Η στιγμή αναδεικνύει τους ηγέτες και τους φίλους

06:15 7/9/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Η Τουρκία προφανώς και θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να βελτιώσει τη δύσκολη διεθνή θέση στην οποία περιήλθε με μία σειρά άστοχων, όπως αποδεικνύεται από τις εξελίξεις, αποφάσεων της πολιτικής της ηγεσίας και ιδιαίτερα του Προέδρου Ερντογάν.

Όσο όμως προβληματική παραμένει η αναθεωρητική πολιτική της Άγκυρας, εξίσου προβληματική καθίσταται η οποιαδήποτε ανανεωτική / αναθεωρητική προοπτική χαρτοφυλακίων των επιτρόπων που προτείνεται από τις Βρυξέλλες. Η εξειδικευμένη εργασία των νέων επιτρόπων και

η ενασχόλησή τους με συγκεκριμένες περιοχές της Μεσογείου δεν επιτρέπει θεσμική αλλαγή των αρμοδιοτήτων και της ουσίας του επιτρόπου που ασχολείται με τη διεύρυνση.

Η Τουρκία από το 2005, σύμφωνα με την απόφαση όλων των κρατών – μελών και των θεσμών της Ε.Ε., εισήλθε στην ενταξιακή της διαδικασία. Προφανώς και θα αντιδράσει η Άγκυρα όταν η θεσμική Ευρώπη με τεχνάσματα προσπαθεί να συνδέσει μία χώρα που έχει εκκινήσει την πλήρη ενταξιακή της πορεία με χώρες για τις οποίες ακόμη εξετάζονται οι όροι ένταξής τους στην Ε.Ε.

Για οποιαδήποτε χώρα, και όχι μόνο για την Τουρκία, κάθε αναφορά διαφορετική από τις προβλέψεις και τους όρους που απαιτούν οι ευρωπαϊκές συμφωνίες εκλαμβάνεται ως ηθελημένη προσπάθεια υποβάθμισης των ενταξιακών της συνομιλιών. Η Τουρκία επέτυχε από το 2005 να βρίσκεται ένα σκαλί ψηλότερα στην πορεία της προς την Ε.Ε., παρά τις καθυστερήσεις που η ίδια επιτυγχάνει εις βάρος της με τη συμπεριφορά της, από τα δυτικά Βαλκάνια και την Ουκρανία.

Νάρκη οι παρεκκλίσεις

Η διαπίστωση που παρουσιάζεται στο κείμενο αποτελεί προσωπική αξιολόγηση των εξελισσόμενων γεγονότων και αφορά την ευρωπαϊκή αντίληψη όπως εκφράζεται από τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας κ. Φιντάν στις Βρυξέλλες. Το σκεπτικό που κυριαρχεί στην ανάλυση εδράζεται στη θεσμική βάση που θεμελιώνει και εξελίσσει την Ε.Ε., αλλά και την ακολουθούμενη διαδικασία διευρύνσεων.

Κάθε φορά που κατεβλήθη πολιτική προσπάθεια παρέκκλισης από τις προβλέψεις και τους όρους που επιβάλλονται από τις ιδρυτικές και επακόλουθες συνθήκες, καθώς επίσης από το συνολικό νομικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί στις Βρυξέλλες με τη συμβολή των κρατών – μελών, τα αποτελέσματα για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν ήταν μόνο απογοητευτικά στην αντίληψη των Ευρωπαίων πολιτών, αλλά συχνά ναρκοθετούσαν τις βάσεις εξέλιξης της Ε.Ε.

Οι αποκλίσεις από τους αυστηρούς κανόνες λειτουργίας της Ένωσης αποδεδειγμένα καταλήγουν σε σοβαρές παρανοήσεις, κυρίως όμως σε πολιτική αναξιοπιστία που απογοητεύει τους Ευρωπαίους πολίτες, αλλά και κάθε κράτος που επιθυμεί να συνδεθεί με την Ε.Ε. ή παρακολουθεί πολύ προσεκτικά τη βαρύτητα που έχουν οι ευρωπαϊκές πολιτικές στη διαμόρφωση του διεθνούς περιβάλλοντος.

Πρωτοφανή ατοπήματα

Στην εξελικτική ευρωπαϊκή μας πορεία έχουν καταγραφεί συχνά αποφάσεις παρέκκλισης από τους κανόνες με σοβαρές συνέπειες τόσο στην πολιτική αξιοπιστία των πρωτευουσών των κρατών – μελών όσο και των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε., που συμμετέχοντας στα συμβούλια κορυφής ανέχθηκαν αδιανόητες υποχωρήσεις στη διαμορφούμενη σχέση της Ένωσης με τρίτες χώρες.

