Διαβάζοντας τη Μεγάλη Εβδομάδα

07:01 30/4/2021 - Πηγή: Το Ποντικι

«Mεγάλα τινά και απόρρητα τυγχάνει τα υπάρξαντα ημίν εν αυτή αγαθά… Διά τούτο τοίνυν μεγάλην την εβδομάδα καλούμεν, επειδή τοσούτον πλήθος δωρεών ημίν εν αυτή κεχάρισται ο Δεσπότης».

Ιωάννη Χρυσοστόμου, Ομιλία λ’ εις την Γένεσιν, PG 53,273-274.

Η Μεγάλη Εβδομάδα

Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας στο πρωτότυπο κείμενο και σε νεοελληνική απόδοση

Μεταφραστής: Ιωάννης Α. Σούκης

Εικονογράφος: Γεώργιος Δ. Κόρδης

Εκδόσεις: Αρμός

Σελίδες: 530

Το θέμα της μετάφρασης εκκλησιαστικών κειμένων, ψαλμών και ύμνων έρχεται και ξανάρχεται μέσα στην ιστορία και

μάλιστα τα τελευταία χρόνια. Ένας λαός που έχει υποστεί τόσα και τόσα, ένας λαός που δεν φημίζεται για τη μνήμη του, ένας λαός ωστόσο αρχαίος, με αρχαίες καταβολές και πανάρχαιη γλώσσα, μπορεί εύκολα να γλιστρήσει έξω, να βρεθεί έξω από την αρχαία μορφή της γλώσσας, έξω και από την ανακαίνιση της μορφής αυτής που πραγματώθηκε διά της εκκλησιαστικής γλώσσας. Είναι γνωστό ότι η αρχαία ελληνική όχι μόνο σώζεται ολοζώντανη μέσα στην Εκκλησία, αλλά ντύθηκε ρούχο αφθαρσίας και διασχίζει τους αιώνες παρά τον λυσσαλέο πόλεμο που γίνεται όχι μόνο από έξω αλλά και μέσα από τα ίδια τα σπλάχνα της. Όμως, η πίστη είναι προσωπική εμπειρία, η Εκκλησία αποτελείται – ως προς την ανθρώπινη πλευρά της – από θνητούς, τα μέλη της, όσο είναι φορείς χάριτος, άλλο τόσο είναι και φορείς λήθης, αποτυχιών, ψυχικής αδράνειας, ματαιοδοξίας, έπαρσης, πτώσης, στρέβλωσης. Μέσα στις αδυναμίες τους οι άνθρωποι – πιστοί και άπιστοι – παρουσιάζονται αποξενωμένοι από αυτόν τον φωτεινό λόγο των ψαλμών και των ύμνων, από αυτή την πνευματική ανάσα, που χαρισματικοί μελωδοί ζύμωσαν σε λόγο, συνθέτοντας την κορυφαία έκφραση Ζωής μέσα από μουσική, ποίηση, πράξη. Και εδώ παρουσιάζεται η ανάγκη της απόδοσης σε κοντινότερη στον σημερινό Έλληνα γλώσσα, γλώσσα που να μεταδίδει έστω το μήνυμα στερημένο από το ιερό του κάλυμμα, το ενδοεκκλησιαστικό, από το σκίρτημα το σφραγισμένο από Άλλη Πνοή. Δεν είναι ο καιρός να κωλυσιεργούμε με δισταγμούς για το αν χρειάζεται ή όχι μετάφραση. Μετάφραση χρειάζεται αλλά όχι αντικατάσταση. Οι μεταφράσεις και οι αποδόσεις στα νεοελληνικά θυμίζουν την προσκύνηση των εικόνων: εάν δεν περνά η προσκύνηση της εικόνας που έχω μπροστά μου στο «Πρωτότυπον» δεν προσκυνώ αλλά ειδωλοποιώ. Εάν η απόδοση η ελληνική δεν με κάνει να μεταβώ στο πρωτότυπο έχει αποτύχει. Ο μεταφραστής εδώ επιχείρησε αυτή τη μετάβαση. Να αποδώσει έτσι ώστε η απόδοσή του να εξασφαλίζει τη μετάβαση στο πρωτότυπο. Δεν είναι μικρό κατόρθωμα.

