Πρωτότυπη προκήρυξη απʼ την επανάσταση του 1821 στην Κρήτη.Ενα από τα πρώτα έγγραφα της επανάστασης του 1821 !

19:10 25/3/2011 - Πηγή: Ksipnistere

Tου Αλέκου Α. Ανδρικάκη

Η επανάσταση του 1821 στην Κρήτη ξεκίνησε με διαφορά σχεδόν 3 μηνών σε σχέση με την έναρξη του αγώνα στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η 14η Ιουνίου είναι η ημέρα που θεωρείται ότι κηρύχθηκε η επανάσταση, που κράτησε μέχρι το 1830, αλλά δεν είχε αίσιο τέλος, καθώς οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής θεώρησαν ότι το νησί

δεν έπρεπε να μείνει ελεύθερο. Και μετά τους Τούρκους, αντί να απολαύσει την ελευθερία του, παραδόθηκε στον.....
αντιβασιλέα της Αιγύπτου Μεχμέ Αλή. Παρά το γεγονός ότι η αρχή της επανάστασης στο νησί είναι η 14η Ιουνίου, η εθνική επέτειος της 25ης Μαρτίου 1821 τιμάται και στην Κρήτη. Άλλωστε οι Κρήτες, ακόμη κι αν επίσημα πήραν τα όπλα σχεδόν 80 ημέρες αργότερα, ήταν και τότε σε πολεμική προετοιμασία. Ενώ πρώτοι είχαν ξεσηκωθεί εναντίον του Τούρκου κατακτητή από το 1770, στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 190 χρόνων από την έναρξη της επανάστασης του 1821, παρουσιάζουμε σήμερα ένα σπάνιο ντοκουμέντο για τον κρητικό αγώνα. Πρόκειται για μια προκήρυξη του πρώτου αρχιστρατήγου της επανάστασης στην Κρήτη Μιχαήλ Κομνηνού Αφεντούλιεφ ή Αφεντούλη, που παρέμεινε για έναν χρόνο στην Κρήτη, από τον Νοέμβριο του 1821 μέχρι τον Νοέμβριο του 1822. Όταν έφτασε στο νησί έγινε δεκτός περίπου ως ελευθερωτής, αλλά έφυγε περίπου διωγμένος και αντικαταστάθηκε μερικούς μήνες αργότερα από τον Εμμανουήλ Τομπάζη.
Σίγουρα ο Αφεντούλιεφ θεωρείται αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, που προκάλεσε προβλήματα και έριδες ανάμεσα στους καπεταναίους και άρα δεν βοήθησε στον αγώνα όσο θα έπρεπε το πρώτο δύσκολο και κρίσιμο διάστημα. Όμως παρά τα πολιτικά και στρατιωτικά του σφάλματα, όπως αναφέρει στην «Ιστορία της Κρήτης» ο καθηγητής Θεοχάρης Δετοράκης, την περίοδο που ο ίδιος ήταν ο αρχιστράτηγος, η επανάσταση κρατήθηκε παντού ζωντανή και σημειώθηκαν σημαντικές επιτυχίες στο πολεμικό πεδίο. Σημειώνουμε ότι ο Μιχαήλ Κομνηνός Αφεντούλιεφ ανέλαβε αρχιστράτηγος του αγώνα με πρόταση του Δημητρίου Υψηλάντη, που προηγουμένως είχε προσφέρει το αξίωμα στον κρυπτοχριστιανό της Μεσαράς Χουσεΐν –Μιχαήλ Κουρμούλη, μια μεγάλη μορφή της επανάστασης, και στον Αλέξανδρο Καντακουζηνό, οι οποίοι αρνήθηκαν.
Ο Αφεντούλιεφ (που δεν ήταν Κρητικός, κι αυτός ήταν ένας επιπλέον λόγος που αντιμετώπισε προβλήματα στο συντονισμό του αγώνα) απηύθηνε την προκήρυξη που δημοσιεύουμε στις 18 Μαΐου 1822 με την ιδιότητα του αρχιστρατήγου. Δύο ημέρες αργότερα η Γενική Συνέλευση τον ανακήρυξε και γενικό έπαρχο του νησιού, αναθέτοντάς του όλες τις στρατιωτικές και πολιτικές εξουσίες. Ήδη όμως η θέση του είχε κλονιστεί, μετά την αποτυχία στην πολιορκία του Ρεθύμνου, τον Μάρτιο του 1822, στην οποία χάθηκαν πολλοί επαναστάτες και ένας από τους μεγάλους φιλέλληνες που βρέθηκαν στο πλευρό των Κρητικών, ο Γάλλος λοχαγός Βαλέστρας. Στις 10 και 11 Μαΐου είχε ακολουθήσει και η ήττα στη μάχη της Μαλάξας, στα Χανιά. Το κλίμα, λοιπόν, όπως θα διαπιστώσουμε και από το περιεχόμενο της προκήρυξης, ήταν ήδη αρνητικό. Ενώ ήταν ήδη γνωστό ότι στο νησί