«Η καρδιά του σκύλου» του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ

06:19 30/3/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Μετεπαναστατική Ρωσία. Ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ καυτηριάζει με μεγάλη δόση σαρκασμού το προλεταριάτο της εποχής του, που δέχεται την απεριόριστη πλύση εγκεφάλου και γίνεται υποχείριο της εξουσίας προκειμένου να μεταμορφωθεί σε πολίτη «πρώτης κατηγορίας».

Ο ίδιος, γεννημένος στο Κίεβο της σημερινής Ουκρανίας το 1891, είναι ένας αντιρρησίας, ένα ξένο σώμα, ένας επαναστάτης, ένας καυστικός επικριτής του σταλινισμού και των μεθόδων του. Γι’ αυτό – παρότι λέγεται ότι ο Στάλιν συμπαθούσε τα πονήματα του – τιμωρείται

από το καθεστώς το οποίο, μεταξύ άλλων, απαγορεύει την έκδοση της νουβέλας του «Η καρδιά του σκύλου» (1925).

Το κοινωνικοφιλοσοφικό έργο, που ιδεολογικά ανήκει στην επιστημονική φαντασία και μάλιστα δίνει την αίσθηση ενός σκοτεινού θρίλερ, θυμίζοντας το λογοτεχνικό πρότυπο του «Φρανκεστάιν», περιέχει αλληγορικά, μεταφυσικά, σουρεαλιστικά και σατιρικά στοιχεία και διαδιδόταν παράνομα μέχρι τη δημοσίευσή του το 1987 – δύο χρόνια πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και τέσσερα πριν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.

Σ’ αυτό ο Ρώσσος συγγραφέας βρίσκει έναν ιδιαίτερο και πρωτοποριακό για την εποχή του τρόπο να σχολιάσει τα ήθη εκείνης της περιόδου – μεταξύ των οποίων την καταστρεπτική διαστρέβλωση της επιστήμης – φέρνοντας ως τρανταχτό παράδειγμα τη δημιουργία ενός τεχνητά κατασκευασμένου ανθρώπου, του homo Sovieticus, που θα εντασσόταν στην καινούρια πια κοινωνία.

Στην «Καρδιά του σκύλου» ο νάρκισσος καθηγητής Πρεομπραζέσνσκι (Αντώνης Μυριαγκός) μαζί με τον βοηθό του δόκτορα Μπορμεντάλ (Μιχάλης Θεοφάνους) τολμούν ένα ρηξικέλευθο πείραμα που φιλοδοξεί να εξελίξει έναν σκύλο του δρόμου, τον Σάρικ (Άρης Σερβετάλης), σε ένα νέο πλάσμα, συνεισφέροντας έτσι στη ζητούμενη εξέλιξη του ανθρωπίνου είδους.

Κατ’ επέκταση μεταμοσχεύουν στο άτυχο ζώο – που θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει τον στραγγαλισμένο ρωσικό λαό – τους όρχεις και την υπόφυση ενός άστεγου νεκρού άντρα.

Όμως τα πράγματα παίρνουν διαφορετική τροπή και το μεγαλόπνοο σχέδιο αποτυγχάνει παταγωδώς, καθώς το παρά φύσιν ανθρωποειδές δημιούργημά τους, που φέρει το όνομα Σάρικοφ Πολυγκράφ Πολυγκράφοβιτς ή Σάρικ, γίνεται ένα αφόρητο, ανυπάκουο, ανεπίδεκτο μαθήσεως ον.

Η παράσταση της Έφης Μπίρμπα, που κατά κάποιον τρόπο συνδιαλέγεται με τον κόσμο του Λάνθιμου, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, παρότι η δραματουργική επεξεργασία του κειμένου είναι σε πολλά σημεία ελλιπής.

Η σκηνοθέτρια, που πάντα δίνει το προβάδισμα στην αισθητική ποιότητα της δουλειάς της, δημιούργησε και εδώ (μαζί με τη Βασιλεία Ροζάνα) ένα άψογο περιβάλλον με υπέροχα μπαρόκ κοστούμια, που ενισχύθηκε από την εύστοχη κλασική μουσική (σύνθεση Vangelino Currentzis), τους υποβλητικούς φωτισμούς (Σάκης Μπιρμπίλης), την πρωτότυπη κινησιολογία (Μιχάλης Θεοφάνους) και τη ζωντανή κινηματογράφηση του Γρηγόρη Πανόπουλου.

Κυρίαρχος στη σκηνή ήταν ο Άρης Σερβετάλης, αξιοποιώντας στο έπακρο την αξιοθαύμαστη σωματικότητα και ερμηνευτική του γκάμα.

Ο Αντώνης Μυριαγκός, με ωριμότητα και σκηνικό κύρος, παρέδωσε έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα. Ο Μιχάλης Θεοφάνους είχε πλήρη έλεγχο των εκφραστικών του μέσων και η Ηλέκτρα Νικολούζου, εκφέροντας ολοκάθαρα τον λόγο και κεντώντας λεπτομερειακά τις κινήσεις της, ήταν εξαιρετική ως βοηθός του ιατρικού εργαστηρίου.

Όλοι οι υπόλοιποι ηθοποιοί (Σπύρος Δέτσικας, Αλεξάνδρα Καζάκου, Χαρά Μάτα Γιαννάτου), έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο καλό αποτέλεσμα της παράστασης – μία από τις καλύτερες της Έφης Μπίρμπα.

Διαβάστε επίσης:

«Kinds of Kindness»: Κυκλοφόρησε το πρώτο teaser της νέας ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου (photos/video)

Μια Μαρίκα, πολλές τραγουδίστριες…

Τέχνες και πόλη: Μια φωτογραφική έκθεση πολλαπλών πραγματικοτήτων και το πιο ιστορικό μαγαζί των Αθηνών