Ενριέτα Λακς: Τα κύτταρα που αρνούνται να πεθάνουν (Photos/Video)

07:01 22/5/2021 - Πηγή: Το Ποντικι

Το χαμόγελο της Ενριέτας Λακς, έμοιαζε κάπως με το χαμόγελο της Τζιοκόντα. Αχνό, αμήχανο, ευγενικό, σεμνό, φωτεινό, μυστηριώδες, απροσδιόριστο. Κοιτώντας το, δεν μπορεί κανείς να καταλάβει αν είναι χαμόγελο επιδοκιμασίας ή προσμονής, αν είναι ένα μειδίαμα χαράς ή λύπης, αν είναι ένα μειδίαμα που προκλήθηκε σε χρόνο αόριστο, παρακείμενο ή μέλλοντα.

Η Ενριέτα Λακς, ήταν μια γυναίκα 31 ετών, η οποία το 1951, λίγο μετά τη γέννηση του πέμπτου παιδιού της, διαγνώστηκε με καρκίνο της μήτρας. Την εποχή εκείνη, όμως, παρότι είχε περάσει ένας αιώνας από το τέλος του εμφυλίου

πολέμου της Αμερικής, όπου επικράτησαν οι Βόρειοι έναντι των ρατσιστών και δουλέμπορων Νοτίων, αλλά παρόλα αυτά, ο ρατσιστικός διαχωρισμός ίσχυε και στα σχολεία και στα νοσοκομεία, κι έτσι η έγχρωμη Ενριέτα δεν μπορούσε να νοσηλευτεί σε όποιο νοσοκομείο, αλλά σε κάποιο που δεχόταν μαύρους. Το νοσοκομείο αυτό ήταν το «Νοσοκομείο Τζον Χόπκινς» , στην πόλη Μέριλαντ, της Βαλτιμόρης. Στην πτέρυγα που εισήχθη η Ενριέτα, είχε το ερευνητικό του εργαστήριο και ο γιατρός Τζορτζ Γκέι (George Gey), ο οποίος αγωνιζόταν τουλάχιστον μια 10ετία να καλλιεργήσει ανθρώπινα κύτταρα στο εργαστήριο.

Όταν αφαιρέθηκε ο όγκος, και στο διάστημα της συνεχόμενης θεραπείας της ασθενούς, ο θεράπων γιατρός έστειλε -χωρίς να ενημερώσει ποτέ την Ενριέτα- μερικά δείγματα ιστών της στον γιατρό Γκέι. Το ότι οι γιατροί δεν μπήκαν καν στον κόπο να ρωτήσουν ή να ενημερώσουν την Ενριέτα για τα δείγματα ιστών και τα κύτταρα που της πήραν, φανερώνει όχι μόνο τον επαγγελματικό ζήλο, αλλά και την αλαζονεία και την υπεροψία των λευκών επιστημόνων απέναντι σε μια φτωχή και πολύτεκνη (είχε 5 παιδιά) νεαρή μαύρη γυναίκα. Δίχως να το ξέρει, ο γιατρός άνοιγε ένα καινούριο κεφάλαιο στην Ιατρική.

Επί 100 χρόνια, στα εργαστήρια όλου του κόσμου οι επιστήμονες προσπαθούσαν να καλλιεργήσουν ανθρώπινα κύτταρα έξω από το ανθρώπινο σώμα, και αποτύγχαναν. Διότι υπάρχει μια απόλυτα φυσιολογική διαδικασία που λέγεται «γήρανση» περιορίζει σε κάθε άνθρωπο το όριο ζωής των κυττάρων του. Καθώς τα κύτταρα συνεχίζουν να διαιρούνται και να πολλαπλασιάζονται, μέσω της μίτωσης, με το πέρασμα του χρόνου φθίνει η πιστότητα των κυτταρικών αντιγράφων και του αντίστοιχου DNA. Τα προστατευτικά των άκρων της έλικας του DNA (που λέγονται τελομερή) συρρικνώνονται, κι έτσι αρχίζουν οι διάφορες ανεπιθύμητες μεταλλάξεις, που συνδέονται με τον καρκίνο. Συνήθως τα ανθρώπινα κύτταρα διχοτομούνται 50 φορές μέχρι να φθάσουν το όριο της γήρανσης.
Όμως τα κύτταρα της Ενριέτας Λακς, ήταν διαφορετικά! Μπορούσαν να διχοτομούνται και να αντιγράφονται επ’ άπειρον, ακόμη και εκτός του ανθρωπίνου σώματος, κάτι που τα καθιστούσε ιδανικά για την ιατρική και εργαστηριακή έρευνα. Ήταν ένα απίστευτο δώρο για την επιστήμη.

