Το χρονικό του μακεδονικού ζητήματος

06:07 31/8/2024 - Πηγή: Το Ποντικι

Μέρος Δεύτερο: Η δημιουργία του κράτους των Σκοπίων (1944)

Η βουλγαρική Οχράνα, μια αυτονομιστική οργάνωση με αρχηγό τον κομιτατζή Άντον Κάλτσεφ, στόχευε στην κατάληψη της Θεσσαλονίκης και της Δυτικής Μακεδονίας υπό την ιταλική και τη γερμανική κατοχή. Προς επίτευξη του σκοπού της, ένα τμήμα του ΣΝΟΦ (Σλαβομακεδονικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο) συντονίζει τη δράση του

εναντίον των ελληνικών πληθυσμών της Μακεδονίας. Τα θύματα από ελληνικής πλευράς υπολογίζονται στους 3.000 ανθρώπους και σφαγιάστηκαν στο όνομα… της ενιαίας κομμουνιστικής Μακεδονίας.

1944: Το 1944 το ΚΚΕ στράφηκε ανοιχτά κατά των αποσχιστικών κινήσεων του ΣΝΟΦ όπως και κατά των σλαβόφωνων ταγμάτων Αριδαίας – Έδεσσας και Φλώρινας – Καστοριάς που ελέγχονταν από το Γενικό Επιτελείο της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας.

1945: Σαν διάδοχη κατάσταση του ΣΝΟΦ (Σλαβομακεδονικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου) ιδρύεται στα Σκόπια τον Απρίλιο του 1945 το ΝΟΦ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο). Η δράση των ένοπλων ομάδων του ΝΟΦ στο Βίτσι και το Καϊμακτσαλάν έφερε το ΚΚΕ σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση. Το 1945 ο Ζαχαριάδης στρέφεται εναντίον του ΝΟΦ που προπαγάνδιζε τη συνένωση του «μακεδονικού λαού» και δρούσε ανεξέλεγκτα στην ελληνική Μακεδονία.

Στους λόγους του ο Ζαχαριάδης αναφερόταν τώρα πια στην ελληνικότητα της Μακεδονίας και στο απαραβίαστο των ελληνικών συνόρων. Η στάση αυτή του Ζαχαριάδη αποδείχτηκε βραχύβια, αφού δεν έκλεισε χρόνο. Ο ίδιος είχε αρχίσει να σκέπτεται σοβαρά το ενδεχόμενο της ένοπλης σύγκρουσης, πράγμα που θα απαιτούσε τη βοήθεια των γειτονικών χωρών και κυρίως της Γιουγκοσλαβίας. Έτσι, έπρεπε να εξομαλυνθούν οι σχέσεις ΚΚΕ και ΝΟΦ. Εδώ να θυμίσουμε ότι πριν από λίγους μήνες οι οργανώσεις του ΚΚΕ προέτρεπαν τους κατοίκους να καταδώσουν στην αστυνομία και στα κρατικά όργανα τους πράκτορες του ΝΟΦ, αν εμφανίζονταν στην περιοχή τους. Τώρα το ΝΟΦ από φασιστική οργάνωση, όπως είχε χαρακτηρισθεί από τον Ζαχαριάδη, έγινε αίφνης μια δημοκρατική οργάνωση, ένα αντίστοιχο σλαβομακεδονικό ΕΑΜ.

1946: Στις 14 Οκτωβρίου 1946 έγινε η συμφωνία του ΚΚΕ με τη Γιουγκοσλαβία. Σε αυτή δεν προβλεπόταν η ίδρυση ξεχωριστών σλαβομακεδονικών ένοπλων τμημάτων. Ταυτόχρονα, ωστόσο, με την ίδρυση του κράτους των Σκοπίων αναθερμάνθηκε ο σλαβομακεδονικός εθνικισμός και η αλυτρωτική προπαγάνδα έδινε και έπαιρνε υπό την αιγίδα του ΝΟΦ, το οποίο δεν ελεγχόταν πλήρως από το ΚΚΕ. Για να γίνει κατανοητό, στους κόλπους του ΝΟΦ υπήρχαν οι τάσεις του ΚΚΕ και η φιλογιουγκοσλαβική πτέρυγα που ελέγχονταν από τα Σκόπια. Η δε σκοπιανή φράξια προπαγάνδιζε ανοιχτά ότι λύση του μακεδονικού ζητήματος μπορεί να υπάρξει μονάχα όταν η ελληνική Μακεδονία ενωθεί με τη γιουγκοσλαβική Μακεδονία στο πλαίσιο της γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας. Ταυτόχρονα, προπαγάνδιζε την ανάγκη διαμόρφωσης σλαβομακεδονικής συνείδησης στους σλαβόφωνους της ελληνικής Μακεδονίας. Στους προγραμματικούς της στόχους ήταν επίσης η επαρκής εκπροσώπηση Σλαβόφωνων στα διάφορα κομματικά όργανα, όπως και στις στρατιωτικές διοικήσεις.