1. Όταν συζητούσαμε την έναρξη ενταξιακής διαδικασίας για την Τουρκία, το Λονδίνο, που τότε ήταν ακόμη στα συμβούλια, αποφάσισε με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ να συντονίσει Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία και Γερμανία ώστε να αποδυναμωθεί κάθε φωνή που θα πρόβαλλε σοβαρό προβληματισμό για την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. Επέτυχαν με την πολιτική επιμονή τους και το βάρος της πολιτικής τους την έναρξη της τουρκικής ενταξιακής πορείας.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, με τις συνεχείς διαφοροποιήσεις του από τη συνολική ευρωπαϊκή κατεύθυνση, βρίσκεται πλέον με επιλογή των εκλογέων του Ηνωμένου Βασιλείου εκτός Ε.Ε., απογοητεύοντας οικτρά τους Σκωτσέζους, και η Τουρκία κινδυνεύει με τις επιλογές της να μην αντιμετωπίζεται ως χώρα υπό ένταξη, αλλά ως υποψήφια που βρίσκεται σε προηγούμενο στάδιο από αυτό που προβλέπεται από τις Συνθήκες και τη μέχρι τώρα ακολουθούμενη θεσμική διαδικασία της διεύρυνσης.

2. Σε προηγούμενη εποχή η Γαλλία και η Γερμανία με δηλώσεις δημόσιας θεσμικής υπέρβασης διαβεβαίωναν τους λαούς της Ευρώπης, και κυρίως τους ψηφοφόρους τους, ότι, έστω και αν οψέποτε ολοκληρωθεί με επιτυχία το κλείσιμο των κεφαλαίων με την Τουρκία, η χώρα δεν θα καταστεί αμέσως κράτος – μέλος, αλλά θα απαιτηθεί οι λαοί στις δύο χώρες να εκφραστούν με δημοψήφισμα για να οριστικοποιηθεί η ένταξη της Τουρκίας, έστω και αν έχει ολοκληρώσει σύμφωνα με τις ενωσιακές προδιαγραφές την απαραίτητη διαδικασία.

Βέβαια οι ίδιες χώρες, με πολιτική ελαφρότητα και βρετανική καθοδήγηση, δεν αποδέχθηκαν ποτέ και δεν κατανόησαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος των Κυπρίων, στις ελεύθερες περιοχές αλλά και στα κατεχόμενα από την Τουρκία κυπριακά εδάφη, που με μεγάλη συνολική πλειοψηφία απέρριψαν το σχέδιο Ανάν.

3. Το βράδυ των μαραθώνιων συζητήσεων, προκειμένου να ξεπεραστεί η κυπριακή αντίσταση στην έναρξη ενταξιακών συνομιλιών με την Τουρκία, η ολλανδική προεδρία προέβη σε πρωτοφανές θεσμικό ατόπημα αποδεχόμενη να συζητά με την υποψήφια Τουρκία το κοινό ευρωπαϊκό κείμενο. Η απαράδεκτη πρακτική συνεχίστηκε μέχρι τις πολύ προχωρημένες νυχτερινές ώρες σε μία προσπάθεια να καμφθεί η ισχυρή βελγική επιμονή για επαναφορά των διαδικασιών στην κοινοτική κανονικότητα.

Θεσμικά προβλέπεται ότι, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες η προς ένταξη χώρα αδυνατεί να αποδεχθεί το κοινό κείμενο των χωρών της Ε.Ε., τότε επανασυγκαλείται το συμβούλιο για να αποφασιστεί η κοινή πορεία χωρίς να γίνεται αποδεκτή από την ευρωπαϊκή πλευρά οποιαδήποτε συζήτηση με την τρίτη χώρα για συνδιαμόρφωση του ευρωπαϊκού κειμένου. Η υποψήφια χώρα είτε αποδέχεται είτε απορρίπτει το κείμενο που παρουσιάζεται από την Ε.Ε. (take it or leave it).

4. Οι αποκλίσεις της Επιτροπής από τις θεσμικές της υποχρεώσεις επέτρεψαν στην Τουρκία να δηλώνει σε κάθε ευκαιρία, ακόμη και μετά το 2005, ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, ότι απαιτεί διχοτόμηση κράτους – μέλους της Ε.Ε. Παρ’ όλη την καταγεγραμμένη αντιθεσμική τουρκική συμπεριφορά συνεχιζόταν η χρηματοδότηση της Άγκυρας, με σύμφωνη γνώμη και σχετικές εισηγήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, προς όφελος προσαρμογής στην ενταξιακή απαίτηση.

Αποτέλεσμα της παράκαμψης των ευρωπαϊκών ενταξιακών προαπαιτουμένων είναι η δυσάρεστη και επιβλαβής για τα συμφέροντα της Ε.Ε. και της Τουρκίας σχέση, που καθημερινά καταγράφεται από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης.

