Για ποια αριστερά πρέπει να μιλήσουμε σήμερα;

07:31 14/2/2025 - Πηγή: Το Ποντικι

Στην Ελλάδα του 2025 όπως και ευρύτερα στην Ευρώπη, η αριστερά βρίσκεται στην πλειοψηφία της στο πολιτικό περιθώριο. Αφενός, οι πολιτικές συνθήκες διαφέρουν από χώρα σε χώρα διαμορφώνοντας μια πολύπλοκη κατάσταση, αφετέρου, ο συνδετικός κρίκος του υπαρξιακού πλέον προβλήματος της αριστεράς, είναι η αδυναμία εύρεσης προσανατολισμού και στρατηγικής, για ποιους δηλαδή θέλουμε να μιλήσουμε, που στοχεύουμε και πως θα πετύχουμε αυτό για το οποίο παλεύουμε.

Τα προοδευτικά κόμματα στην Ελλάδα

έχουν κλειστεί από μόνα τους σε δόγματα και νοοτροπίες που έχουν κουράσει τους πολίτες σε βαθμό αποστροφής ως προς αυτό τον πολιτικό χώρο. Έτσι στην θέση του προοδευτικού πόλου, αργά αλλά σταθερά εδραιώνεται η ριζοσπαστική δεξιά διεκδικώντας να αποτελέσει την κύρια εναλλακτική στο πολιτικό σύστημα. Ταυτόχρονα, η κοινωνία ζητά οξυγόνο σε μια χώρα όπου κυριαρχεί η συγκάλυψη εγκλημάτων και σκανδάλων μαζί με την ανισότητα και την ανασφάλεια.

Οι παθογένειες της ελληνικής αριστεράς και ευρύτερα της κεντροαριστεράς, είναι αρκετές και πολύπλοκες.

Στην παραδοσιακή αριστερά κυριαρχεί ακόμη η ρητορική έως και πολιτισμική στρατηγική του κομμουνιστικού μετασχηματισμού ως το όχημα άσκησης πολιτικής στα σύγχρονα προβλήματα. Με προτάσεις συχνά γενικόλογες προς ουτοπικές που διατυπώνονται μέσα από έναν ξύλινο λόγο που θυμίζει κακής ποιότητας συνδικαλισμό και εποχές μισού αιώνα πριν.

Από την άλλη, η πρώην κυβερνώσα αριστερά έχει αυτοκτονήσει με τον πιο θεαματικό τρόπο στα πολιτικά δρώμενα. Είτε μιλώντας για την κοινωνική γείωση, είτε μιλώντας για την ευρύτερη στρατηγική, η κυβερνώσα αριστερά κατέληξε από την προοπτική να αποτελέσει τον πυλώνα της δημοκρατικής παράταξης, σε ένα συνοθύλευμα γραφειοκρατών και καιροσκόπων που αντιλαμβάνονται την κομματική οντότητα ως ιδιοκτησία τους την οποία πρέπει να προστατέψουν με κάθε μέσο από ότι επηρεάζει τα μικροπολιτικά συμφέροντα αυτού του χυλού. Με λίγα λόγια, η κυβερνώσα αριστερά απέτυχε να αποκτήσει όραμα και σχέδιο την ώρα που η κοινωνία της το ζητούσε και επέλεξε να περιχαρακωθεί σε μια κομματική ελιτ βολεμένη σε μικρά ποσοστά ασφάλειας από τυχόν ενδεχόμενα σύγκρουσης με την συντήρηση.

Στον ίδιο χώρο περιφέρονται ορισμένα κόμματα που μέσα στην δημιουργική ασάφεια τους κινδυνεύουν να παράξουν το απόλυτο τίποτα. Κατέχοντας πιο σύγχρονο και προσιτό λόγο, οι δυνάμεις αυτές προσελκύουν ευκολότερα μέρος της κοινωνίας και ειδικότερα τα νεαρά κοινά. Ωστόσο, μέρος αυτών των δυνάμεων εστιάζει αποκλειστικά στην μονοθεματική ατζέντα του γενικόλογου αντισυστημισμού και άλλο μέρος αυτών των δυνάμεων ενώ φέρει την προοπτική να δημιουργήσει κάτι νέο και πρωτοποριακό, ψάχνει να βρει τα πατήματα του δίχως σταθερό προσανατολισμό και στρατηγική, αποτελούμενο στο κύριο του πλαίσιο συχνά από επιμέρους ζητήματα και φαντάσματα του παρελθόντος , αδυνατώντας μέχρι στιγμής να εκφράσει τις αγωνίες της κοινωνικής πλειοψηφίας και το εναλλακτικό όραμα που ζητά.

