχυση των υπερεξουσιών του τούρκου προέδρου.

1. Εξουσίες χωρίς προηγούμενο

Με τη νίκη του αυτή, γράφουν οι Γάλλοι ο Ερντογάν αποκτά σημαντικά ενισχυμένες εξουσίες και θεωρητικά μπορεί να παραμείνει στην προεδρία ως το 2029. Η εκτελεστική εξουσία θα είναι συγκεντρωμένη στα χέρια του προέδρου. Το αξίωμα του πρωθυπουργού ουσιαστικά θα καταργηθεί.

Οι υποστηρικτές του προέδρου λένε πως αυτό ήταν απαραίτητο για να σταθεροποιηθεί η κυβέρνηση και να υπάρξει σαφής διάκριση με τη δικαστική και τη νομοθετική εξουσία.

Ομως οι αντίπαλοί του εκφράζουν φόβους ότι δεν υπάρχει πλέον κανένα αντίβαρο, κανένας μηχανισμός ελέγχου της εξουσίας του με το νέο σύστημα, κάτι που ανοίγει τον δρόμο για την εγκαθίδρυση ενός αυταρχικού καθεστώτος, χειρότερου από το ήδη υπάρχον το οποίο δοκιμάζει την τουρκική δημοκρατία μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016 και την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης που έχει επιβληθεί.

Το προεδρικό σύστημα «συγκεντρώνει άνευ προηγουμένου εξουσίες στα χέρια ενός άνδρα και μόνο», υπογραμμίζει ο Αλαν Μακόφσκι του ινστιτούτου μελετών Centre for American Progress.

2. Η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ σε κρίση

Οι σχέσεις της Αγκυρας με την Ευρωπαϊκή Ενωση επιδεινώθηκαν ραγδαία το τελευταίο διάστημα, με τον Ερντογάν να κατηγορεί ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για «ναζιστικές πρακτικές», υπενθυμίζει ο Monde.

Ο τούρκος πρόεδρος έχει πει ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της χώρας στην ΕΕ -σε τέλμα εδώ και καιρό- θα τεθούν και πάλι «στο τραπέζι» μετά το δημοψήφισμα. Ομως ο Ερντογάν στις πρώτες του δηλώσεις μετά τη νίκη, στην Κωνσταντινούπολη, προανήγγειλε τη διοργάνωση ενός ακόμη δημοψηφίσματος, για την επαναφορά της θανατικής ποινής – κάτι που αποτελεί κόκκινη γραμμή για τις Βρυξέλλες.

«Η τακτική του να επιτίθεται συνεχώς στην ΕΕ (…) για να εξυπηρετήσει εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες πλέον φτάνει στα όριά της», σύμφωνα με τον Μαρκ Πιερινί του κέντρου μελετών Carnegie Europe.

Μετά τη νίκη του στο δημοψήφισμα, ο Ερντογάν είναι πιθανό να εγκαταλείψει τον (προβληματικό) στόχο η χώρα να ενταχθεί στην ΕΕ ως πλήρες μέλος. Θα προκρίνει απλώς μια διμερή σχέση επικεντρωμένη στο εμπόριο, για παράδειγμα με την προώθηση μιας ενισχυμένης τελωνειακής ένωσης.

3. Πόλεμος και ειρήνη με τους Κούρδους

Μετά την κατάρρευση της ιστορικής εκεχειρίας με το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (PKK) το καλοκαίρι του 2015, η νοτιοανατολική Τουρκία έχει βυθιστεί σε μια δίνη αιματηρών συγκρούσεων μεταξύ των τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας και των κούρδων αυτονομιστών, σημειώνει ο Monde.

Οι νέες ευρείας κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις συνοδεύτηκαν από την διεύρυνση της καταστολής των Κούρδων, συμπεριλαμβανομένων πολλών πολιτικών και μέσων ενημέρωσης, που κατηγορούνται ότι συνδέονται με τις «τρομοκρατικές», όπως τις αποκαλεί το καθεστώς Ερντογάν, ενέργειες του PKK.

