«Η άνοδος του Αρτούρο Ούι» του Μπέρτολτ Μπρεχτ

06:02 1/4/2023 - Πηγή: Το Ποντικι

Η οικονομία καταρρέει.

Η απόγνωση αγκιστρώνεται στους λιπόσαρκους ανθρώπους, απλώνοντας πάνω τους έναν μαύρο καπνό, σαν την αναπνοή της νυχτερίδας. Η φτώχεια εκμαιεύει ανασφάλεια και θυμό. Δεν υπάρχει διέξοδος από πουθενά. Ή μήπως υπάρχει;

Ο κόσμος στρέφεται σε καινούργιους «αφέντες» και στο βλέμμα του αναβοσβήνει μια ελπίδα, σαν εκείνες τις φωτεινές επιγραφές από νέον που υπόσχονται ψέμματα.

Ο φιλόδοξος Αρτούρο Ούι αδράχνει την ευκαιρία και ποντάροντας στην αποδοχή του όχλου, στα οικονομικά συμφέροντα του καπιταλιστικού συστήματος, στη συνένοχη σιωπή και,

φυσικά, σε εκείνον τον μηχανισμό που, αντί για ανθρώπινα όντα, γεννά δηλητηριώδη φίδια, ξεκινά την πορεία του προς την εξουσία. Αρχικά, κατακτώντας το τραστ των κουνουπιδιών (που ο συγγραφέας προσομοιάζει με τον ανθρώπινο εγκέφαλο), ο δρόμος ανοίγεται διάπλατος μπροστά του.

Έπειτα, με πρόσχημα την υπεράσπιση των εξαθλιωμένων πολιτών, εξολοθρεύει κάθε αντιρρησία, καθώς επιδίδεται σε μια αλυσίδα από εγκλήματα. Ανάμεσά τους δολοφονίες, τρομοκρατία, δωροδοκίες, εκβιασμοί και συμμαχία με τη διαφθορά που εξαπολύει ανεξέλεγκτη τα βίαια πλοκάμια της.

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, θέλοντας να παρουσιάσει την ιστορία της ανόδου του ναζισμού στη Γερμανία μέχρι και την κατάληψη της Αυστρίας από τον Χίτλερ, γράφει στη Φιλανδία το 1941 το παραβολικό έργο «Η άνοδος του Αρτούρο Ούι», που ο πρωτότυπος τίτλος του είναι «Η αποτρέψιμη άνοδος του Αρτούρο Ούι». Έργο που σύστησε το 1961 για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο Κάρολος Κουν.

Ο σπουδαίος αυτοεξόριστος συγγραφέας, προτού μεταβεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, εμπνέεται ήδη από τις αμερικανικές γκανγκστερικές ταινίες. Κατ΄ επέκταση τοποθετεί τη δράση στο μαφιόζικο Σικάγο του Μεσοπολέμου. Ωστόσο, αν και επηρεάζεται αφενός από τη βίαιη φύση του Αλ Καπόνε, και αφετέρου από το πρότυπο του αιμοβόρου, σαιξπηρικού Ριχάρδου Γ΄, ο χαρακτήρας του απάνθρωπου επώνυμου ήρωά του αναφέρεται ολοκάθαρα στον Χίτλερ, Δίπλα του, εξάλλου, γελοιοποιούνται τα σημαντικότερα ιστορικά πρόσωπα του Γ’ Ράιχ (ο Χίμλερ, ο Γκέμπελς, ο Ρεμ, ο Γκέρινγκ κ.ά.).

Ο Μπρεχτ, υπενθυμίζοντας και καυτηριάζοντας τα δεινά της ανθρωπότητας, μοιάζει να θέλει να βάλει και αυτός το πετραδάκι του ώστε να μην ξυπνήσουμε μία πρωία πιστεύοντας σ’ έναν ουτοπικό κόσμο χωρίς δημίους.

Γιατί ακόμη και σήμερα ο φόβος της επανάκαμψης του φασισμού είναι ενεργός, όπως ένας κρατήρας ηφαιστείου έτοιμος να εκραγεί.

Αυτή τη μακάβρια φάρσα ανέβασε ο Άρης Μπινιάρης χωρίς να απομακρυνθεί από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μπρεχτικής γραφής.

Χτίζοντας, όμως, το δικό του ολοκληρωμένο οικοδόμημα και προσδίδοντάς του τη χροιά του εκσυχρονισμού, δημιούργησε μια εύφλεκτη παράσταση μέσα σε μία γεωμετρία τέλεια γρασαρισμένη.

Και απέδωσε τη δυσωδία αυτής της εκτρωματικής εποχής με ήρωες – καρικατούρες, διογκωμένες χειρονομίες, επική μουσική από τον Αλέξανδρο Κτιστάκη (ωστόσο, αν και είναι εσκεμμένα εκκωφαντική, σε ορισμένα σημεία καλύπτει ενοχλητικά τον λόγο), στοιχεία κόμικς, ατμόσφαιρα παρακμιακή που παραπέμπει στα καμπαρέ του Βερολίνου του ’30, ψυχρούς φωτισμούς (Στέλλα Κάλτσου), έξοχη ρυθμική κινησιολογία (Χαρά Κότσαλη) και ροκ – πανκ αισθητική στα σκηνικά – κοστούμια (Πάρις Μέξης).

Το ριψοκίνδυνο εγχείρημά του ερμήνευσε άρτια η ομάδα των ηθοποιών του (Μιχάλης Βασάλογλου, Κώστας Κορωναίος, Δαυίδ Μαλτέζε, Μαρία Παρασύρη, Αλεξία Σαπρανίδου, Φοίβος Συμεωνίδης κ.ά.).

Με πρώτο τον ταλαντούχο Γιώργο Χρυσοστόμου, ο οποίος σκιαγράφησε με απαράμιλλη εκφραστικότητα τον αδίστακτο Αρτούρο – αυτό το αποτρόπαιο, φασιστικό ον, το κυριαρχημένο από συναισθήματα κατωτερότητας και ψυχοσύνθεση εγκληματία – εκτελεστή, που ανέρχεται στην εξουσία σπέρνοντας κουφάρια στο διάβα του.

Διαβάστε επίσης:

ΙΝΤΕΑΛ: Στόχος η «αναμόρφωση» του κτιρίου λέει ο όμιλος που το αγοράζει – Πώς φτάσαμε στην εκχώρηση

Η Mενδώνη «ρίχνει» το μπαλάκι στον Σκρέκα για Ιντεάλ και Άστορ

Ταινίες Πρώτης Προβολής: Δράμα, περιπέτεια και «Τα Οχτώ Βουνά»