Μπορεί το Twitter να ανεβοκατεβάζει κυβερνήσεις; ...

11:01 4/4/2022 - Πηγή: Kafeneio-gr

Οσοι χρησιμοποιούμε καθημερινά το twitter είτε για την ενημέρωσή μας, είτε για διάδραση με τους άλλους χρήστες, είτε απλώς για να σπάσουμε πλάκα, έχουμε αντιληφθεί τη δύναμη του μέσου. Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν είχαμε "μετρήσει" αυτό το αποτύπωμα ούτε και τη... δυναμη της επιρροής του στην ελληνική πολιτική και κοινωνική ζωή.

Η Ζηνοβία Σαπουνά ανέλαβε να μας βγάλει από τη δύσκολη θέση με μία κοπιώδη έρευνα (σπάνιο για την εποχή) η οποία

πήρε τελικώς τη μορφή βιβλίου.... Η άξια συνάδελφος βάσισε την έρευνά της σε τρεις συγκεκριμένες ειδήσεις την υπόθεση της παραίτησης Διαματάρη, την υπόθεση που έμεινε στη διαδικτυακή ιστορία ως "Σκόιλ Ελικίκου" και έχει να κάνει με το πρόγραμμα δήθεν κατάρτισης των επιστημόνων μέσα στην πανδημία και την υπόθεση της παρέμβασης του ελληνικού δημοσίου στην υπόθεση Marfin έτσι ώστε να μην αποζημιωθούν οι οικογένειες των θυμάτων.
Και οι τρεις αυτές υποθέσεις είτε αναδείχθηκαν είτε γιγαντώθηκαν μέσα από τον "επιταχυντή" του twitter. Η συγγραφέας ανέλυσε (με νούμερα και ακρίβεια) τον τρόπο κάλυψης αυτών των ειδήσεων από τα τηλεοπτικά δελτία και τον συνέκρινε με το αποτύπωμα των εν λόγων υποθέσεων στο twitter. Τα αποτελέσματα ήταν άκρως ενδιαφέροντα και μεταξύ άλλων αποδείχθηκε ότι τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων αναγκάζονται πολλές φορές να σύρονται πίσω από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης "ανακαλύπτοντας" τις "ενοχλητικές", για την εξουσία, ειδήσεις που η διαδικτυακή κοινωνία τις γνωρίζει ήδη πολύ καλά. Με άλλα λόγια, αποδείχθηκε η απροθυμία των παραδοσιακών media να χαλάσουν το κυβερνητικό αφήγημα και ότι το twitter (και τα ΜΚΔ γενικότερα) έχουν αναλάβει το ρόλο της πέμπτης εξουσίας (αν θεωρήσουμε ότι τα ΜΜΕ κρατούν ακόμη αυτόν της τέταρτης που τους είχε αποδώσει ήδη από τον 18ο αιώνα ο Ιρλανδός πολιτικός Edmund Burke).
To Μagazine συζήτησε με τη Ζηνοβία Σαπουνά για τη σχέση που διέπει πλέον τα ΜΜΕ με τα ΜΚΔ αλλά και τα πολύ συγκεκριμένα προβλήματα που αντιμετωπίζει η δημοσιογραφία στην Ελλάδα, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια αλλά όχι μόνο. Τα σπόιλερ για το περιεχόμενο του βιβλίου είναι απολύτως ελεγχόμενα και δεν αποκαλύπτουν φυσικά το πλήρες μέγεθος της δουλειάς της συγγραφέα.
Γιατί επιλέχθηκαν οι τρεις συγκεκριμένες ειδήσεις για την έρευνά σου;
