Τρία μέτωπα και... το ΔΝΤ

08:00 6/6/2016 - Πηγή: Το Ποντικι

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας μεταφέρεται πλέον η μάχη για την ελληνική κυβέρνηση. Μετά και τη διαπραγμάτευση μέσω τηλεφώνου που διήρκεσε μέχρι τα ξημερώματα της Τετάρτης, φαίνεται ότι οι εκκρεμότητες που κρατούν τη δόση των 7,5 δισ. ευρώ στα... σεντούκια του ESM κλείνουν με αποτέλεσμα να ανοίγει ο δρόμος και για την εκπλήρωση των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας (τουλάχιστον μέχρι το φθινόπωρο, οπότε αναμένεται να υπάρξει

δεύτερη εκταμίευση, αυτήν τη φορά ύψους 2,8 δισ. ευρώ) αλλά και για τη μείωση των συσσωρευμένων υποχρεώσεων του κράτους απέναντι στους ιδιώτες. Και μετά; Είναι προφανές ότι για την κυβέρνηση η διαπραγμάτευση δεν τελειώνει. Για την ακρίβεια, μέχρι το τέλος του χρόνου θα υπάρξουν τρία ακόμη μεγάλα «μέτωπα»: 1 Η ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης για τις τελευταίες «ουρές» της πρώτης αξιολόγησης. Η διαδικασία θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου ώστε να εκταμιευτεί και η δόση των 2,8 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 1,7 δισ. ευρώ θα πάνε σε ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου 2 Η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης με έπαθλο μια δόση της τάξεως των 5-6 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 1,4 για ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου. Δεν θα είναι καθόλου εύκολη διαδικασία, καθώς ο κατάλογος των υποχρεώσεων περιλαμβάνει από τα εργασιακά και τις εργαλειοθήκες του ΟΟΣΑ μέχρι τη μείωση των αντικειμενικών αξιών με φυσικό επακόλουθο τη νέα αύξηση του ΕΝΦΙΑ, την περικοπή των κοινωνικών επιδομάτων, ώστε να βρεθούν πόροι για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, τις αλλαγές στη διάρθρωση του Δημοσίου κ.λπ. 3 Η τρίτη διαπραγμάτευση θα γίνει στο τέλος του χρόνου και θα αφορά τους όρους συμμετοχής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο δανειακό πρόγραμμα της Ελλάδας. Θα έχει προηγηθεί από την πλευρά του ΔΝΤ η νέα έκθεση για τη βιωσιμότητα του χρέους. Η Ουάσιγκτον θα ζητήσει πλέον συγκεκριμένα και ποσοτικοποιημένα μέτρα για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους και θα ανοίξει η εξής κουβέντα: Ποιους όρους θα πρέπει να εκπληρώνει η Ελλάδα προκειμένου να απολαύει των διευθετήσεων του χρέους; Ουσιαστικά θα αποφασιστεί ποιου ύψους πρωτογενές πλεόνασμα θα πρέπει να εμφανίζει η χώρα για την περίοδο μετά το 2018 προκειμένου οι Ευρωπαίοι να εγγυώνται εις το διηνεκές για τη βιωσιμότητα του χρέους. Αν το πλεόνασμα οριστεί στο 3,5%, τότε η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα. Ο λόγος; Τέτοιο πλεόνασμα δεν βγαίνει, τουλάχιστον όχι σε βάθος χρόνου. Ποιος το λέει; Καταρχήν η ελληνική κυβέρνηση. Ο Γιώργος Χουλιαράκης είπε κατηγορηματικά ότι δεν μπορεί η Ελλάδα, ακόμη και αν επιτύχει τον δημοσιονομικό στόχο του 2018, να κρατήσει το πρωτογενές πλεόνασμα στο επίπεδο του 3,5% διότι αυτό θα προκαλέσει πολλά προβλήματα. Το να το λέει βέβαια η κυβέρνηση είναι αναμενόμενο. Ποιος υπουργός Οικονομικών δεν θα ήθελε τον πήχη χαμηλότερα, πόσω μάλλον όταν θα διακυβεύεται – είτε με τη σημερινή του μορφή είτε με κάποια άλλη – η ενεργοποίηση ενός δημοσιονομικού «κόφτη»; Το να το λέει, από την άλλη, η πλευρά του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, αποκτά πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα. Παραχωρήσεις Πριν από το Eurogroup της 24ης Μαΐου, οπότε έκλεισε ουσιαστικά η συμφωνία για την ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έδωσε στη δημοσιότητα μια έκθεση για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Είναι