Tα δημοψηφίσματα στη σύγχρονη Ελλάδα

07:32 5/7/2015 - Πηγή: Το Ποντικι

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Τρομοκρατία, ίντριγκες, νοθεία, παρασκήνιο... Κάπως έτσι σκιαγραφείται η ιστορία των επτά μέχρι τώρα δημοψηφισμάτων στην Ιστορία της Ελλάδας. Με το όγδοο, αυτό της Κυριακής, να είναι το δεύτερο στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης και το πρώτο τα τελευταία 41 χρόνια. Ο κύκλος των δημοψηφισμάτων άνοιξε το 1920, μέσα σε καθεστώς τρομοκρατίας, με το ζήτημα της επαναφοράς του εξόριστου βασιλιά Κωνσταντίνου Α’. Στις 5 Δεκεμβρίου το εκλογικό σώμα έδωσε συντριπτικό ποσοστό 98% υπέρ της επανόδου του, με τους Φιλελεύθερους

του Ελ. Βενιζέλου να μη συμμετέχουν. Το παράδοξο ήταν πως, παρά την αποχή ενός μεγάλου ποσοστού ψηφοφόρων, στην κάλπη προσήλθαν 30% περισσότεροι απ’ ό,τι στις εκλογές της 1.11.1920, οπότε και συνετρίβη ο Βενιζέλος, λόγω της μικρασιατικής εκστρατείας. Οφθαλμοφανέστατη η νοθεία στο δημοψήφισμα! Τη δεύτερη φορά που ο λαός κλήθηκε σε κάλπη δημοψηφίσματος ήταν στις 13.4.1924. Το διακύβευμα ήταν η επικύρωση της Εθνοσυνέλευσης για την κατάργηση της μοναρχίας, υπό καθεστώς πλήρους ελευθερίας για τους μοναρχικούς. Υπέρ της δημοκρατίας ψήφισαν 758.000 (69,95%) ενώ η βασιλεία συγκέντρωσε 325.000 (30,05%). Νοθεία στο κόκκινο Νοθεία υπήρξε και στο τρίτο δημοψήφισμα, στις 3.11.1935. Με τη δικτατορική κυβέρνηση του Γεώργιου Κονδύλη, στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι του κοτζαμπασισμού και του παρακράτους, να έχει αναλάβει τα καθήκοντά της λίγες μέρες πριν, αποφασίστηκε, απουσία της αντιπολίτευσης, να καταργηθεί η δημοκρατία και να προκηρυχθεί σχετικό δημοψήφισμα. Η νοθεία χτύπησε κόκκινο. Τόσο πολύ, που ξαφνιάστηκαν ακόμα και οι κυβερνώντες. Οι ψήφοι που καταμετρήθηκαν ήταν κατά 350.077 περισσότεροι απ’ ό,τι στις εκλογές! Η μεγαλύτερη αλλοίωση αποτελεσμάτων παρατηρήθηκε στον Νομό Αττικής. Ο υπεύθυνος για τη διεξαγωγή εκείνου του δημοψηφίσματος, ο συνεργάτης του Κονδύλη, Σταμάτης Μερκούρης, γνωστοποίησε 30 χρόνια μετά ότι ήταν τέτοιας έκτασης η νοθεία, που οι ψήφοι υπέρ της μοναρχίας (98%) υπερέβησαν σε πολλές περιοχές τον αριθμό των ψηφισάντων. Βασιλεία και πάλι Για βασιλιά ήταν και το τέταρτο δημοψήφισμα, που έγινε την 1.9.1946, με την Ελλάδα να σπαράσσεται από τον εμφύλιο. Ο βασιλιάς είχε φύγει μετά τη γερμανική εισβολή και το αποτέλεσμα υπέρ της επανόδου του ήταν 69%, με 20% λευκά και 11% υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας. Ωστόσο, οι υποψίες για νοθεία ήταν και πάλι μεγάλες. Επί χούντας γίνανε δυο δημοψηφίσματα. Στις 11.7.1968 ο Γ. Παπαδόπουλος παρέδωσε στη δημοσιότητα το κείμενο του «δικού του» συντάγματος και όρισε το δημοψήφισμα για τις 29 Σεπτεμβρίου. Το κείμενο, μάλιστα, θεωρήθηκε αρκετά τολμηρό από πολλούς αξιωματικούς κι έτσι αναθεωρήθηκε μόλις 13 μέρες πριν από τις κάλπες. Έξι μέρες πριν από το δημοψήφισμα αφέθηκαν ελεύθεροι οι Π. Κανελλόπουλος, Γ. Παπανδρέου, Γ. Ράλλης, Γ. Μαύρος κ.