Οι ειδήσεις αυτές είχαν πολύ μεγάλη διάδραση στο twitter, όπως μπόρεσα να διαπιστώσω. Από τις τρεις ειδήσεις προέκυψε συγκεκριμένο πολιτικό αποτέλεσμα, είχαμε αλλαγή πολιτικής απόφασης. Ο Διαματάρης, λόγω της μεγάλης πίεσης που του ασκήθηκε κατά κύριο λόγο από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και λιγότερο από τα παραδοσιακά Μέσα, παραιτήθηκε. Η υπόθεση του Σκόιλ Ελικίκου αναδείχθηκε σχεδόν αποκλειστικά από το twitter. Η πίεση των χρηστών έφερε ως αποτέλεσμα την αλλαγή πολιτικής κατεύθυνσης, το Υπουργείο Εργασίας πήρε πίσω το πρόγραμμα που υποτίθεται ότι είχε ως στόχο την κατάρτιση νέων επιστημόνων. Η υπόθεση της Marfin, η οποία προέκυψε από ρεπορτάζ του συναδέλφου Νίκου Μπογιόπουλου στο ραδιόφωνο του Real, προκάλεσε επίσης μεγάλη διάδραση στο twitter, γι' αυτό και τελικά το ελληνικό δημόσιο άλλαξε τη στάση του μετά την κατακραυγή.
Είναι ακριβές ότι η τηλεόραση και στα τρία αυτά γεγονότα σύρθηκε πίσω από τις εξελίξεις οι οποίες εν πολλοίς διαμορφώθηκαν λόγω της διάδρασης των χρηστών στο twitter;
Νομίζω ότι αυτό αποδεικνύεται στο βιβλίο από τη μελέτη των τριών υποθέσεων και την αναλυτική καταγραφή της κάλυψης αλλά και εν μέρει από τις συνεντεύξεις που μου έδωσαν συνάδελφοι που εργάζονται για τηλεοπτικά δελτία. Από την έρευνα καταδεικνύεται ότι σε δεύτερο χρόνο τα τηλεοπτικά δελτία επηρεάστηκαν από όσα έγιναν στο περιβάλλον του twitter. Προκύπτει από τον τρόπο με τον οποίο κάλυψαν τα τρία αυτά γεγονότα, από την ορολογία που χρησιμοποίησαν, από τις λέξεις που μπήκαν στο στόμα των παρουσιαστών και των ρεπόρτερ.
Είναι αυτό που στο βιβλίο και στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ως framing;
Ναι, αυτό. Το πλαίσιο της είδησης. Οταν ο παρουσιαστής λέει για παράδειγμα ότι "μετά το σάλο που προκλήθηκε στα social media, οδηγήθηκε σε κατάργηση το πρόγραμμα Σκόιλ Ελικίκου" μας δείχνει αυτό ακριβώς: την επιρροή των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και ειδικότερα του twitter.
Αλήθεια όμως, γιατί τα παραδοσιακά ΜΜΕ δεν προηγήθηκαν των ΜΚΔ, στις δύο τουλάχιστον από αυτές τις τρεις ειδήσεις;
Μία πρώτη παρατήρηση είναι ότι δεν γίνεται πια ρεπορτάζ. Υπήρχε το πρόγραμμα κατάρτισης για τους νέους επιστήμονες. Δεν μπήκε κάποιος συνάδελφος στον κόπο να το "διατρέξει" για να διαπιστώσει περί τίνος πρόκειται. Αυτή η λογική διέπει πλέον την ελληνική παραδοσιακή δημοσιογραφία. Χρησιμοποιώ τον όρο παραδοσιακή για να ξεχωρίσω αυτή τη δημοσιογραφία από μία πιο σύγχρονη και ερευνητική που υπάρχει και πρέπει ο κόσμος να έρθει σε επαφή μαζί της.
Η παραδοσιακή, λοιπόν, δημοσιογραφία δεν καταφεύγει στη βάσανο του ρεπορτάζ. Είναι πολύ εύκολο να κάνεις copy-paste, είναι πολύ πιο εύκολο να δημοσιοποιήσεις μία επίσημη ανακοίνωση ενός οργανισμού από το να δεις τι κρύβεται πίσω από τις γραμμές. Είναι η ευκολία που χαρακτηρίζει γενικότερα την εποχή μας. Να πούμε βέβαια εδώ ξανά, για να μην αδικήσουμε, ότι η υπόθεση της Marfin αναδείχθηκε από ρεπορτάζ "παραδοσιακού" μέσου. Για την καθυστέρηση ανταπόκρισης όμως των ΜΜΕ υπάρχουν και πολιτικοί λόγοι. Πολιτικοί λόγοι μπορεί να σε ωθήσουν να μην ασχοληθείς με κάτι.
Για να διαβασετε ολόκληρο το κείμενο, πατήστε ΕΔΩ..