1947: Το ΚΚΕ αρέσκεται στο να γράφει τη δική του ιστορία. Έτσι στην «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», 1η Μαρτίου 1947, δίνει μια νότα γνήσιας ιστορικής αποτίμησης, παρουσιάζοντας τον Παύλο Μελά σαν κομιτατζή που «έσφιγγε τη θηλιά στον λαιμό του μακεδονικού λαού», ο οποίος «στέναξε κάτω από τόσους ζυγούς σκλαβιάς».

1948: Τα δύσκολα για το ΚΚΕ ήρθαν τον Ιούνιο του 1948 με τη ρήξη των σχέσεων Στάλιν – Τίτο. Παρά την καταδικαστική εναντίον του Τίτο απόφαση της Κομινφόρμ (ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1947 και είχε ως στόχο να λειτουργήσει ως μέσω επιβολής των απόψεων του ΚΚΣΕ στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα και ενίσχυσης του ελέγχου των Σοβιετικών στις χώρες του ανατολικού μπλοκ και γενικότερα του συντονισμού των κομμουνιστικών τους κομμάτων) της 28ης Ιουνίου 1948, το ΚΚΕ, κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία, απέφυγε να στραφεί με σφοδρότητα κατά της Γιουγκοσλαβίας, καθώς από εκεί λάμβανε σημαντική βοήθεια για τον αγώνα του. Παρά τη μετριοπαθή του στάση, η γιουγκοσλαβική «διεθνιστική» βοήθεια του Τίτο περιορίστηκε δραστικά. Για την ακρίβεια, μέσω Βουλγαρίας προερχόταν πλέον η σοβιετική βοήθεια προς τον Δημοκρατικό Στρατό. Μετά το πλήγμα που υπέστη το πνεύμα της «αλληλεγγύης των λαών», η φιλογιουγκοσλαβική πτέρυγα του ΝΟΦ υπονόμευε τον Δημοκρατικό Στρατό και άρχισε να οργανώνει λιποταξίες Σλαβομακεδόνων μαχητών προς τη Γιουγκοσλαβία με τη δικαιολογία ότι το ΚΚΕ πρόδωσε τον αγώνα του «μακεδονικού λαού».

1949: Στην Πέμπτη Ολομέλεια του ΚΚΕ, το 1949, ο Ζαχαριάδης επανήλθε επιβάλλοντας τη θέση «για το δικαίωμα της εθνικής αποκατάστασης και αυτοδιάθεσης του μακεδονικού λαού». Η θέση για ενιαίο και ανεξάρτητο μακεδονικό κράτος προκάλεσε σύγχυση στη Σόφια και στο Βελιγράδι, και φυσικά στην Αθήνα, όπου το KKE καταγγέλθηκε ως κόμμα προδοτικό. Για τον λόγο αυτόν, η Σοβιετική Ένωση κάλεσε τον Ζαχαριάδη να αποφύγει τη συζήτηση τέτοιων ζητημάτων στο Δεύτερο Συνέδριο του ΝΟΦ.

Στις 25 και 26 Μαρτίου 1949 στην εκκλησία του χωριού Ψαράδες (Nivici), κοντά στις Πρέσπες, συνήλθε το Δεύτερο Συνέδριο του ΝΟΦ, στο οποίο έλαβαν μέρος 700 αντιπρόσωποι. Στον λόγο του ο Ζαχαριάδης αναφέρθηκε στα επιτεύγματα του «μακεδονικού» λαού για την κοινή νίκη, την οποία χαρακτήρισε δύσκολη. Το συνέδριο υπογράμμισε την ενότητα του ελληνικού λαού με τον «μακεδονικό» λαό και διακήρυξε το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του μακεδονικού λαού.