Alexander Schmemann

Μικρό οδοιπορικό της Μεγάλης Εβδομάδας

Μεταφραστής: Ελένη Δ. Γκανούρη

Εκδόσεις: Πορφύρα

Σελίδες: 96

Ένα μοναδικό οδοιπορικό στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα από τον π. Αλέξανδρο Σμέμαν. Η γραφή του δεν μας παραθέτει απλά γεγονότα των αγίων αυτών ημερών αλλά μας μυεί στο βαθύτερο νόημά τους με τρόπο θαυμαστό. «Τα γεγονότα της διπλής γιορτής, η ανάσταση του Λαζάρου και η είσοδος του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα, αναφέρονται στα λειτουργικά κείμενα ως “προοίμιο του Σταυρού”… Έτσι το φως και η χαρά λάμπουν όχι μόνο στο τέλος της Μεγάλης Εβδομάδας αλλά και στην αρχή της. Το φως και η χαρά φωτίζουν αυτό το σκοτάδι και αποκαλύπτουν το βαθύ και τελικό νόημά του. Μεγάλη Δευτέρα, Μεγάλη Τρίτη και Μεγάλη Τετάρτη: οι τρεις ημέρες, τις οποίες η Εκκλησία ονομάζει μεγάλες και άγιες, έχουν, μέσα στον λειτουργικό κύκλο της Μεγάλης Εβδομάδος, έναν καθοριστικό σκοπό. Τοποθετούν όλες τις Ιερές Ακολουθίες στην προοπτική του Τέλους· μας υπενθυμίζουν το εσχατολογικό νόημα του Πάσχα. Μεγάλη Πέμπτη: ο Μυστικός Δείπνος του Ιησού Χριστού με τους μαθητές του και η προδοσία του Ιούδα. Το βαθύτερο νόημα και των δύο αυτών γεγονότων είναι η αγάπη. Ο Μυστικός Δείπνος είναι η εσχατολογική αποκάλυψη της σωτηριώδους αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο, της αγάπης που είναι η καρδιά της σωτηρίας. Η προδοσία του Ιούδα αποκαλύπτει ότι η αμαρτία, ο θάνατος και η αυτοκαταστροφή οφείλονται επίσης στην αγάπη… Οι ιερές ακολουθίες της, όπου το φως και το σκοτάδι, η χαρά και η λύπη είναι παράξενα αναμεμιγμένα, μας προκαλούν σε μια επιλογή, από την οποίαν εξαρτάται ο τελικός προορισμός του καθενός από μας. Μεγάλη Παρασκευή: ο θάνατος του Ιησού Χριστού είναι σωτήριος θάνατος επειδή εκμηδενίζει την πηγή του θανάτου, το Κακό. Ο Χριστός δέχεται τον θάνατο από αγάπη για τον άνθρωπο, και προσφέρει τον εαυτό του στους φονευτές του, οι οποίοι κερδίζουν φαινομενικά τη νίκη. Όμως στην ουσία αυτή η νίκη είναι η ολοκληρωτική και αποφασιστική ήττα του Κακού. Το Σάββατο, η Εβδόμη Ημέρα, ολοκληρώνει την ιστορία της σωτηρίας, της οποίας η τελευταία πράξη υπήρξε το ξεπέρασμα του θανάτου. Μετά το Σάββατο έρχεται η Πρώτη Ημέρα της νέας δημιουργίας, της νέας ζωής που βγήκε από τον Τάφο… Η θαυμαστή ησυχία του Μεγάλου Σαββάτου δεν είναι το καλύτερο σύμβολο της ζωής μας σ’ αυτόν τον κόσμο; Δεν είναι η ζωή μας εδώ στη γη μια συνεχής αναμονή; Δεν βρισκόμαστε πάντοτε στην “ενδιάμεση ημέρα” περιμένοντας το Πάσχα του Κυρίου, προετοιμάζοντας τον εαυτό μας για την ανέσπερη ημέρα της Βασιλείας Του»;

Κωνσταντίνος Σ. Γρηγοριάδης

Πεντηκοστάριον χαρμόσυνον

Αγιογραφικά και υμνολογικά κείμενα Κυριακών και Εορτών από το Πάσχα μέχρι και των Αγίων Πάντων