Παράλληλα, μιλώντας για την κεντροαριστερά στα χαρτιά, βλέπουμε στην πράξη έναν χώρο άχρωμο, δίχως όραμα,καθαρά διαχειριστικό που τείνει περισσότερο στο κέντρο και την συντήρηση παρά στην αριστερά και την πρόοδο, με τον κύριο εκφραστή διακατεχόμενο απο όλα τα παραπάνω και ένα στρατηγικό μοτίβο που συνδυάζει έναν θολό τεχνοκρατισμό, εκφραζόμενο απο παλαιοκομματικό πολιτικό λόγο, να αδυνατεί να συγκρουστεί ευθέως με την δεξιά.

Τελικά για ποια αριστερά πρέπει να μιλήσουμε σήμερα;

Μόνο εύκολο δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτό το ερώτημα, η απάντηση όμως είναι αναγκαία.

Σήμερα η αριστερά οφείλει να φύγει από τα κλειστά γραφεία και την φούσκα στην οποία τόσο καιρό ζει, ώστε να κατέβει στον κόσμο, να ακούσει την διαχρονική κριτική, τα παράπονα αλλά και τις ανάγκες του καθημερινού πολίτη. Οφείλει να συνθέσει την πολιτική της πρόταση σε διαβούλευση με τον λαό, όπου λαός δεν ορίζεται μόνο η κλειστή έννοια των μισθωτών, αλλά περιέχεται και η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι συνταξιούχοι, οι νέοι επιστήμονες, το φοιτητικό κίνημα και ευρύτερα κοινωνικά κινήματα που σήμερα σηκώνουν στην πλάτη τους την πολιτική κινητικότητα των πολιτών αντί των κομμάτων.

Η αριστερά πρέπει να μιλήσει για την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους, όχι μόνο με όρους αυξημένων δαπανών αλλά και με ένα πλαίσιο ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων που θα αντιπαρατεθούν με την συντήρηση, τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, αλλά και τον στείρο αρνητισμό. Ειδικότερα ως προς την παιδεία, απαιτείται να διατυπωθεί ένα όραμα για την δημόσια εκπαίδευση που δεν θα βάζει κάγκελα στην σκέψη και τα όνειρα των μελλοντικών γενεών της Ελλάδας αλλά θα προσφέρει ίσες ευκαιρίες σε κάθε παιδί να γίνει αυτό που θέλει στην κοινωνία. Ένα όραμα προστασίας και αναβάθμισης του δημοσίου πανεπιστημίου με στόχευση στην ενίσχυση των περιφερειακών ιδρυμάτων. Ένα πανεπιστήμιο που θα προσφέρει πτυχία με αξία στηρίζοντας την έρευνα και τους νέους επιστήμονες στην Ελλάδα.

Το σημαντικότερο ταμπού που πρέπει να σπάσει είναι η αντίληψη της οικονομίας. Η αποστροφή προς την οπτική της ανάπτυξης και της προσέλκυσης επενδύσεων, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην στασιμότητα και μετέπειτα είτε στις περικοπές δημοσίων δαπανών, είτε στον υπέρογκο δανεισμό. Η διαχρονική άρνηση για την έκφραση μιας στρατηγικής, παραγωγικής και πραγματικά ανοιχτής οικονομίας, έχει οδηγήσει σήμερα στην εδραίωση μιας επιχειρηματικής ολιγαρχίας που ελέγχει τεράστιο μέρος της παραγωγής, επηρεάζοντας έτσι βαθύτερα την ελληνική δημοκρατία, οδηγώντας την σε ένα καθεστώς μετά-δημοκρατίας.

Η ανάπτυξη δεν μπορεί να ανήκει σε λίγους και ισχυρούς, η αριστερά πρέπει να εκφέρει ένα σχέδιο ουσιώδους απελευθέρωσης της αγοράς απο την ολιγαρχία, μιας αγοράς που θα λειτουργεί με κανόνες του οποίους θα ορίζει ένα κράτος ρυθμιστής με γνώμονα τον υγιή ανταγωνισμό, την καινοτομία και περισσότερες ευκαιρίες προς το επιχειρείν με έμφαση προς τον κλάδο των μικρομεσαίων, εστιάζοντας στην παραγωγή και άρα στην αύξηση του πλούτου της χώρας με μακροπρόθεσμο όφελος προς την κοινωνική πλειοψηφία. Η βιώσιμη ανάπτυξη για μια πραγματικά παραγωγική οικονομία είναι η απάντηση στην κατεστημένη συντήρηση ενός καρτελικού καπιταλισμού που παρασιτεί εις βάρος των πολιτών.