Όταν το νέο αυτό μαθεύτηκε στην ιατρική κοινότητα της Αμερικής, πολλοί γιατροί ζήτησαν από τον γιατρό Τζορτζ Γκέι αν μπορούσε να τους στείλει δείγματα. Ο γιατρός ανταποκρίθηκε άμεσα, και σύντομα πολλά εργαστήρια στην Αμερική γέμισαν με τα κύτταρα της Ενριέτας Λακς. Τα νέα ανακοινώθηκαν και στα διεθνή ιατρικά συνέδρια και φόρουμ, κι έτσι πολλά εργαστήρια σε όλο τον κόσμο ζήτησαν και έλαβαν χιλιάδες κύτταρα της Ενριέτας, για τις έρευνές τους. Μάλιστα για την τιμήσουν, η γραμμή των κυττάρων της έγινε γνωστή στους επιστημονικούς κύκλους με το όνομα «HeLa», από τις πρώτες συλλαβές του ονόματος της (Henrietta Lacks). Είναι η πρώτη γραμμή κυττάρων που έμεινε στην ιστορία της ιατρικής επιστήμης.

Από τότε, εκατομμύρια άνθρωποι χρωστούν τη ζωή τους στα κύτταρα της Ενριέτας, αφού χάρη σε αυτά η έρευνα απέδωσε καρπούς δημιουργώντας το πρώτο εμβόλιο πολυομελίτιδας, πολλά αντικαρκινικά φάρμακα, σκευάσματα χημειοθεραπείας, φάρμακα και εμβόλια για τη γρίπη, νέες θεραπείες για την φυματίωση, θεραπείες για τον έρπητα, ενώ συνετέλεσαν ακόμη και στο θαύμα της τεχνητής γονιμοποίησης. Τα κύτταρα της Ενριέτας Λακς, στάλθηκαν ακόμη και στο διάστημα, προκειμένου να διαπιστώσουν οι επιστήμονες πώς λειτουργούν τα ανθρώπινα κύτταρα σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, πολύ πριν στείλουν κάποιο επανδρωμένο διαστημικό όχημα.

Η απίστευτη αυτή ιστορία ήλθε στο φως από την δημοσιογράφο Ρεμπέκα Σκλουτ, που έγραψε βιβλίο για την περίπτωση της Ενριέτας Λακς, ενώ η ιστορία της έγινε και κινηματογραφική ταινία, όπου το ρόλο της Ενριέτας παίζει η διάσημη δημοσιογράφος και τηλεοπτική περσόνα, Όπρα Γουίνφρεϊ.

Η οικογένεια της Ενριέτας Λακς, και ιδιαίτερα η κόρη της Ντέμπορα, είναι πολύ υπερήφανη τώρα που έμαθε πόσα πρόσφερε και προσφέρει ακόμη άθελά της η μητέρα της, για την καταπολέμηση των ασθενειών και την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου. Παρόλα αυτά, δεν κρύβει την απογοήτευσή της, αφού όλα όσα δεν μπορούσε τόσα χρόνια να μάθει εκείνη για τη μητέρα της, η Ρεμπέκα Σκλουτ μπόρεσε και τα έμαθε σε πολύ σύντομο διάστημα, επειδή είναι λευκή.

Η Ντέμπορα, θυμάται ότι κατά διαστήματα διάφοροι επιστήμονες επισκέπτονταν την οικογένειά της και έπαιρναν δείγματα αίματος, χωρίς ποτέ να τους δώσουν εξηγήσεις. Τώρα, όμως, εν μέσω της πανδημίας του Covid-19, νιώθει ευγνωμοσύνη ξέροντας ότι στα εργαστήρια όλου του κόσμου ψάχνουν το ιδανικό φάρμακο, κάνοντας πειράματα με τα αθάνατα κύτταρα της μητέρας της.

Η Ενριέτα Λακς, πέθανε το 1951, σε ηλικία 31 ετών, αφήνοντας πίσω της. Τα κύτταρά της, όμως, αρνούνται να πεθάνουν, χαρίζοντας ζωή και ελπίδα σε όλους όσοι τη χρειάζονται.