η περίφημη έκθεση με την οποία ζητήθηκε από τους Ευρωπαίους να κάνουν γενναίες παραχωρήσεις στο κομμάτι του χρέους. Αυτό το κομμάτι της έκθεσης ήρθε έντονα στην επικαιρότητα. Ωστόσο, το αναλυτικό κείμενο περιλαμβάνει πολλά αξιοσημείωτα κομμάτια για την ελληνική οικονομία. Αποδεικνύουν δύο πράγματα: την παντελή έλλειψη εμπιστοσύνης των ξένων στις ελληνικές αρχές (τόσο στην τωρινή όσο και στις προηγούμενες κυβερνήσεις) και την παραδοχή ότι η πολιτική εμμονής στους υψηλούς φορολογικούς συντελεστές είναι εντελώς λανθασμένη. Ιδού και τα επίμαχα σημεία της έκθεσης: Μομφή για τα «μερίσματα» Οι κυβερνήσεις που κατάφεραν να επιτύχουν τα τελευταία χρόνια πρωτογενή πλεονάσματα – οι οποίες μάλιστα καλύπτουν ολόκληρο το πολιτικό φάσμα από τα δεξιά μέχρι τα αριστερά – πολύ γρήγορα υπέκυψαν στις πιέσεις για να το διανείμουν. Ασφαλώς οι συντάκτες της έκθεσης είχαν κατά νου το κοινωνικό μέρισμα των 500 εκατ. ευρώ που δόθηκε από την κυβέρνηση Σαμαρά το 2014, ένα ποσό που τελικά επηρέασε – όπως φάνηκε εκ των υστέρων – το πρωτογενές πλεόνασμα της συγκεκριμένης χρονιάς, με αποτέλεσμα αυτό να διαμορφωθεί χαμηλότερα από ό,τι είχε προϋπολογιστεί. Η... μομφή βέβαια του ΔΝΤ αγγίζει πλέον και τον ΣΥΡΙΖΑ. Την ώρα που γράφτηκε η έκθεση δεν ήταν γνωστό ότι ο πρωθυπουργός θα εξαγγείλει τη διανομή 700 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του Κοινωνικού Ταμείου. Το ποσό αυτό η Ελλάδα μπορεί να το δώσει βάσει μνημονίου, καθώς το κείμενο της συμφωνίας αναφέρει ότι, σε περίπτωση που η χώρα εμφανίσει υπέρβαση δημοσιονομικού στόχου (δηλαδή περισσότερο πλεόνασμα από αυτό που έχει γραφτεί στο κείμενο), το 40% του επιπλέον ποσού μπορεί να διατεθεί για αναπτυξιακούς λόγους ή για την καταπολέμηση της φτώχειας. Η μομφή του ΔΝΤ συνίσταται στο γεγονός ότι πριν σταθεροποιηθούν τα δημοσιονομικά μεγέθη (τόσο οι Ευρωπαίοι όσο και τα στελέχη του ΔΝΤ αποδέχονται πλέον το πλεόνασμα του 0,7%, αλλά το θεωρούν συγκυριακό) η κυβέρνηση σπεύδει να το μοιράσει. Μισθοί - προϋπολογισμός Στην Ελλάδα οι εκροές για τη χρηματοδότηση των μισθών του Δημοσίου και των συντάξεων αντιστοιχούν πλέον περίπου στο 75% των πρωτογενών δαπανών. Από τις πρόσφατες διαπραγματεύσεις, αναφέρει το ΔΝΤ, επιβεβαιώθηκε ότι στην ελληνική κυβέρνηση δεν διαφαίνεται καμία διάθεση περικοπής αυτών των δαπανών. Γι’ αυτό ο αυτόματος μηχανισμός δημοσιονομικής προσαρμογής (ο λεγόμενος «κόφτης») δεν θα συμβάλει στο να επιτευχθεί ο στόχος για εμφάνιση πρωτογενών πλεονασμάτων της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ για μακρά χρονική περίοδο (σ.σ.: υπενθυμίζεται και επαναλαμβάνεται στην έκθεση ότι απαιτούνται μέτρα 4,5% του ΑΕΠ για να επιτευχθεί ο στόχος για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ στο τέλος του 2018). Το ποσοστό που ενσωματώνεται στην έκθεση αποκαλύπτει ακριβώς και το τι πρόκειται να γίνει σε περίπτωση που ενεργοποιηθεί για κάποιον λόγο ο κόφτης. Η περικοπή είναι δεδομένο ότι θα αγγίξει μισθούς του Δημοσίου και συντάξεις. Μάλιστα οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο πρώτος στόχος έχει ήδη επιλεγεί: είναι οι συνταξιούχοι με τη μεγαλύτερη «προσωπική διαφορά». Ως προσωπική διαφορά ορίζεται το πρόσθετο ποσό που εξακολουθεί να εισπράττει ο σημερινός συνταξιούχος αν και δεν του αναλογεί με βάση τον νέο τρόπο υπολογισμού. Μεταρρυθμίσεις - τράπεζες Το ΔΝΤ προτείνει να εγκαταλειφθεί η... ιδέα ότι η ανάπτυξη στην Ελλάδα θα στηριχθεί στην αύξηση της παραγωγικότητας. Και αυτό εξαιτίας της απροθυμίας της κυβέρνησης να προωθήσει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις. Ειδική αναφορά γίνεται στις αλλεπάλληλες καθυστερήσεις της κυβέρνησης