Μαζί με την οικονομία ακολουθεί το όραμα του μετασχηματισμού του εργασιακού μοντέλου στην Ελλάδα. Σε μια χώρα όπου το χάσμα μεταξύ μισθών και κόστους ζωής είναι αγεφύρωτο και οι εργασιακές συνθήκες απέχουν χιλιόμετρα από τα πρότυπα μιας ευρωπαϊκής χώρας απαιτείται ένα σχέδιο μείωσης των εργασιακών ωρών, αύξησης του εισοδήματος μέσα από μια ουσιώδη αύξηση του κατώτατου μισθού, προσφορά κομβικών κινήτρων στον ιδιωτικό τομέα για αύξηση μισθών και ενίσχυση της προστασίας του εργαζόμενου ως προς τα δικαιώματα και τις συνθήκες εργασίας με στόχο τον εκμηδενισμό της εργοδοτικής αυθαιρεσίας και την εργασιακή αξιοπρέπεια ως προτεραιότητα.

Στους κύριους πυλώνες της πολιτικής πρότασης της αριστεράς απαιτείται να εμπεριέχεται η ψηφιοποίηση. Σε έναν κόσμο όπου η τεχνητή νοημοσύνη έχει αλματώδη εξέλιξη και η ψηφιακή ευφυΐα διευκολύνει σε πολλά σημεία την ανθρώπινη καθημερινότητα, δύναται να αξιοποιηθεί ως το μέσο που θα διευκολύνει τον εργαζόμενο μειώνοντας τις ώρες εργασίας του, ως το εργαλείο που θα εξελίξει την έρευνα στην Ελλάδα, ως το κλειδί για την αναβάθμιση της παραγωγικής οικονομίας και ως το θεμέλιο ενός αποτελεσματικού ψηφιακού κράτους.

Η ανασυγκρότηση του πολύπαθου προοδευτικού χώρου δεν θα έρθει μέσα από ευκαιριακές συγκολλήσεις των σημερινών δυνάμεων. Ο ελληνικός λαός δεν είναι εκλογικά ποσοστά που προσθέτοντας τα βγάζεις το αντίστοιχο άθροισμα, μια απλή συγκόλληση παραγόντων που και γραφειοκρατών που μυρίζουν πολιτική ναφθαλίνη δεν δύναται να αφουγκραστεί τις ζυμώσεις και τις διεργασίες που εξελίσσονται αυτή την στιγμή στην κοινωνία. Το ζητούμενο όμως βρίσκεται εκεί, να βρεθεί η δύναμη που θα εκφράσει αυτή την αγωνία για δικαιοσύνη και αλλαγή.

Η αριστερά οφείλει να είναι σήμερα υπερβατική, να ξεπεράσει τα δόγματα και τις ταμπέλες του παρελθόντος. Χρειάζεται να είναι πατριωτική ακριβώς για αντιπαρατεθεί με τον εθνικιστικό λαϊκισμό, αποκαθηλώνοντας την πατριδοκάπηλη ηγεμονία της δεξιάς. Χρειάζεται με σύγχρονο λόγο και επικοινωνία πρώτα να ακούσει την φωνή του κόσμου και μετά να πράξει με βάση τα κοινωνικά αιτήματα. Ο ελιτισμός και η ιδεολογική ηγεμονία ανήκουν στο παρελθόν. Στην εποχή όπου κάθε κοινωνικό κεκτημένο αμφισβητείται ως παρωχημένο, η προάσπιση και ενίσχυση αυτών των κατακτήσεων προϋποθέτει μια πολιτική εναλλακτική που θα υπερβαίνει το δίλημμα της ουτοπίας ή του σκληρού ρεαλισμού και θα στοχεύει στο ριζοσπαστικά εφικτό, με γνώμονα κάτι πολύ απλό, μια καλύτερη ζωή για όλες και όλους, μια χώρα που θα σου δίνει την ευκαιρία να κάνεις αυτό που ονειρεύεσαι με αξιοπρέπεια και πρόοδο, μια Ελλάδα που θα ανήκει στον λαό της και όχι μια ελιτ πολιτικών και ολιγαρχών.

Σήμερα, αλλά ακόμη περισσότερο για το αύριο, η αριστερά οφείλει να ανασυγκροτηθεί και ως μια νέα πνοή να πρωταγωνιστήσει ως η προοδευτική παράταξη της Ελλάδας.

* Ο Τζουλιάν Χατζίου είναι φοιτητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Διαβάστε επίσης:

Γολγοθάς για την κυβέρνηση, λειψή η αντιπολίτευση

ΑΕΔ – Αναδρομικά: Τι λέει η απόφαση και πώς πρέπει να κινηθεί η κυβέρνηση

Πολιτική με αξία και προοπτικές