Ημέρα της Ευρώπης και εμβολιαστική πολιτική – Η περίπτωση της Κύπρου και η παρέμβαση της Τουρκίας στα Κατεχόμενα

07:01 15/5/2021 - Πηγή: Το Ποντικι

του Δρ. Θεόδωρος Θεοδώρου*

Τιμώντας την ημέρα της Ευρώπης το Ερευνητικό Κέντρο ΜΟΗΑ και η ομάδα εθελοντών φοιτητών της Νομικής Σχολής Αθηνών Γιασεμή Τρίχου, Δημήτρης Ράπτης, Βασίλης Χριστοδούλου ασχολούνται με θεσμικά θέματα, που αποτελούν τη βάση συμβίωσης και πολιτισμικής εξέλιξης των λαών.

Η υγεία αποτελεί κύριο μέλημα και φροντίδα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, διεθνών οργανισμών και της κοινωνίας των πολιτών, επειδή εξασφαλίζει το δικαίωμα στη ζωή και αποτελεί απόδειξη πολιτισμού.

Η

στρατηγική της Ένωσης για τον εμβολιασμό τον τελευταίο χρόνο, οπότε η Ευρώπη και η διεθνής κοινότητα αντιμετωπίζουν την πανδημία, αποσκοπεί στον περιορισμό της εκτεταμένης υγειονομικής, κοινωνικής και οικονομικής κρίσης. Η Ε.Ε. συμμετέχει στην παγκόσμια προσπάθεια για καθολικές διαγνωστικές εξετάσεις, εξελιγμένες θεραπευτικές μεθόδους και εμβολιασμό μέσω του πλαισίου «Access to Covid-19 Tools (ACT) Accelerator».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανταποκρινόμενη σε έκκληση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), συμμετέχει από τις 24 Απριλίου 2020 στην παγκόσμια συνεργασία για την εξεύρεση κεφαλαίων απαραίτητων για την ανάπτυξη μεθόδων θεραπειών και εμβολίων. Επίσης η Επιτροπή ανέδειξε τη σημασία του προβλήματος και την ανάγκη για κοινή ευρωπαϊκή πολιτική αντιμετώπισης της πανδημίας.

Στις 17 Ιουνίου 2020 εξέδωσε ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για μια ευρωπαϊκή στρατηγική ανάπτυξης, παραγωγής και διάθεσης εμβολίων, επισημαίνοντας την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης. Συντονίζοντας τα κράτη-μέλη διέθεσε σημαντικά κονδύλια για την προμήθεια επαρκούς αριθμού εμβολίων (αρχή της επικουρικότητας) που τα μικρότερα κράτη δεν θα μπορούσαν μόνα τους να δεσμεύσουν. Η ευρωπαϊκή πολιτική για την αντιμετώπιση της πανδημίας χαρακτηρίζεται από:

Την κατοχύρωση ικανοποιητικών προμηθειών για τα κράτη – μέλη, μέσω συμφωνιών προαγοράς εμβολίων.Την προσαρμογή του κανονιστικού πλαισίου στην έκτακτη ανάγκη, ώστε να επιταχυνθούν η έγκριση, η ανάπτυξη και η διαθεσιμότητα εμβολίων με διατήρηση των προτύπων ποιότητας, ασφάλειας και αποτελεσματικότητάς τους.Σαφές το Διεθνές Δίκαιο

Για να επιτευχθούν οι σημαντικοί στόχοι της η Ε.Ε. διέθεσε ικανό μέρος του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού στο πλαίσιο του μέσου στήριξης έκτακτης ανάγκης (ESI). Μέχρι σήμερα, με συστάσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων, έχουν εξασφαλιστεί αποτελεσματικά εμβόλια. Με ανακοίνωση, στις 15 Οκτωβρίου 2020, εξαγγέλθηκε η διάθεση εμβολίων καθώς και τα βασικά στοιχεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, ώστε να διαμορφώνεται αναλόγως η στρατηγική των κρατών – μελών.

Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί, ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση του εμβολιασμού στην Κύπρο (case study). Μέρος της κυπριακής επικράτειας τελεί υπό στρατιωτική κατοχή μετά την παράνομη τουρκική εισβολή το 1974. Τμήμα του πληθυσμού της Κυπριακής Δημοκρατίας εξακολουθεί να διαμένει στα κατεχόμενα εδάφη. Οι συγκεκριμένοι πολίτες φέρουν τα νομιμοποιητικά έγγραφα της Κυπριακής Δημοκρατίας και κατέχουν την κυπριακή ιθαγένεια.

Η κυπριακή κυβέρνηση εκφράζει de jure το σύνολο του κυπριακού λαού, κατά τις επιταγές του Διεθνούς Δικαίου. Με το άρθρο 1 παρ. 1 του Πρωτοκόλλου αριθμ. 10, που προσαρτήθηκε στην πράξη προσχωρήσεως, ορίστηκε: «Η εφαρμογή του κεκτημένου αναστέλλεται στις περιοχές στις οποίες η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο».

Εν ολίγοις η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν ευθύνεται σε περίπτωση που δεν επιτύχει η εφαρμογή των ενωσιακών κανόνων δικαίου στα κατεχόμενα εδάφη. Συνεπώς η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει κάθε νόμιμο δικαίωμα να απαιτεί εφαρμογή του ενωσιακού κεκτημένου στο σύνολο της επικράτειάς της προς όφελος του συνόλου των Κυπρίων, που είναι και Ευρωπαίοι πολίτες, για να κλείσει η εκκρεμότητα που επιβάλλει η Τουρκία.

Αξιοπρόσεκτες παραλείψεις

Παρά την τελική σύννομη διάθεση των εμβολίων στους Κυπρίους των κατεχομένων επισημαίνονται δύο αξιοπρόσεκτες παραλείψεις:

● Η έλλειψη αντίδρασης των θεσμών της Ε.Ε. στην παράνομη τουρκική αποστολή, σε χώρα – μέλος της Ε.Ε., μη εγκεκριμένου εμβολίου.
● Η παθητική στάση απέναντι στην έλλειψη στοιχείων για τον αριθμό των πολιτών που έχουν κυπριακό διαβατήριο, κατοικούν στο κατεχόμενο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και δικαιούνται εμβολιασμό σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αποφάσεις.

Κατά συνέπεια οι προσερχόμενοι Κύπριοι των Κατεχομένων στα κέντρα εμβολιασμού παρανόμως και κατά παράβαση των ευρωπαϊκών αποφάσεων τίθενται προ διλήμματος επιλογής μεταξύ του εγκεκριμένου εμβολίου που παρέχει η Ε.Ε. και του Sinovac που επιβάλλει παρανόμως η κατοχική δύναμη.

Δύο κρίσιμα ερωτήματα

Η βιαίως επιβαλλόμενη από την Άγκυρα εμβολιαστική πολιτική στα κατεχόμενα δημιουργεί ακόμη δύο κρίσιμα ερωτήματα:

Έχει λάβει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάποια μέτρα ώστε τα εμβόλια που παρέχονται από την πλευρά της να διατίθενται στους δικαιούχους και όχι σε αξιωματούχους της δύναμης κατοχής;Έχουν καταγραφεί στα κατεχόμενα περιστατικά στα οποία Κύπριοι πολίτες δεν έλαβαν, παρά τη θέλησή τους, τα εμβόλια που εξασφαλίσθηκαν από την Ε.Ε.;

Γεννάται λοιπόν ζήτημα κατά πόσον η ίδια η Ε.Ε. απαιτεί να λάβει τα απαραίτητα στοιχεία και τις πληροφορίες ούτως ώστε να γνωρίζει τον τρόπο που η παράνομη αρχή κατοχής μεταχειρίζεται τα ευρωπαϊκά αγαθά, που διατίθενται προς όφελος των Κυπρίων πολιτών, αλλά και για να αναδείξει έμπρακτα την ομόψυχη πολιτική υποστήριξη προς την κυπριακή κυβέρνηση, τη μόνη που εγγυάται την απόλυτη εφαρμογή των ευρωπαϊκών αποφάσεων.

Η παράνομη παρεμβατική δράση της Άγκυρας και η απαγόρευση αποστολής των απαραίτητων πληροφοριών, προς την κυπριακή κυβέρνηση και δι’ αυτής προς την Ε.Ε., που αφορούν στις πραγματικές ανάγκες, στην πορεία του εμβολιασμού και τη διανομή των εμβολίων, ώστε να αποφευχθεί εμβολιασμός με μη εγκεκριμένα σκευάσματα, απαιτούν την αυστηρή προσοχή της Ε.Ε. στην εφαρμογή όλων των προϋποθέσεων, που εγγυώνται την θεσμική της αξιοπρέπεια, τον ρόλο που διαδραματίζει στην εξέλιξη της διεθνούς πολιτικής, αλλά και στην αντιμετώπιση παγκόσμιων κρίσεων όπως η πανδημία.

Ο δρ Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ., γενικός διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου ΜΟΧΑ, www.moha.center