Καθώς η νίκη του «ναι» επιτεύχθηκε με οριακή διαφορά, ο Ερντογάν ίσως υιοθετήσει μια πιο «συμβιβαστική» στάση στο κουρδικό ζήτημα, εκτιμά η Ασλί Αϊντιντασμπάς του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων.

Προς το παρόν πάντως η ρητορική του Ερντογάν παραμένει πολεμική. Ο δε φιλοκυβερνητικός Τύπος έκανε λόγο για μια νέα χερσαία στρατιωτική επιχείρηση εναντίον των δυνάμεων του PKK στο βόρειο Ιράκ αμέσως μετά το δημοψήφισμα.

4. Ενωτικός ή πολωτικός;

Ενα δύσκολο ζήτημα. Η τουρκική κοινωνία πολώθηκε εξαιρετικά όσον αφορά στο πρόσωπο του Ερντογάν. Και ο ίδιος δεν βοήθησε καθόλου στο να αποφορτιστεί το κλίμα. Τουναντίον, ο τούρκος πρόεδρος επέμεινε σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για το δημοψήφισμα, να δαιμονοποιεί αντιπάλους και διαφωνούντες, κατηγορώντας τους ότι συνεργάζονται με τους «τρομοκράτες» και τους «πραξικοπηματίες».

«Ο Ερντογάν κερδίζει (τις εκλογικές αναμετρήσεις), όμως, τελικά, η μισή χώρα τον αγαπά και η άλλη μισή τον απεχθάνεται. Αυτή είναι η αιτία της κρίσης της σύγχρονης Τουρκίας», σημείωσε ο Σονέρ Τσαγκαπτάι, αναλυτής του Washington Institute.

Πάντως πολλοί διακρίνουν μια μεταστροφή του Ερντογάν, από τον παρορμητισμό στον πολιτικό ρεαλισμό. Υπογραμμίζουν το γεγονός ότι συμμάχησε ακόμα και με τους υπερεθνικιστές για να κερδίσει τη μάχη του δημοψηφίσματος, γεγονός που ίσως δείχνει περισσότερο ρεαλισμό από πλευράς του σε σχέση με το παρελθόν.

Αναλυτές προεξοφλούσαν ότι ο Ερντογάν θα υιοθετήσει πιο συμφιλιωτική ρητορική μετά το δημοψήφισμα, εφόσον το κέρδιζε. Προς αυτήν την κατεύθυνση και οι δηλώσεις του πρωθυπουργού Μπιναλί Γιλντιρίμ: «Τώρα έχει έλθει η ώρα της αλληλεγγύης, της ενότητας (…) όλοι μαζί είμαστε η Τουρκία».

5. Τι θα γίνει με την τουρκική οικονομία;

Ενα κρίσιμο ερώτημα. Οι αγορές είχαν προεξοφλήσει ότι το «ναι» θα κέρδιζε στο δημοψήφισμα. Προσβλέπουν σε μια επιστροφή της σταθερότητας στην Τουρκία, η οποία επλήγη από τις τελευταίες τρομοκρατικές ενέργειες και την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016.

Ωστόσο μεσοπρόθεσμα κυριαρχεί η αβεβαιότητα. Η μείωση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στους θεσμούς, η πόλωση της τουρκικής κοινωνίας και η καθυστέρηση της υιοθέτησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ίσως επηρεάσουν την ανάπτυξη που ήδη, μετά το οικονομικό θαύμα της τελευταίας δεκαετίας, βρίσκεται σε αποδρομή, με την ανεργεία να αυξάνει.

Η νίκη του «ναι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής «ενδέχεται να γίνει δεκτή με ικανοποίηση από τις αγορές βραχυπρόθεσμα», είχε εκτιμήσει πριν από την ψηφοφορία το γραφείο της εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών BCG Partners στην Κωνσταντινούπολη. Ομως η ανάπτυξη «παραμένει ασθενική και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις (της μετατροπής) του συστήματος (σε προεδρικό) παραμένουν ακόμη άγνωστες», συμπλήρωσε.

The post Τουρκία, η επόμενη ημέρα: Πέντε σενάρια μετά το «ναι» appeared first on Protagon.gr.