Εκδόσεις: Άθως

Σελίδες: 905

Η παρούσα έκδοση αποτελεί συνέχεια της προσπάθειας, που έγινε γνωστή με την κυκλοφορία του βιβλίου μας: «Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάς» – Αγιογραφικά και Υμνολογικά κείμενα (Νεοελληνική απόδοση – Πατερικά σχόλια εκκλησιαστικής οικοδομής). Πρόκειται για το δεύτερο βιβλίο της αυτής κατευθύνσεως: «Πεντηκοστάριον – Χαρμόσυνον», που περιέχει τις Ιερές Ακολουθίες της Εκκλησίας μας από την Κυριακή του Πάσχα μέχρι και την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Αναφέρεται δε σε όλα τα γεγονότα με βάση τις αγιογραφικές πηγές και την ιερά υμνολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Οι ιεροί υμνωδοί και αυτής της περίλαμπρης μοναδικής και ανεπανάληπτης πασχαλινής περιόδου κατέθεσαν τη ζώσα μαρτυρία τους μέσα από τη θεσπέσια ομολογία τους για την καινούργια και αναστημένη θεανθρώπινη ζωή του Κυρίου, όπως κατατέθηκε ως κληρονομιά στον χώρο του πληρώματος της Εκκλησίας, του λαού του Θεού. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του περιεχομένου των ύμνων τους εκπηγάζει από την εκκλησιαστική και σωτηριολογική τοποθέτηση και ακτινοβολία των ιερών υμνωδών μας. Ο οργανικός δεσμός του εκκλησιαστικού ανθρώπου με το πρόσωπο του Κυρίου διευρύνει την προσωπική και επομένως υποκειμενική ετερότητα του υμνωδού και του χαρίζει την καθολικότητα της εν Χριστώ αληθείας, όπου και συμμετέχει υπαρξιακά. Αυτό σημαίνει πως η κατάθεση της εμπειρίας του δεν βεβαιώνεται αποκλειστικά από τις ατομικές του ικανότητες, αλλά από την αδιάκοπη παράδοση του εαυτού του στην επενέργεια «της αγάπης του Θεού και Πατρός, της Χάριτος του Ιησού Χριστού και της κοινωνίας του Αγίου Πνεύματος».

Στέφανος Κισιώτης

Οδοιπορικό στη Μεγάλη Εβδομάδα

Εκδόσεις: Ουρανός

Σελ.: 248

Μοναδικότητα λόγου, ανέκφραστα βιώματα, συγκλονιστικές πνευματικές εμπειρίες, δρώμενα θεία και ιερά… Εγρήγορση του νου, όπου οι αισθήσεις συγκεφαλαιώνονται στην όραση… Καρδιά που πάλλει από συγκίνηση και αίσθημα αναξιότητας. Κείμενα συγκλονιστικά, όπου η ποίηση και η μουσική κυριαρχούν, αναλύουν και ερμηνεύουν. Πρόσωπα που ξεπερνούν την όποια φαντασία, κινούνται και εναλλάσσονται μπροστά μας. Κι ο πρωταγωνιστής, ο αγαπών και ανεχόμενος, ο θύων εαυτόν και ταπεινούμενος, ο «προσφερόμενος τοις πάσι». Πρόσωπο της Ιστορίας μοναδικό, κορυφαίο, σωτήριο. Από την «ακραν ταπείνωσιν» και το Πάθος του Σταυρού στη δόξα της Ανάστασης. Κυρίαρχος του θανάτου και αυτοζωή ο ίδιος, Κύριος των πάντων και όλων των κόσμων.
Κι όλοι εμείς καλούμαστε στην πνευματική πανδαισία «εν κατανύξει και σεμνότητι», ώστε να βιώσουμε το «εκούσιον Πάθος» του, ως λυτρωτικό πάθος δικό μας, από το θάνατο στη ζωή, στην αναστάσιμη Ζωή τη δική του. Κι όλα αυτά «σήμερον» και κάθε Μεγάλη Εβδομάδα ώς «σήμερον» και κάθε ώρα και στιγμή ώς «σήμερον», «τον ονειδισμὸν αυτού φέροντες» και της Αναστάσεως «τέκνα φωτός»· μετά του Χριστού, της Παναγίας Αχράντου Θεοτόκου, των αγίων Αποστόλων, και των αγίων «ληστών» και «πορνών», ότι «Χριστός έπαθε και ανέστη και διὰ τούτο λυτρωτὴς των ψυχών ημών». Μεγάλη Εβδομάδα, «οδοιπορούντες και αληθεύοντες εν Χριστώ αναστάντι, νυν και αεί…»