Book Review: Μιριέλ Μπαρμπερί - Η κομψότητα του σκατζόχοιρου

12:42 13/5/2013 - Πηγή: Culture Now

Δυο απροσδόκητες ηρωίδες σε μια πρωτοποριακή αφηγηματική δομή είναι τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του σπουδαίου βιβλίου που κυκλοφορεί σε μετάφραση της Ρίτας Κολαϊτη από τις εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες.

Από την Τέσυ Μπάιλα

Το βιβλίο το οποίο είναι το πρώτο της συγγραφέως Μιριέλ Μπαρμπερί γνώρισε παγκόσμια υποδοχή και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Αυτό που το κατατάσσει ως ένα σημαντικό βιβλίο δεν είναι η επινόηση ενός αφηγηματικού κόσμου δυο ηρωίδων τόσο διαφορετικών με κοινό σημείο

αναφοράς ανάμεσά τους το ότι και οι δύο διαθέτουν ένα μυστικό κόσμο και μέσα σ’ αυτόν κινούνται με ευκολία, ούτε η μυθιστορηματική του πλοκή. Είναι κυρίως η διακειμενική του σχέση με κορυφαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, η συνάντησή του με τον ελεύθερη σκέψη του πνευματικού κόσμου και ο στοχασμός που απορρέει ακριβώς από αυτή την διακειμενική προσέγγιση που αναδεικνύει την γοητευτική πλευρά της τέχνης.

Η Ρενέ μια απλή θυρωρός σε μια πολυκατοικία στο Παρίσι, χήρα ετών πενήντα τεσσάρων που ζει μόνη της με τον γάτο της, διαβάζει λογοτεχνία και κρύβει πίσω από τη μάσκα της άσημης και αγράμματης θυρωρού έναν άνθρωπο που αγαπά τη λογοτεχνία και η Παλόμα ένα δωδεκάχρονο κορίτσι που ζει με τους γονείς της, την αδελφή της και δυο γάτους στην ίδια πολυκατοικία με τη Ρενέ, διαβάζει μάγκα και χαικού, παρατηρεί τους φίλους της και τους ανθρώπους γύρω της, βαριέται με την αριστοκρατική τάξη και εξομολογείται την πρόθεσή της να αυτοκτονήσει στις 16 Ιουνίου.

Η Παλόμα, το κορίτσι της οδού Γκρενέλ 7 που θα καταλάβει τις φιλοσοφικές ανησυχίες της Ρενέ στο κρυμμένο ανάμεσα στα πατζάρια και στο σαπούνι Μασσαλίας βιβλίο της και θα αντιληφθεί το αληθινό της πρόσωπο, πίσω από το προσωπείο. