Εγκώμιο ή ρέκβιεμ για την ελληνική δημοσιογραφία;

12:20 3/7/2013 - Πηγή: Athina984

του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη

Είναι γνωστή η αρνητική γνώμη που έχει η πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας για τα ΜΜΕ, τους δημοσιογράφους και τη δημοσιογραφία. Εν πολλοίς έχουν δίκιο, αφού ως «πρόσωπο» της δημοσιογραφίας, η ελληνική κοινωνία γνωρίζει τους προβεβλημένους τηλεοπτικούς δημοσιογράφους, οι οποίοι εισβάλλουν σε καθημερινή βάση στα σπίτια τους, μέσω των τηλεοπτικών δεικτών.

Και για να είμαστε ειλικρινείς πολλοί από αυτούς, ακολουθώντας προσωπικές στρατηγικές για την ανάδειξη των ρόλων που υποδύονται, οδηγούν

τα πράγματα στα άκρα.

Είναι όμως αυτή η ελληνική δημοσιογραφία; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά όχι. Υπάρχουν χιλιάδες άλλες εργάτες του Τύπου, τα ονόματα των οποίων δεν θα γίνουν ποτέ γνωστά, οι οποίοι νυχθημερόν εργάζονται, κάτω από πολύ αντίξοες συνθήκες και πολύ συχνά απλήρωτοι ή κακοπληρωμένοι.

Αν ξεκινήσουμε με αυτή την παραδοχή και τη συμπληρώσουμε με τα στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία τον τελευταίο χρόνο έκλεισαν 11 μεγάλα και μεσαίου μεγέθους ΜΜΕ, συν άπειρα περιοδικά κ.α. και ότι τα μισά περίπου μέλη της ΕΣΗΕΑ είναι άνεργα, τότε θα αντιληφθούμε ότι ο κλάδος των ΜΜΕ και η ελληνική δημοσιογραφία βιώνουν τη πιο ζοφερή περίοδο τους, εδώ και έναν αιώνα, από την ίδρυση του σωματείου τους.

Η κατάσταση αυτή δεν πρόκειται να βελτιωθεί, όπως πολλοί φαντασιώνουν, με την επιστροφή στο παρελθόν με ένα νόμο και ένα άρθρο, γιατί πολύ απλά η εποχή της εισόδου πολλών ομίλων ΜΜΕ στο ΧΑΑ με τις απίστευτες υπερκαλύψεις, οι θηριώδεις αυξήσεις των ΜΚ και η μετέπειτα άγνωστη πορεία των κεφαλαίων, τα θαλασσοδάνεια από τις κρατικές και μη τράπεζες, έχει περάσει ανεπιστρεπτί.

Πέραν όμως των τοπικών (εθνικών) ιδιομορφιών, η ελληνική δημοσιογραφία θα πρέπει να αντιμετωπίσει και τις αλλαγές που συντελούνται σε παγκόσμιο επίπεδο όσον αφορά στην ίδια την ουσία του επαγγέλματος και του «προϊόντος» το οποίο θα κληθούν να παράγουν το επόμενο διάστημα.

Η τεχνολογική επανάσταση με τα επιτεύγματα της, από τη μία πλευρά, αλλά και οι περιπτώσεις των Wikileaks και Έντουαρντ Σνόουντ, άφησαν ανεξίτηλα ίχνη και σημάδεψαν για πάντα τη δημοσιογραφία. Η εποχή όπου δημοσιογραφία θεωρούνταν η συγγραφή σύντομων παραπολιτικών σχολίων (κουτσομπολιών ή κειμένων στα όρια του ανοιχτού εκβιασμού), οι μονομερείς τοποθετήσεις, η απουσία διαλόγου και αντιτιθέμενων απόψεων, η ημιμάθεια και η άγνοια αυτάρεσκων ανθρώπων και αυτιστικών «δημοσιογράφων» έχει περάσει. Αυτές τις ημέρες ζούμε τον επιθανάτιο ρόγχο της και είναι αμφίβολο αν θα βρεθεί κανείς να γράψει τον επικήδειο της. Εξάλλου, η ΕΣΗΕΑ είναι απασχολημένη με την εκλογή προεδρείου, γιατί τα γεροντικά πείσματα των 4 συνταξιούχων μελών του ΔΣ είναι πολύ πιο σοβαρά από τα προβλήματα του κλάδου.

Η δημοσιογραφία της νέας εποχής θα απαιτεί από το δημοσιογράφο να έχει τις γνώσεις του επιστήμονα, την επιμονή του χρονικογράφου, την ευρυμάθεια του εγκυκλοπαιδιστή, τις δεξιότητες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του 21ου αιώνα, το ρομαντισμό του Έντουαρντ Σνόουντεν, την αυταπάρνηση του Τζούλιαν Ασάνζ και την πίστη ενός αγαθού μοναχού για την αποστολή του.

Η ελληνική δημοσιογραφία συνάντησε την κρίση εντελώς απροετοίμαστη. Από τη γενική αίσθηση ότι πρόκειται για συνδαιτυμόνες της πολιτικής και της οικονομικής ελίτ, οι έλληνες δημοσιογράφοι ανακάλυψαν ξαφνικά και με οδυνηρό τρόπο πως όταν τελειώνουν τα λεφτά από το τραπέζι της εξουσίας θα πέφτουν μόνο ψίχουλα για τους υποτακτικούς της. Ήταν ανέτοιμοι, επίσης, γιατί ενώ η κοινωνία και η τεχνολογία κάλπαζαν προς νέες μορφές παραγωγής περιεχομένου, εκείνοι νόμιζαν πως θα τη σκαπουλάρουν κι αυτή τη φορά με κουτσομπολιά ή μονομερή παρουσίαση των θεμάτων τους. Η προσκόλληση σε κόμματα και άλλους φορείς εξουσίας, οδήγησε πολλούς δημοσιογράφους στην πλήρη τους απαξίωση στα μάτια των τελικών αποδεκτών του έργου τους.

Η ελληνική δημοσιογραφία είναι ανέτοιμη να συναντήσει και το μέλλον. Η αλλαγή του τρόπου παραγωγής και διανομής του περιεχομένου, το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων από το διαδίκτυο, η εγκυρότητα του παραγόμενου έργου, η τεκμηρίωση με επιστημονική προσήλωση των απόψεων και των θέσεων, δεν απασχολεί κανέναν σήμερα ούτε σε ατομικό ούτε σε συλλογικό επίπεδο. Αυτό θα έχει ολέθρια αποτελέσματα, όχι κάπου στο μακρινό μέλλον, αλλά στο κοντινό αύριο ολόκληρου του κλάδου. Ίσως όμως αυτό να είναι η καλύτερη δυνατή κατάληξη. Εκεί που έχουν φτάσει τα πράγματα στην ελληνική δημοσιογραφία μόνο μια δημιουργική καταστροφή ίσως αποτελέσει και μια νέα αρχή.