Στις 27 Μαρτίου 1949 ιδρύθηκε η «Κομμουνιστική Οργάνωση της Μακεδονίας του Αιγαίου (ΚΟΕΜ)» ως τμήμα του ΚΚΕ. Στην ιδρυτική συνδιάσκεψη έλαβαν μέρος 163 Σλαβομακεδόνες κομμουνιστές, αντιπρόσωποι στο Δεύτερο Συνέδριο, οι οποίοι και εξέλεξαν μία οργανωτική επιτροπή. Αποστολή της επιτροπής ήταν η σύγκληση μιας πανεθνικής συνδιάσκεψης για την εκλογή της ηγεσίας του κόμματος. Είναι σαφές ότι η ΚΟΕΜ αποτελούσε ένα αντίβαρο στο Κ.Κ. «Μακεδονίας». Στις 3 Απριλίου 1949 ανασχηματίστηκε η ΠΔΚ (Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση). Όπως είχε προαναγγελθεί, ο P. Mitrevski έγινε υπουργός Επισιτισμού, ο V. Kojicev μέλος του Ανώτατου Πολεμικού Συμβουλίου του Δ.Σ. και ο S. Kocev πρόεδρος της Διεύθυνσης Εθνικών Μειονοτήτων. Με τις παραχωρήσεις αυτές το ΚΚΕ υπολόγιζε ότι θα μπορούσε να στρατολογήσει περισσότερους Σλαβομακεδόνες και να δελεάσει τους πρόσφυγες που είχαν καταφύγει στη Γιουγκοσλαβία και όσους είχαν μεταναστεύσει νωρίτερα στη Βουλγαρία να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να αγωνιστούν στον Δημοκρατικό Στρατό.

Το KKE από τη μεριά του με τη νέα του αυτή γραμμή προσπαθούσε να δημιουργήσει αντιπερισπασμό στις αποσχιστικές δραστηριότητες τις οποίες ανέπτυσσαν οι δυνάμεις που έβλεπαν τα Σκόπια σαν το εθνικό τους κέντρο και να εξασφαλίσει μεγαλύτερη συμμετοχή των Σλαβόφωνων στον Δημοκρατικό Στρατό.

Εν ολίγοις, η νέα θέση του ΚΚΕ στρεφόταν κατά της κυριαρχίας του Τίτο στη γιουγκοσλαβική Μακεδονία και αμφισβητούσε τον ρόλο της γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας και ταυτόχρονα στρεφόταν και κατά της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας. Έτσι, το ΚΚΕ βρέθηκε στο στόχαστρο τόσο της γιουγκοσλαβικής όσο και της ελληνικής κυβέρνησης εξ αιτίας τη αλλοπρόσαλλης πολιτικής τού Ζαχαριάδη.

1950-51: Ο Νίκος Ζαχαριάδης απέδωσε αργότερα την ήττα τού Δημοκρατικού Στρατού «στην υπονομευτική δράση των φιλογιουγκοσλαβικών στοιχείων του ΝΟΦ και στην προδοσία του Τίτο».

Το 1951 αποκαταστάθηκαν με αμερικανική μεσολάβηση οι ελληνογιουγκοσλαβικές σχέσεις. Ο Ζαχαριάδης, παραβλέποντας τη δική του τυχοδιωκτική και αλλοπρόσαλλη πολιτική, θα θεωρήσει υπευθύνους για την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού τη συνωμοσία του «ελληνικού μοναρχοφασισμού» με την κλίκα του Τίτο!

Διαβάστε επίσης:

Το χρονικό του μακεδονικού ζητήματος

Γαλάζια πατρίδα – Οι μεγάλες ναυμαχίες στο Αιγαίο

Γαλάζια πατρίδα: Οι μεγάλες ναυμαχίες στο Αιγαίο – Η ναυμαχία της Σαλαμίνας, 480 π. Χ.