«Εμείς σας τα είπαμε»: Μια μικρή ιστορία προφητικών περιβαλλοντικών posters

10:58 5/1/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Η περσινή χρονιά ήταν η πιο θερμή στην ιστορία του πλανήτη μας. Οι γραφίστες του περιβαλλοντικού κινήματος μας προειδοποίησαν με την τέχνη τους. Οι αφίσες τους στόχευαν στο να τρομάξουν τους ανθρώπους με εικόνες οικολογικής καταστροφής, ή να τους προβληματίσουν με μαγικές εικόνες φύσης, καθαρού αέρα και νερού, ηλιοφάνειας και καταπράσινου τοπίου. Κάποιοι στόχευαν στη συνείδησή μας μέσω των περιβαλλοντικών συνθημάτων κι άλλοι με τρομακτικά γραφικά. Όποια και αν ήταν η προσέγγισή τους – φωτεινή, πνευματώδης, μελαγχολική, ωμή, ακόμη και σέξι– αναζήτησαν μιαν εικόνα, μια φράση που θα μπορούσε να

αλλάξει κάποιους από μας  για να σώσει κυριολεκτικά τον κόσμο.

Μέχρι τις 25 Φεβρουαρίου, σε μια έκθεση στο Poster House στο Μανχάταν εκτίθενται έργα που αντικατοπτρίζουν τις μεταβαλλόμενες στρατηγικές του εξελισσόμενου κινήματος. Υπάρχουν 33 αφίσες, μαζί με δεκάδες γραμματόσημα και ένα ζευγάρι κάλτσες από την Vivienne Westwood.

Το περιβαλλοντικό κίνημα άρχισε να δυναμώνει, να απευθύνεται και να ευαισθητοποιεί  πλατιές μάζες ανθρώπων κατά την δεκαετία του 1970, με αναφορές στην αντικουλτούρα και ρίζες στο αντιπολεμικό κίνημα για το Βιετνάμ. Ο Robert Rauschenberg σχεδίασε την επίσημη αφίσα για την πρώτη Ημέρα της Γης, το 1970. Με μιαν έκκληση στον πατριωτισμό, ζοφερές σκηνές με κατεστραμμένα περιβάλλοντα πλαισιώνουν έναν φαλακρό αετό. Το παλαιότερο έργο της έκθεσης, είναι μια έκκληση για καθαρό νερό και δημιουργήθηκε το 1961 από τον Χανς Έρνι: απεικονίζει ένα ανατριχιαστικό κρανίο σε ένα ποτήρι. Η επιλογή, υποστήριξαν οι καλλιτέχνες, ήταν μεταξύ ειρήνης και δηλητηρίου.

Στις μέρες μας, το περιβαλλοντικό κίνημα ενώνει τις δυνάμεις του με το μάρκετινγκ. Ο πρώτος κανόνας του μάρκετινγκ είναι «πρέπει να γνωρίζεις το προϊόν σου για να πείσεις τον άλλον ότι το χρειάζεται». Ίσως ένας υγιής πλανήτης φαίνεται σαν ένα αυτονόητο αγαθό. «Give Earth a Chance», γράφει μια αφίσα του 1970 από τον Milton Glaser. Καθώς οι Ημέρες της Γης και τα παγκόσμια συνέδρια αποτυπώνονται σε αφίσες χρόνια τώρα, είναι καιρός να παραδεχτούμε πως η συνείδησή μας δεν έχει επηρεαστεί στο μέτρο που θα θέλαμε και που είναι απαραίτητο για το βαθιά υπαρξιακό αυτό ζήτημα. Με μιαν εικόνα-γροθιά στο στομάχι, το έργο των Yen-chang Cheng & Hung-yu Chen από το 2008 δείχνει ένα μωρό πολική αρκούδα να επιπλέει απελπισμένο πάνω στο πτώμα της μητέρας του…

Υπάρχουν στιγμές αισιοδοξίας όσον αφορά στην ανταπόκριση του κόσμου γύρω από περιβαλλοντικά ζητήματα. Τη δεκαετία του 1980, κυκλοφόρησε μια αφίσα υπέρ της προστασίας και διατήρησης των δέντρων από τον  Eric Carle, τον Αμερικανό συγγραφέα, σχεδιαστή και εικονογράφο παιδικών βιβλίων με τίτλο «The Very Hungry Caterpillar». Το ομώνυμο βιβλίο του που εκδόθηκε το 1969 σε 66 γλώσσες, πούλησε 50 εκατομμύρια αντίτυπα.