ά., όμως χωρίς καμία δυνατότητα δράσης, αφού ήταν υπό στενότατη παρακολούθηση 24 ώρες το 24ωρο. Στο δημοψήφισμα οι πολίτες σύρθηκαν με το ζόρι ουσιαστικά στις κάλπες και με το «πειραγμένο» ποσοστό 99,6% ψήφισαν υπέρ του «συντάγματος Παπαδόπουλου». Στην έκθεσή του ο Ολλανδός παρατηρητής του Συμβουλίου της Ευρώπης Ντερ Στουλ έγραφε: «Η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος έγινε κάτω από στρατιωτικό νόμο. Η κατάπνιξη κάθε αντιθέσεως έφθασε σε τέτοιο σημείο, που μια Αμερικανίδα περιηγήτρια καταδιώχθηκε μέχρι την Αμερικανική Πρεσβεία, επειδή στο αυτοκίνητό της είχε αναγράψει τη λέξη “Όχι”. Φαίνεται πως το “Όχι” αυτό υπήρξε το μοναδικό που έμελλε να κάνει την εμφάνισή του στην Αθήνα». Και συνέχιζε: «Ο ελληνικός λαός επί μήνες πριν το δημοψήφισμα είχε υποβληθεί σε μια τρομερή μονόπλευρη επίσημη εκστρατεία προπαγάνδας από την κυβέρνηση». Με το στανιό Το δεύτερο δημοψήφισμα επί χούντας έγινε το 1973. Στις 29 Ιουλίου ο ελληνικός λαός κλήθηκε να πει «ναι» αν συμφωνούσε με την εκθρόνιση του βασιλιά και «όχι» αν ήθελε τη διατήρηση του θρόνου. Με απειλές και πάλι ψήφισε «ναι» το 78,4% και «όχι» το 21,6%, ενώ σημειώθηκε αποχή 15,5%. Η απογραφή της τεράστιας βασιλικής περιουσίας, πάντως, που έδωσε η χούντα διά του Τύπου ήταν αρκετά εντυπωσιακή για να εξοργίσει αρκετούς πολίτες. Ωστόσο, κανένα από τα δημοκρατικά κόμματα δεν αναγνώρισε το δημοψήφισμα, που ήθελε την εγκαθίδρυση... προεδρικής δημοκρατίας επί... δικτατορίας. Βασιλιάς τέλος… Το τελευταίο δημοψήφισμα έγινε αμέσως μετά την πτώση της χούντας. Ήταν το πρώτο της Μεταπολίτευσης, με κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή κι αφορούσε τη μορφή του πολιτεύματος. Έγινε στις 8 Δεκεμβρίου 1974 με το 69% να τάσσεται κατά της βασιλευομένης δημοκρατίας και το 31% υπέρ. Με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δήλωσε ότι «ένα καρκίνωμα αποκόπηκε σήμερα από το σώμα του έθνους». Είναι χαρακτηριστικό ότι για πρώτη φορά στον προεκλογικό αγώνα υπήρχαν και ομιλίες από την τηλεόραση. Είχαν μιλήσει από τη μια πλευρά ο ίδιος ο Κωνσταντίνος, ενώ από την πλευρά των υποστηρικτών της αβασίλευτης δημοκρατίας οι Μάριος Πλωρίτης, Λεωνίδας Κύρκος, Αλέκος Παναγούλης, Κώστας Σημίτης κ.ά. Τα κόμματα, πάντως, δεν έκαναν εκστρατείες για το δημοψήφισμα, έτσι ώστε να αποφασίσει όσο πιο αμερόληπτα γίνεται η κοινή γνώμη...ΔημοψήφισμαιστορίαΕλλάδαIssue: 1871Issue date: 02-07-2015Has video: