Ανησυχία για τον άξονα Μόσχας – Πιονγκγιάνγκ

06:32 8/11/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Από το 2006 έως το 2017, η Ρωσία, όπως και η Κίνα, υιοθέτησε 10 αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΣΑΟΗΕ) με κυρώσεις κατά της Βόρειας Κορέας, λόγω της κατασκευής πυρηνικών όπλων και της ανάπτυξης του προγράμματος βαλλιστικών βλημάτων εδάφους – εδάφους.

Αυτά τα μέτρα απαγόρευαν τις μεταφορές όπλων από ή προς τη Βόρεια Κορέα, την υποστήριξη του προγράμματος βαλλιστικών βλημάτων, καθώς και τις

βορειοκορεατικές εκτοξεύσεις δορυφόρων. Επιπρόσθετα, η Ρωσία και η Κίνα συμμετείχαν σε συνομιλίες, προκειμένου να πείσουν τη Βόρεια Κορέα να αποπυρηνικοποιηθεί.

Αναβάθμιση σχέσεων από το 2022

Από το 2022 ή και νωρίτερα, η Μόσχα εφαρμόζει μια εντελώς διαφορετική εξωτερική πολιτική απέναντι στην Πιονγκγιάνγκ. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της διετίας 2022 – 2023, εμπόδισε τις προσπάθειες του ΣΑΟΗΕ να υιοθετήσει αυστηρότερες κυρώσεις κατά της Πιονγκγιάνγκ, ύστερα από μια σειρά δοκιμαστικών εκτοξεύσεων βαλλιστικών βλημάτων. Τον Μάρτιο του 2024 καταψήφισε την ανανέωση μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ, η οποία ήταν επιφορτισμένη με την παρακολούθηση της εφαρμογής των κυρώσεων.1  

Οι ρωσο-βορειοκορεατικές σχέσεις παρουσιάζουν βελτίωση από τα τέλη της δεκαετίας του 2010, και ειδικότερα το 2022, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Η Βόρεια Κορέα υποστήριξε τις ενέργειες της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της προσάρτησης ουκρανικού εδάφους, και – σύμφωνα με πληροφορίες δυτικών ΜΜΕ – άρχισε να μεταφέρει πυρομαχικά στη Ρωσία.

Από την πλευρά της η Ρωσία επέκτεινε την οικονομική και διπλωματική της υποστήριξη προς τη Βόρεια Κορέα. Οι σύνοδοι κορυφής Πούτιν – Κιμ του 2023 και του 2024 φαίνεται ότι έχουν οδηγήσει τη διμερή συνεργασία σε νέα επίπεδα. Μάλιστα, αξιωματούχοι των δύο χωρών συναντήθηκαν προκειμένου να διευρύνουν περαιτέρω τη διμερή συνεργασία τους σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, όπως η οικονομία, η επιστήμη, η τεχνολογία και ο πολιτισμός.

Κατά κάποιον τρόπο, η επίσκεψη του Πούτιν στην Πιονγκγιάνγκ το 2024 «αποκατέστησε» τη στρατιωτική συμμαχία Σοβιετικής Ένωσης – Βόρειας Κορέας, η οποία ουσιαστικά είχε λήξει μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Θα πρέπει να τονίσουμε επίσης δύο ιδιαίτερα σημεία της νέας «Συνολικής Συνθήκης Στρατηγικής Συνεργασίας» (Comprehensive Strategic Partnership Treaty), που υπέγραψαν οι δύο ηγέτες στις 19 Ιουνίου 2024.

● Το πρώτο είναι το άρθρο 4, το οποίο δεσμεύει και τις δύο πλευρές «να παρέχουν στρατιωτική και άλλη βοήθεια, ως απάντηση σε ένοπλη εισβολή από ένα μεμονωμένο κράτος ή πολλά κράτη», όροι που παραπέμπουν σε αμοιβαία αμυντική συμφωνία.

● Το δεύτερο είναι η δήλωση του Πούτιν κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Πιονγκγιάνγκ, όταν απείλησε «να χρησιμοποιήσει αυτή τη Συνθήκη και να επιδιώξει στρατιωτική και τεχνική συνεργασία με τη Βόρεια Κορέα, εάν η Δύση συνεχίσει να εξοπλίζει την Ουκρανία με όπλα, που θα έχουν δυνατότητα στοχοποίησης μεγάλου βεληνεκούς».

Η εν λόγω συνθήκη αναφέρει ακόμη ότι οι δύο χώρες θα συνεργαστούν σε τομείς, όπως η πυρηνική ενέργεια και η διαστημική τεχνολογία.2

Τα οφέλη για τη Βόρεια Κορέα

Στην Ετήσια Αξιολόγηση Απειλών (Annual Threat Assessment – ATA) της κοινότητας πληροφοριών των ΗΠΑ για το 2024 αναφέρεται ότι, μετά την επίσκεψη του Κιμ Γιονγκ Ουν στη Ρωσία το 2023, η Μόσχα παρείχε στη Βόρεια Κορέα «διπλωματική, οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη, με αντάλλαγμα την προμήθεια βορειοκορεατικού οπλισμού». Στη συνέχεια, οι ΗΠΑ κατηγόρησαν τη Ρωσία ότι:

● παραδίδει ποσότητες πετρελαίου στη Βόρεια Κορέα μεγαλύτερες των επιτρεπομένων του ΣΑΟΗΕ,

● φέρεται να έχει ξεπαγώσει εννέα εκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία της Πιονγκγιάνγκ,

● διευκολύνει την πρόσβαση των Βορειοκορεατών στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα,

● φιλοξενεί Βορειοκορεάτες εργαζόμενους κατά παράβαση των κυρώσεων του ΣΑΟΗΕ,

● αύξησε τις εξαγωγές τροφίμων προς τη Βόρεια Κορέα και πιθανώς χρηματοδοτεί την ανάπτυξη βορειοκορεατικών στρατευμάτων.

Τον Ιανουάριο του 2024, ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζον Φράνσις Κίρμπι δήλωσε ότι «η Πιονγκγιάνγκ ζήτησε στρατιωτική βοήθεια από τη Ρωσία, όπως μαχητικά αεροσκάφη, βλήματα εδάφους – αέρος, υλικά κατασκευής βαλλιστικών βλημάτων και προηγμένη τεχνολογία». Γενικότερα, Δυτικοί αναλυτές έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με το εάν η ρωσο-βορειοκορεατική συνεργασία μπορεί να οδηγήσει σε εκατέρωθεν μεταφορά κρίσιμης στρατιωτικής τεχνολογίας, η οποία θα βελτιώσει τις στρατιωτικές δυνατότητες των Βορειοκορεατών, ειδικά αυτές που σχετίζονται με πυρηνικά όπλα, βαλλιστικά βλήματα και δορυφορικά συστήματα.

Το Institute for the Study of War (ISW) εκτίμησε πρόσφατα ότι η Πιονγκγιάνγκ πιθανότατα ευελπιστεί ότι οι Βορειοκορεάτες στρατιώτες θα αποκτήσουν εμπειρία μάχης στις συνθήκες του σύγχρονου πολέμου. Εμπειρία που ίσως θα είναι πολύτιμη μελλοντικά σε πιθανές συγκρούσεις στην Κορεατική Χερσόνησο ή και στην ευρύτερη περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού. Πάντως, εάν τα στρατεύματα της Βόρειας Κορέας αντιμετωπίσουν τα ίδια ποσοστά απωλειών με τις ρωσικές δυνάμεις, δηλαδή περίπου 1.200 απώλειες την ημέρα ή 36.000 τον μήνα, σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν, τότε ο Κιμ ίσως δεσμεύσει τις δυνάμεις του επ’ αόριστον.3

Καθόλου απίθανο η Πιονγκγιάνγκ να επιδιώξει να χρησιμοποιήσει τη συνεχώς αυξανόμενη σχέση συνεργασίας της με τη Μόσχα, προκειμένου να μειώσει την εξάρτησή της από το Πεκίνο, που για δεκαετίες συνιστά τον σημαντικότερο εταίρο της. Η βορειοκορεατική οικονομία, που υπόκειται σε βαριές κυρώσεις και εξαθλίωση, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το εμπόριο με την Κίνα, η οποία αφενός αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 90% των συνολικών εισαγωγών και εξαγωγών της Βόρειας Κορέας, αφετέρου συνιστά τη μεγαλύτερη πηγή επισιτιστικής βοήθειας προς τη Βόρεια Κορέα, αλλά και μία από τις ελάχιστες πηγές αργού πετρελαίου.

Από την πλευρά του, το Πεκίνο έχει συμφέρον να διατηρήσει ένα σταθερό βορειοκορεατικό κράτος, ως ανάχωμα μεταξύ της Κίνας και των 28.500 Αμερικανών στρατιωτών που σταθμεύουν στη Νότια Κορέα. Προς το παρόν, παρακολουθεί και διατηρεί χαμηλό προφίλ, όμως η διαφαινόμενη διατάραξη του status quo σίγουρα την προβληματίζει σε έναν βαθμό.

Τα οφέλη για τη Μόσχα

Στην παρούσα φάση, το μείζον όφελος της Ρωσίας από την αναβάθμιση των σχέσεών της με τη Βόρεια Κορέα είναι η άμεση προμήθεια σημαντικών αποθεμάτων πυρομαχικών. Σχεδόν μέχρι τα τέλη του 2024, οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις εκτόξευαν έως και 10.000 βλήματα πυροβολικού την ημέρα. Για να διατηρήσουν αυτό τον ρυθμό, η Μόσχα έχει στραφεί στην Πιονγκγιάνγκ για την προμήθεια κυρίως πυρομαχικών πυροβολικού και βαλλιστικών βλημάτων.

Σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους, από το 2022, η Βόρεια Κορέα στέλνει στη Ρωσία 2,8 εκατομμύρια βλήματα πυροβολικού κάθε χρόνο.4 Επίσης, από τα τέλη Δεκεμβρίου του 2023, οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει περισσότερα από 40 βορειοκορεατικά βαλλιστικά βλήματα εδάφους – εδάφους κατά ουκρανικών στόχων.

Πέραν της προμήθειας των πυρομαχικών και των λοιπών οπλικών συστημάτων, η Ρωσία αναζητά ανθρώπινο δυναμικό, αλλά ταυτόχρονα επιδιώκει να αποφύγει και μια ακόμη κινητοποίηση (το φθινόπωρο του 2022, κάλεσε 300.000 έφεδρους), η οποία θα συνεπαγόταν την ακούσια κλήση Ρώσων πολιτών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο ρωσικός στρατός στρατολογεί 25.000 έως 30.000 νέους στρατιώτες τον μήνα, δηλαδή όσες περίπου ανέρχονται και οι απώλειες των Ρώσων στρατιωτών ανά μήνα.5

Εκτιμάται ότι η στρατιωτική συνεργασία της Βόρειας Κορέας με τη Ρωσία θα είναι μακροχρόνια. Ως εκ τούτου, «η Βόρεια Κορέα θα παραμείνει χρήσιμη για τη Ρωσία σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις με την επόμενη αμερικανική κυβέρνηση και όχι μόνο».

Ανάπτυξη Βορειοκορεατών στρατιωτών σε ρωσικό έδαφος

Στις 15 Οκτωβρίου, ουκρανικές πηγές πληροφοριών ανέφεραν ότι το «Ειδικό Τάγμα Buryat», στελεχωμένο από 3.000 Βορειοκορεάτες στρατιώτες, αρχικά έχει σταθμεύσει στη ρωσική Άπω Ανατολή προκειμένου να ενταχθεί στη ρωσική 11η Αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία (VDV). Τρεις ημέρες αργότερα, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών της Νότιας Κορέας (NIS) ανέφερε ότι, μεταξύ 8 και 13 Οκτωβρίου, η Βόρεια Κορέα ανέπτυξε ένα πρώτο κύμα περίπου 1.500 στρατιωτών των ειδικών δυνάμεων σε ρωσικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Ουσουρίσκ (περίπου 100 χιλιόμετρα βόρεια του Βλαδιβοστόκ). Επίσης, το νοτιοκορεατικό Yonhap News δημοσίευσε ότι η Βόρεια Κορέα αποφάσισε να στείλει τέσσερις ταξιαρχίες (συνολικά 12.000 στρατιώτες), ενώ μια εβδομάδα αργότερα (25 Οκτωβρίου) προειδοποίησε ότι ένα δεύτερο κύμα 1.500 Βορειοκορεατών στρατιωτών θα αναχωρήσει σύντομα για τη Ρωσία.

Στις 22 Οκτωβρίου, ο αρχηγός της Κύριας Διεύθυνσης Στρατιωτικών Πληροφοριών της Ουκρανίας (GUR), αντιστράτηγος Κύριλλος Μπουντάνοφ, δήλωσε στον «Economist» ότι το σύνολο των 12.000 Βορειοκορεατών στρατιωτών στη Ρωσία περιλαμβάνει 500 αξιωματικούς και τρεις στρατηγούς. Την ίδια ημέρα, ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η χώρα του διαθέτει πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες η Ρωσία εκπαιδεύει επί του παρόντος δύο ταξιαρχίες, που αποτελούνται από 6.000 Βορειοκορεάτες η καθεμία.

Την πρώτη ημέρα του Νοεμβρίου, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ συναντήθηκε στη Μόσχα με τη Βορειοκορεάτισσα ομόλογό του Τσόε Σον-Χούι, εξασφαλίζοντας ισχυρές διαβεβαιώσεις για τη συνέχιση της υποστήριξης της Βόρειας Κορέας προς τη Ρωσία. Την επομένη, η GUR ανέφερε ότι οι ρωσικές δυνάμεις μετέφεραν επιπλέον βορειοκορεατικό προσωπικό, αποτελούμενο από 7.000 στρατιώτες, σε περιοχές κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία και το έχουν εξοπλίσει με όλμους, τυφέκια, πολυβόλα, αντιαρματικά βλήματα κ.τ.λ. Δύο ημέρες αργότερα (4 Νοεμβρίου), Ουκρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι Βορειοκορεάτες στρατιώτες συμμετείχαν για πρώτη φορά σε μικρής κλίμακας σύγκρουση στην περιοχή του Κουρσκ.