Η Σύνοδος Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για τη Γη στο Ρίο ντε Τζανέιρο, σημαδεύτηκε από την αφίσα του Rauschenberg το 1992 που δείχνει ένα βρέφος να κοιμάται σε ένα καρότσι. «Δεσμεύομαι να κάνω τη Γη ένα ασφαλές και φιλόξενο σπίτι για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές», είναι το σύνθημα της αφίσσας.

«Οι άνθρωποι αρχίζουν τη ρύπανση», γράφει η αφίσα της καμπάνιας του 1971, «Οι άνθρωποι μπορούν να την σταματήσουν». Η καμπάνια εστιάστηκε στο ζωτικό θέμα των σκουπιδιών που δημιουργούνται από τις συσκευασίες μιας χρήσης.

Μια αφίσα που διακωμωδούσε τη διαφημιστική καμπάνια της  Volkswagen του Βρετανού σχεδιαστή Barnbrook είναι από τις πολλές που μπήκαν κρυφά σε στάσεις λεωφορείου! Και μια τέλεια παρωδία μιας διαφήμισης της του Βρετανού σχεδιαστή Barnbrook είναι μια από τις πολλές που μπήκαν κρυφά στις στάσεις λεωφορείων του Παρισιού πριν από τη διάσκεψη για το κλίμα COP21.

Ένας από τους λόγους όμως, που το 2015 ανέβηκε η δημοσιότητα σχετικά με το μερίδιο της  αυτοκινητοβιομηχανίας στην μόλυνση και την υπερθέρμανση του πλανήτη, ήταν ένα  παράνομο λογισμικό. Με μιαν επιθετική διαφημιστική καμπάνια, η Volkswagen είχε καταφέρει να παρουσιάσει τον πετρελαιοκινητήρα ως φιλικό προς το περιβάλλον! Όμως, μια ομάδα ερευνητών, με πενιχρή χρηματοδότηση, ανακάλυψαν την απάτη. Μετά από πιέσεις που άσκησαν στον όμιλο, η Volkswagen παραδέχτηκε την ενοχή της για το τροποποιημένο προς όφελός της λογισμικό. Οι συνέπειες αυτής της αρνητικής δημοσιότητάς της το Σεπτέμβριο του 2015, είχε άμεσες και δυσμενέστατες συνέπειες  για αυτήν.

Το παράνομο λογισμικό που είχαν εγκαταστήσει οι μηχανικοί της, ήταν ο περιορισμός των οξειδίων του αζώτου κατά την διάρκεια των εργαστηριακών ελέγχων. Αυτό έγινε διότι είχαν ως στόχο την κατάκτηση του αμερικανικού αγοραστικού κοινού. Όμως, με την παραβίαση της νομοθεσίας περί καυσαερίων, δεν πέτυχαν αυτό που ήθελαν. Αντιθέτως, προκάλεσαν ζημιά δισεκατομμυρίων σε όλη την γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία και στην υποτίμηση του made in Germany…

Στην καμπάνια του Barnbrook προβάλλεται ένα συνηθισμένο αυτοκίνητο της εταιρείας και πάνω από αυτό αναγράφεται «Λυπούμαστε που μας πιάσατε»! Η καμπάνια είχε στόχο να ευαισθητοποιήσει τις καρδιές των ανθρώπων σχετικά με την «πράσινη» φιλοσοφία και με την ατιμωρησία όσων βλάπτουν το περιβάλλον.

Ίσως συνειδητοποιώντας ότι δεν μπορούν να ξεπεράσουν τα εταιρικά P.R., ορισμένοι σύγχρονοι καλλιτέχνες αφισών εγκαταλείπουν το concept του γαλάζιου ουρανού και των έξυπνων σλόγκαν. Σταδιακά, στα πιο σύγχρονα έργα βλέπουμε να ξεθωριάζουν τα λαμπερά χρώματα της αισιοδοξίας, της ελπίδας ότι κάτι μπορεί να αλλάξει, ότι  τα πράγματα είναι αναστρέψιμα, και αρχίζει βασικός πρωταγωνιστής να είναι πλέον το slogan «Ας σώσουμε – έστω –  ό,τι σώζεται».

Διαβάστε επίσης:

Όσκαρ Πιστόριους: Αποφυλακίστηκε 11 χρόνια μετά τη δολοφονία της συντρόφου του – Τι θα κάνει από εδώ και πέρα

Γερμανία: Πυρκαγιά σε νοσοκομείο με έναν νεκρό και έξι τραυματίες

Σεισμός στην Ιαπωνία: Tους 92 έφτασαν οι νεκροί