Η Άγκυρα, μέσα στην πολιτική παραζάλη που δημιουργεί η ευρωπαϊκή απόκλιση από τις αποφάσεις των συμβουλίων κορυφής, διά των οποίων εκφράζεται η κοινή βούληση των κυβερνήσεων των κρατών – μελών, θεωρεί ότι δικαιούται να χαρακτηρίζει ως πολιτικά και στρατηγικά εσφαλμένη τη σταθερή, από το 1986, απόφαση των συμβουλίων υπουργών και κορυφής που συνδέουν την πορεία της Τουρκίας προς την Ε.Ε. με το Κυπριακό.

Ένα ερώτημα που εκκρεμεί

Θα μπορούσαν να γεμίσουν σελίδες καταγραφής πολιτικών διαφοροποιήσεων από τις θεσμικές υποχρεώσεις τόσο των κρατών – μελών όσο και των τρίτων χωρών, τις οποίες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως θεματοφύλακας των συνθηκών και τεχνικός σύμβουλος των συμβουλίων υπουργών και κορυφής, δεν θα έπρεπε να ανέχεται.

Η ιστορία της Ε.Ε. διαμορφώνεται με θαρραλέα και πρωτοποριακά βήματα, αλλά και με παραλείψεις. Το ερώτημα, που ανακύπτει από τις πολύ πρόσφατες συναντήσεις της Ε.Ε. με την Τουρκία, τις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών και του Προέδρου Ερντογάν, παραμένει σε εκκρεμότητα και προβληματίζει, επειδή πολλοί διερωτώνται αν θα πρέπει να αναθεωρηθεί προς τα κάτω η σχέση της Ε.Ε. με την Τουρκία με πρόφαση το νέο χαρτοφυλάκιο για τη Μεσόγειο.

Όπως είναι γνωστό, η στιγμή αναδεικνύει τους ηγέτες, αλλά και τους αξιόπιστους συνομιλητές. Η Ελλάδα σε όλη της την πορεία επιβεβαιώνει με τη συνεπή συμπεριφορά της ότι επιθυμεί να συγκαταλέγεται όχι μόνο μεταξύ των αξιόπιστων διαπραγματευτών, αλλά κυρίως μεταξύ των ειλικρινών φίλων. Το Βίλνιους και η Συμφωνία των Αθηνών κινούνται σε αυτή τη δύσκολη κατεύθυνση με αξιοπιστία και συνέπεια μέχρι σήμερα.

Η εμπιστοσύνη μεταξύ των συνομιλητών εδραιώνεται κυρίως στις δύσκολες στιγμές που ο κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με σκληρά και εμμένοντα ερωτήματα. Η συμπεριφορά Αθηνών και Αγκύρας παρακολουθείται με αξιοπρόσεκτη ενσυνείδηση από την κυπριακή ηγεσία και σχετικά ερωτηματικά που προέρχονται από τους εταίρους.

Η προετοιμασία σημαντικών συνομιλιών με πρωτοβουλία των ΗΠΑ στο περιθώριο των εργασιών της επερχόμενης γενικής συνέλευσης αφορά όλα τα θέματα διμερών και διεθνών προσδοκιών, επειδή στον χάρτη των σχέσεων που αφορούν την περιοχή μας και την ανατολική Μεσόγειο Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρος διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο, πέρα από όσο μπορούμε να αναγνώσουμε, αλλά πολύ κοντά σε όσα ως συνειδητοί αναγνώστες και πολίτες δυνάμεθα να αντιληφθούμε.

Συνεπώς η συμπεριφορά μας έναντι της τουρκικής ενταξιακής διαδικασίας δεν μπορεί να διαφοροποιείται από τη θεσμική ευρωπαϊκή απαίτηση, ακόμη και τώρα που η αναπροσαρμογή χαρτοφυλακίων των επιτρόπων δημιουργεί ιδιαίτερα αυξημένη φροντίδα για τη Μεσόγειο, που όμως δεν επιτρέπεται να ανατρέψει όσα η Τουρκία γνωρίζει για την ενταξιακή της διαδρομή ήδη από το 2005.

* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.

Διαβάστε επίσης:

Γάζα: Φόβοι Μπλίνκεν για νέο φιάσκο στις διαπραγματεύσεις – Πιέσεις σε Ισραήλ και Χαμάς για συμφωνία κατάπαυσης πυρός

Σε δημοπρασία νέο βίντεο από τη δολοφονία Κένεντι – Οι στιγμές μετά τους μοιραίους πυροβολισμούς

Τουρκία: Δικό του ντοκιμαντέρ «επιστρατεύει» το υπουργείο Άμυνας κόντρα στο Famagusta – Η τουρκική… «αλήθεια» για την εισβολή στην Κύπρο