να προωθήσει την απελευθέρωση των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών. Μένει να φανεί αν η κριτική που αποτυπώνεται στην έκθεση θα μετουσιωθεί και σε αύξηση του βαθμού πίεσης ώστε να περάσουν σειρά μέτρων από τα όσα προτείνει ο ΟΟΣΑ με τις εργαλειοθήκες του κατά τη διάρκεια της δεύτερης αξιολόγησης. Στις τράπεζες η κυβέρνηση δεν έκανε τις απαιτούμενες ενέργειες ώστε να εξασφαλιστεί ακόμη και το γεγονός ότι δεν θα υπάρξουν πολιτικές παρεμβάσεις στη λήψη αποφάσεων από την πλευρά των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών. Έτσι το ΔΝΤ εκτιμά ότι θα περιοριστεί και η συμμετοχή των τραπεζών στην προσπάθεια για στήριξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης. Η αναφορά ενδεχομένως να συνιστά και προαναγγελία πιέσεων για τις αλλαγές στις διοικήσεις των τραπεζών. Συνταξιοδοτικό Η άποψη του ΔΝΤ είναι ότι το συνταξιοδοτικό της χώρας παραμένει μη βιώσιμο. Η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να δίνει το 10% του ΑΕΠ ως κρατικές ενισχύσεις για την καταβολή των συντάξεων τη στιγμή που ο μέσος όρος για την ευρωζώνη διατηρείται στο 2,5%. Το ΔΝΤ «κατηγορεί» την κυβέρνηση ότι μετέθεσε το πρόβλημα στους νέους συνταξιούχους (μέσα από τον νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων) αφήνοντας στο απυρόβλητο την πλειονότητα των σημερινών συνταξιούχων. Προφανώς το ΔΝΤ δεν αρκείται στο γεγονός ότι καταργείται το ΕΚΑΣ ούτε στο ότι θα περικοπούν οι επικουρικές συντάξεις 260 χιλιάδων συνταξιούχων. Φόροι - ληξιπρόθεσμα Τα χρέη προς την εφορία έχουν φτάσει στο 50% του ΑΕΠ, που είναι και το υψηλότερο ποσοστό της ευρωζώνης, ενώ η εισπραξιμότητα των φόρων μειώνεται ολοένα και περισσότερο. Κατά την άποψη του ΔΝΤ η μείωση της εισπραξιμότητας των φόρων αποδίδεται και στο γεγονός ότι τα φορολογικά βάρη εστιάζονται σε λίγους. Για την ακρίβεια, με βάση τα στοιχεία του ΔΝΤ, το 10% των «πλουσιότερων» φορολογουμένων πληρώνει το 60% των συνολικών φόρων ενώ με τα μέτρα που προβλέπει το τρίτο μνημόνιο το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εξακολουθεί να επιμένει ότι το αφορολόγητο στην Ελλάδα είναι πολύ υψηλό, καθώς εξαιρεί από κάθε υποχρέωση καταβολής φόρων τουλάχιστον το 50% των φορολογουμένων, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στις άλλες χώρες της ευρωζώνης είναι χαμηλότερο του 10% - 15%. Ανεργία - ανάπτυξη - δαπάνες Η ανεργία στην Ελλάδα θα παραμείνει σε πολύ υψηλά επίπεδα – τα οποία θα αποτυπώνονται με διψήφια ποσοστά – για πολλές δεκαετίες ακόμη. Από μόνη της αυτή η διαπίστωση σημαίνει πολλά και για το συνταξιοδοτικό της χώρας, αλλά και για τα φορολογικά έσοδα, καθώς τα βάρη δεν θα μοιράζονται σε περισσότερους. Η όποια ανάπτυξη στην Ελλάδα – το ΔΝΤ δεν συμμερίζεται ότι θα υπάρξουν θετικά ποσοστά της τάξεως του 3% - 3,5% – δεν θα έχει ανάλογο αντίκτυπο στα έσοδα του Δημοσίου, καθώς η ανάπτυξη θα στηριχθεί σε επενδύσεις και εξαγωγές που δεν αποδίδουν φορολογικά. Απαισιόδοξο είναι το ΔΝΤ και για το γεγονός ότι οι φόροι στα ακίνητα δεν συνδέονται με τις πραγματικές αξίες, όπως επίσης και για το ότι θα «εξαφανιστούν» τα έσοδα από τα προγράμματα ενίσχυσης της ρευστότητας των τραπεζών. Το ΔΝΤ προβλέπει και αύξηση των πιέσεων για διόγκωση των κρατικών δαπανών. Θεωρεί δεδομένο ότι, για όποιες περικοπές έγιναν μέχρι τώρα και δεν στηρίχτηκαν σε μεταρρυθμίσεις, σύντομα θα προκύψουν ανάγκες αύξησης των δαπανών. Για παράδειγμα, αναφέρεται ότι οι δαπάνες για την Υγεία έχουν υποχωρήσει στο 4,5% του ΑΕΠ, αισθητά χαμηλότερα από τον μέσο όρο της ευρωζώνης (7% του ΑΕΠ).αξιολόγησηδιαπραγμάτευσηΚυβέρνησηχρέοςΔΝΤΣυντάξειςΜισθοίΦόροιIssue: 1919Issue date: 02-06-2016Has video: