Σινεμά: Τα προβλήματα ενός μπεργκμανικού αντίγραφου

06:57 10/4/2025 - Πηγή: Το Ποντικι

Τίτλος ταινίας: Πριν το τέλος

Σύνοψη: Ένα ζευγάρι ηλικιωμένων βρίσκεται στην προθανάτια δίνη. Η κατάστασή τους γίνεται η αφορμή να ξετυλιχθούν διάφορες οικογενειακές ιστορίες, με πρωταγωνιστές το γιό και την κόρη του ζεύγους. Στο ενδιάμεσο ο γιός κάνει πρόβες με μια ορχήστρα νέων για ένα κονσέρτο. Ο θάνατος περιβάλλει τους ήρωες, αλλά η μουσική τους λυτρώνει.

Σκηνοθεσία: Ματίας Γκλάσνερ
Παίζουν: Λαρς Εϊντινγκερ, Λίλιθ Στανγκενμπεργκ,

Κορίνα Χάρφονι

Αρχίζει σαν Χάνεκε και την εξαιρετική του ταινία «Αγάπη», όπου δύο ηλικιωμένοι βρίσκουν έναν ιδιαίτερο τρόπο να εκφράσουν την σχέση αγαπητικήε εξάρτησης που αναπτύχθηκε μεταξύ τους, στο πέρασμα του χρόνου. Εδώ, με ανάλογα βασανιστική κινηματογράφηση, παρακολουθούμε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων, λίγο πριν το θάνατο, να ταλαιπωρείται από ανίατες νόσους. Ο άνδρας με Αλτσχάιμερ, ταλαιπωρεί τους γύρω και ταλαιπωρείται. Η γυναίκα, ετοιμόρροπη κι αυτή, δέχεται τη φροντίδα του γιού, ενώ η κόρη μοιάζει εντελώς απούσα. Οι εικόνες καταγράφουν με ρεαλισμό, σχεδόν με κυνισμό.
Στο μεταξύ ο γιός, διευθυντής ορχήστρας νέων, προσπαθεί να καθοδηγήσει από το πόντιουμ τη σύνθεση ενός φίλου του μουσικού, δίνοντας νέα πνοή σε κάτι πεισιθανάτιο, το οποίο φέρει τον τίτλο «Πεθαίνοντας». Πατέρας ενός παιδιού του οποίου δεν είναι βιολογικός πατέρας, μαζί με όλα τ’ άλλα, έχει να αντιμετωπίσει και τις ψυχολογικές μεταπτώσεις του συνθέτη. Η σκληρότητα των εικόνων, η νατουραλιστική καταγραφή των τελευταίων ημερών των γονέων του, παρ’ ότι δυσβάστακτη, εν τούτοις κινηματογραφικά σθεναρή, με όπλο την τόλμη.

Η κατάσταση φωτίζεται περισσότερο όταν σε ήρεμους τόνους μάνα και γιός συζητούν για ό,τι τους έχει οδηγήσει σε υποφώσκον μίσος, που επιτέλους βρήκε την ευκαιρία να φτάσει στο σημείο βρασμού. Εδώ είναι η στιγμή που κάνει την είσοδό του ο Μπέργκμαν. Πέρα από την ευθεία αναφορά στην ταινία του Σουηδού «Φάνι και Αλέξανδρος», η ατμόσφαιρα, τα χρώματα του λιτού σκηνικού, η ετοιμοφλεγής ηρεμία έρχονται, χωρίς να κρυφτούν, από τη «Φθινοπωρινή σονάτα» και τις «Σκηνές από ένα γάμο». Άλλωστε, η πρωταγωνίστρια ονομάζεται Λιβ και εύκολα ο θεατής αντιλαμβάνεται το φόρο τιμής προς τη Λιβ Ούλμαν.

Τέλος, η κόρη, μπλεγμένη με άντρες και αλκοόλ προσπαθεί να σκοτώσει μέσα της τον πατέρα, σύμφωνα με τις φροϊδικές επιταγές, για να μπλεχτεί κι αυτή στο λαβύρινθο της ψυχής της, αλλά και των αδιέξοδων συζητήσεων. Στην άκρη όλων αυτών, δυό θάνατοι και μια αυτοκτονία βάζουν μαύρη πλερέζα στην οθόνη, για να συνοδευτούν από μια λυτρωτική γέννηση, εύρημα όχι και τόσο πρωτότυπο για το τέλος.

Επιλέξαμε αυτήν την κάπως αναλυτική περιγραφή για τα τεκταινόμενα του φιλμ, όχι με κριτική διάθεση, αλλά ως απλή περιγραφή του καταθλιπτικού περιβάλλοντος, το οποίο διατρέχει τις εικόνες για αφόρητα μεγάλο χρονικό διάστημα. Υπάρχει όμως και μια νότα ανακούφισης σε όλα τούτα και πρόκειται κυριολέκτικά για «νότα». Η πραγματική γέννα της ταινίας είναι η τελική εκτέλεση της σύνθεσης «Πεθαίνοντας», φωτισμένη από τη γαλήνη της γνώσης και της εμπειρίας, που κουβαλάει ο διευθυντής ορχήστρας. Από την αρχή, ιδίως με το χορωδιακό μέλος, μοιάζει να κάνει διακριτική εμφάνιση η μουσική φιλοσοφία του Πράισνερ: η μετατροπή των συναισθημάτων σε δονήσεις αέρα, όπως αναφέρεται. Η τελική σμίλευση του κομματιού, απλά την επιβεβαιώνει. Είναι κι αυτή μια νέα ζωή, ένας άλλος τρόπος να συνεχιστεί η ζωή μετά θάνατον. Η γλυκύτητα της τελικής ερμηνείας από τη συμφωνική ορχήστρα διαδέχεται την αρχική τραχύτητα, την αγριότητα του «Πεθαίνοντας».

Η μουσική και οι σκηνές που την περιέχουν μοιάζει με την αρχική διάθεση του φιλμ να εξετάσει τα γεγονότα και το θάνατο απ’ όλες τις οπτικές γωνίες (ευφυέστατη η σχετική κινηματογραφική επιλογή), με τους ανθρώπους δυστυχισμένους και μονήρεις, όπως τα μεμονωμένα μουσικά όργανα. Και σαν ορχήστρα, όταν τα άτομα στη ζωή τους επιλέξουν τη συνύπαρξη, τότε ξεπετάγεται η αγάπη, σα νότα-κλειδί, σε ένα δύσκολο συμφωνικό έργο, όπως η ζωή. Ο σκηνοθέτης γνωρίζει τον τρόπο να συνδέσει τη μουσική με τη γεμάτη αγωνίες ανθρώπινη ύπαρξη και να σπάσει την αφήγηση στα δύο, όπως το έπραξε κι ο δάσκαλός του ο Μπέργκμαν, στο αναφερόμενο «Φάνι και Αλέξανδρος». Αυτή η κινηματογραφική αρετή, εν τέλει, είναι που τού χαρίζει την «Αργυρή Άρκτο», έστω και σεναριολογία, στο Φεστιβάλ Βερολίνου, αλλά δεν καταφέρνει να βγάλει από το έργο την κόπωση που δημιουργεί η μεγάλη διάρκειά του (τρεις γεμάτες ώρες).

Αξιολόγηση: **1/2

Διαβάστε επίσης:

Jason Momoa: «Η τελευταία εμφάνιση των Black Sabbath θα είναι η σημαντικότερη συναυλία στη Γη» (photo/videos)

Λονδίνο: Τοιχογραφία του William Mitchell διασώθηκε από κατεδάφιση (Photos)

«November 1963»: Robert Carlyle και Jefferson White ενισχύουν το καστ της ταινίας για τη δολοφονία του JFK