Από το 1953, ο στρατός της Βόρειας Κορέας δεν έχει λάβει μέρος σε μεγάλης κλίμακας σύγκρουση. Ως εκ τούτου, αξιολογείται ως απροετοίμαστος να πολεμήσει σε έναν σύγχρονο πόλεμο. Οι βορειοκορεατικές ένοπλες δυνάμεις μεταξύ άλλων επιδιώκουν:

● να βελτιώσουν την επιχειρησιακή τους δυνατότητα απέναντι σε έναν αντίπαλο που υποστηρίζεται από τη Δύση,

● να αποκτήσουν εμπειρία διοίκησης και ελέγχου,

● να εκπαιδευτούν στον χειρισμό μαχητικών drones,

● να επιχειρούν σε περιβάλλον ηλεκτρονικού πολέμου (EW).

Η ανάπτυξη Βορειοκορεατών στρατιωτών στη Ρωσία έλαβε απρόσμενη τροπή, καθώς ενόχλησε τη Νότια Κορέα, η οποία σκοπεύει να στείλει στρατιωτικό προσωπικό στην Ουκρανία, προκειμένου να παρακολουθεί τα βορειοκορεατικά στρατεύματα. Εκτός αυτού, εξετάζεται η αποστολή νοτιοκορεατικών όπλων στην Ουκρανία και η ανταλλαγή στρατιωτικών πληροφοριών.

Ιδιαίτερη ανησυχία στο Κίεβο και την Ουάσιγκτον

Οι αναβαθμισμένες ρωσο-βορειοκορεατικές σχέσεις συνεργασίας κυρίως στον αμυντικό τομέα προβληματίζουν ιδιαίτερα το Κίεβο και την Ουάσιγκτον, καθότι θα μπορούσαν αφενός να επιδεινώσουν περαιτέρω τις συνθήκες στο πεδίο της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης, αφετέρου να αυξήσουν τη βορειοκορεατική βαλλιστική απειλή κατά των Ηνωμένων Πολιτειών και των συμμάχων τους, αν η Μόσχα αποφασίσει τη μεταφορά προηγμένης τεχνολογίας βαλλιστικών βλημάτων εδάφους – εδάφους μεγάλου βεληνεκούς (διηπειρωτικών) στην Πιονγκγιάνγκ.

Όπως αναφέρει πρόσφατη έκθεση του αμερικανικού Κογκρέσου, μέχρι σήμερα, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει ανταποκριθεί στην ενισχυμένη σχέση αμυντικής συνεργασίας της Ρωσίας με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας, αποκαλύπτοντας δημόσια στοιχεία για μεταφορές όπλων, αλλά και άτομα ή οντότητες που παραβιάζουν τις κυρώσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Επιπρόσθετα, έχει συνεργαστεί με τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία, προκειμένου μεταξύ άλλων να αντιμετωπίσει τις επιδιώξεις της Πιονγκγιάνγκ να αποφύγει τις κυρώσεις. Στις 16 Οκτωβρίου 2024, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες 10 χώρες ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να σχηματίσουν μια «Πολυεθνική Ομάδα Παρακολούθησης Κυρώσεων» (Multilateral Sanctions Monitoring Team – MSMT), που θα αναφέρει τις παραβιάσεις των κυρώσεων ή και την αποφυγή τους από την Πιονγκγιάνγκ.6

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής ([e-mail])

Παραπομπές

1. Congressional Research Service, “Russia-North Korea Relations”, Updated October 30, 2024

2. Dr Christopher J. Watterson, United States Studies Centre, “The DPRK-Russia ‘Comprehensive Strategic Partnership’ and the future of sanctions against North Korea”, 27 June 2024

3. Institute for the Study of War, “Russian Offensive Campaign Assessment, November 1, 2024”, Nov 1, 2024

4. Martin Fornusek, The Kiyv Independent, “Russia helping North Korea with sanctions evasion, nuclear technology in return for soldiers, arms, Budanov says”, October 23, 2024

5. Mark F. Cancian and Chris H. Park, Center for Strategic and International Studies (CSIS), “North Korean Troops Deploy to Russia: What’s the Military Effect?”, October 25, 2024

6. U.S. Department of State, Office of the Spokesperson, “Joint Statement on Establishing Multilateral Sanctions Monitoring Team for Implementation of UN Security Council Resolutions Regarding the DPRK”, October 16, 2024

Διαβάστε επίσης:

Ελληνοτουρκικά: Περίοδος επικίνδυνης αναμονής

Νέα Αριστερά: Αριστερή «επανεκκίνηση» στο 1ο Ιδρυτικό Συνέδριο

Ελλάδα – Τραμπ: Μια… περίπλοκη σχέση