Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της τραγωδίας (Μέρος ΣΤ’)

10:20 18/2/2019 - Πηγή: In.gr

Τούτου δοθέντος, οι πληροφορίες του Αριστοτέλη διατηρούν μεν την αξία τους, αλλά χρειάζεται να συμπληρωθούν με επιχειρήματα που θα μας επιτρέψουν να αντιληφθούμε ότι ο χαρακτήρας της εξελιγμένης τραγωδίας ήταν κατεξοχήν α-διονυσιακός.

Ο Ηρόδοτος και πάλι μας προσφέρει την πολύτιμη μαρτυρία του αναφορικά με το υπό εξέταση ζήτημα, κάνοντας λόγο για λατρευτικές μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη —παππού του συνονόματου αθηναίου πολιτικού— στη Σικυώνα.

Ο επιφανέστερος τύραννος της δυναστείας των Ορθαγοριδών, επειδή βρισκόταν σε πόλεμο με τους Αργείους, ήθελε να σταματήσει, στο μέτρο των δυνατοτήτων

του, τη λατρεία του ήρωα Αδράστου στη Σικυώνα — προς τιμήν του τελευταίου υπήρχε στην αγορά της πόλης ένα ηρώο, ενώ οι κάτοικοι της Σικυώνος τον τιμούσαν με τραγικούς χορούς («τραγικοίσι χοροίσι»), που σχετίζονταν με τις θλιβερές περιπέτειές του.

Για να πετύχει το σκοπό του, ο Κλεισθένης μεταφύτευσε τη λατρεία του Μελάνιππου, θανάσιμου εχθρού του Αδράστου, από τη Θήβα στη Σικυώνα, του πρόσφερε θυσίες και γιορτές, αλλά αφιέρωσε τους χορούς στον Διόνυσο.

Μολονότι δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι ότι ο Ηρόδοτος δίνει το ίδιο νόημα με εμάς στην έκφραση «τραγικοίσι χοροίσι», είναι ξεκάθαρο ότι και εδώ, όπως και στην προαναφερθείσα περίπτωση του κορίνθιου τυράννου Περίανδρου, βλέπουμε να εφαρμόζεται εκείνη η θρησκευτική πολιτική των τυράννων που συνέβαλε τον 6ο αιώνα π.Χ. στην ευρεία διάδοση της διονυσιακής λατρείας, της λατρείας του θεού των χωρικών, του λυτρωτή του πόνου και της αγωνίας, του μεγάλου μεταμορφωτή.

Η πληροφορία του Ηροδότου καταδεικνύει τη σύνδεση του λατρευτικού άσματος για τους ήρωες —τραγούδια για ήρωες υπήρχαν σε πολλούς τόπους, και τις περισσότερες φορές πρέπει να ήταν νεκρικοί θρήνοι— με τη λατρεία του Διονύσου, σύνδεση που αποτέλεσε καθοριστικό στοιχείο για το περιεχόμενο της εξελιγμένης τραγωδίας.

Ως απόρροια των ανωτέρω, οι ηρωικοί θρύλοι αποτέλεσαν το περιεχόμενο της τραγωδίας. Με αυτόν τον τρόπο ο μύθος, ύστερα από την επική και τη χορικολυρική περίοδο της ύπαρξής του, πέρασε στην τραγική, με τους ποιητές να τον καθιστούν φορέα ηθικοθρησκευτικού προβληματισμού.

Ο ηρωικός μύθος προίκισε την τραγωδία με μια θεματολογία που άγγιζε την καρδιά του λαού, καθώς ήταν ένα κομμάτι της ιστορίας του. Ταυτόχρονα, όμως, ο ηρωικός μύθος προσέφερε στην τραγωδία μιαν απόσταση από τα θέματα που πραγματευόταν, απόσταση άκρως απαραίτητη για το μεγαλείο ενός καλλιτεχνήματος.

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της τραγωδίας (Μέρος Α’)

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της τραγωδίας (Μέρος Β’)

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της τραγωδίας (Μέρος Γ’)

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της τραγωδίας (Μέρος Δ’)

Οι απαρχές του δράματος – η γένεση της τραγωδίας (Μέρος Ε’)