Μάης του ’68: Ένας Μάης δίχως άνοιξη!

08:14 16/5/2020 - Πηγή: Το Ποντικι

ΚΟΣΜΟΣΈντυπη Έκδοση

 

Το 1968 ήταν μια χρονιά που χαρακτηρίζεται από μια γενικότερη αναταραχή. Σημαντικότερα γεγονότα που τη σημάδεψαν ήταν η σοβιετική επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία και η παγκόσμια αντίδραση στον πόλεμο του Βιετνάμ, ταυτόχρονα με την εξέγερση του Μάη στη Γαλλία. 

Στην Τσεχοσλοβακία είχαμε τα γνωστά γεγονότα που έμειναν στην Ιστορία ως η «Άνοιξη της Πράγας». Επρόκειτο για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα φιλελευθεροποίησης και εκδημοκρατισμού του κομμουνιστικού καθεστώτος της χώρας, που έφερε την υπογραφή του

γενικού γραμματέα του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ. Τελικά, η «Άνοιξη» καταπνίγηκε από τη στρατιωτική επέμβαση των δυνάμεων του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Από την άλλη, ο πόλεμος του Βιετνάμ ήταν ίσως η μεγαλύτερη ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Στην πραγματικότητα ήταν ένας πόλεμος διά αντιπροσώπων μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ, παρότι η ΕΣΣΔ δεν ενεπλάκη άμεσα στρατιωτικά. Μέσα σε όλη αυτή την κοσμογονία, καταγράφηκε και ο Μάης του ’68, όπως έμεινε γνωστός ως μια πολιτική και κοινωνική αναταραχή που ξέσπασε στη Γαλλία κατά τη διάρκεια των μηνών Μαΐου - Ιουνίου του 1968. Τα γεγονότα ξεκίνησαν από κινητοποιήσεις των Γάλλων μαθητών και φοιτητών, επεκτάθηκαν με γενική απεργία των Γάλλων εργατών και τελικά οδήγησαν σε πολιτική και κοινωνική κρίση, που άρχισε να παίρνει διαστάσεις εξέγερσης. Τα γεγονότα μπορεί να κατέληξαν σε πολιτική αποτυχία, αλλά είχαν τεράστιες κοινωνικές συνέπειες: μπορεί να μη διήρκεσαν έναν μήνα, αλλά ο όρος «Μάης του ’68» έγινε συνώνυμο της αλλαγής των κοινωνικών αξιών.

Και ενώ οι αντιπολεμικές κινητοποιήσεις με αφορμή τον πόλεμο του Βιετνάμ δημιούργησαν ένα σύγχρονο και ουσιαστικό αντιπολεμικό μέτωπο, το οποίο είχε διάρκεια, όπως και η «Άνοιξη της Πράγας», που τελικά κατάφερε να ανθίσει με την κατάλυση της κομμουνιστικής τυραννίας, αναρωτιέται κανείς μήπως ο Μάης του ’68 μας άφησε για κληρονομιά μόνο τα πνευματώδη συνθήματα σε επίπεδο νεανικών καλαμπουριών, την κουλτούρα των καταλήψεων και τη μηδενιστική αντιμετώπιση του συστήματος… Άραγε, ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι ο Μάης του ’68 – που, εκτός των άλλων, στελέχωσε και ανανέωσε το σύστημα με φρέσκιες ιδέες αλλοτρίωσης – επέδρασε στις συνειδήσεις περισσότερο από τα τραγούδια του Τζον Λένον; 

Κάθε γεγονός, θετικό ή αρνητικό, που καταγράφεται στην Ιστορία, αποτελεί κληρονομιά των επόμενων γενεών και αφορμή αναστοχασμού των ζωών μας. 
Θα ήταν άδικο να μην ομολογήσουμε ότι ο Μάης αναζήτησε μια πιο ουμανιστική πραγματικότητα, έναν εξανθρωπισμό του ορθολογισμού, μια πιο μετριασμένη εκδοχή της κυνικότητας. Κι αυτές οι εκδοχές του – όχι με τον τρόπο, αλλά με την πρόθεση – υπάρχουν εν δυνάμει μέσα σε κάθε νέο που διαλέγει αντί της πίστης την αμφισβήτηση. 

Τι άραγε να σημαίνει το θρυλικό σύνθημα «κάντε έρωτα, όχι πόλεμο»; Αναφέρεται στην υπογεννητικότητα, ανακαλύπτει ή επανασυστήνει τον έρωτα μόλις το 1968 στις κοινωνίες ή μήπως εξαλείφει τους πολέμους από την Ιστορία; Αυτή η εξυπνακίστικη ρητορική που βασίζεται στην άρνηση, στην αέναη διαφωνία, στην απολυτότητα και κυρίως στην απόρριψη κάθε ρεαλιστικής πρόσληψης της ζωής, προσέφερε κάποια διέξοδο στην κοινωνία, συντέλεσε σε κάποιαν αλλαγή στις ζωές των ανθρώπων, περιόρισε τη θλίψη, την ασχήμια και όλες τις πραγματικές καταστάσεις του βίου; Τι μας προσέφερε πραγματικά ο Μάης του ’68, πέρα από μερικά τυποποιημένα, πλέον, συνθήματα; Μας έμαθε να ονειρευόμαστε, ανακάλυψε την υπέρβαση, αυτή τη βαθύτατη ορμέμφυτη τάση του ανθρώπου να ελπίζει σε μια καλύτερη ζωή; Μήπως ο άνθρωπος δεν εξελίχθηκε, δεν υπερέβη τα όριά του, δεν ήρθε αντιμέτωπος με την ίδια του τη φύση; Ή μήπως η ανθρωπότητα περίμενε το κόκκινο βιβλιαράκι του Μάο για να δώσει νόημα στη μοίρα της; 

Είναι αλήθεια ότι εκείνη την εποχή υπήρξαν πολλοί διαπρεπείς διανοούμενοι που δήλωναν εκστασιασμένοι. Το φαινόμενο δεν ήταν πρωτόγνωρο. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που γοητεύθηκαν… από τις απάνθρωπες απολυταρχίες, την τυφλή βία, τις τρομοκρατικές ενέργειες και γενικότερα από το εξεγερσιακό πνεύμα. Ο όρος «όπιο των διανοουμένων» ανήκει στον – τότε εκτός μόδας – Ραϋμόν Αρόν, έναν από τους σπάνιους διανοητές που ξέφυγαν από τη γοητεία ενός κομμουνιστικού μέλλοντος, σε αντίθεση με τον Ζαν Πωλ Σαρτρ, ο οποίος πίστευε ότι «οι επαναστάτες του 1793 δεν σκότωσαν πολλούς».

Η ποιητική των πρωτοποριών αντιμετωπίζεται συνήθως συναισθηματικά, τυγχάνει εύκολης αποδοχής και εξίσου εύκολης απόρριψης, καθώς είναι εύπεπτη, κυρίως όμως διότι προβάλλει εξιδανικεύσεις, λες και αποστρέφεται κάθε εκδοχή της πραγματικής ζωής. Θα μπορούσε σήμερα αυτή η εξέγερση με το πλούσιο μυθολογικό υλικό που επενδύθηκε γενναιόδωρα από τις θρησκευτικές ουτοπίες της επανάστασης, της ανατροπής και της εκ θεμελίων απόρριψης του συστήματος, να σημαίνει κάτι για τους νέους ανθρώπους που βρίσκονται αντιμέτωποι με τα πολύπλοκα προβλήματα της εποχής τους; Άφησε κάτι πίσω του ο Μάης ή όλα ήταν μια αναταραχή δίχως την «υπέροχη κατάσταση» που ευαγγελιζόταν ο Μάο, ένα ίνδαλμα της εποχής που αντικατέστησε τη λατρεία του Στάλιν στις απογοητευμένες επαναστατικές συνειδήσεις; 

Περίπου μισόν αιώνα μετά την εξέγερση των Γάλλων φοιτητών, ο Μάης μοιάζει να ξέμεινε από ιδέες έχοντας να επιδείξει περισσότερες διαψεύσεις παρά κάποιαν εκδοχή της «φαντασίας στην εξουσία». Τον αναπολούν περισσότερο οι ασπρομάλληδες πλέον εραστές των παλαιών «καλών εποχών», όπως ακριβώς αναπολεί κάποιος μια κλασική ταινία, ένα τραγούδι, μιαν εποχή που ανακαλεί κυρίως τη νεότητά μας και τα φλογερά της οράματα… 

Μάης 68ΠαρίσιIssue: 2125Issue date: 14-5-2020Has video: Exclude from popular: 0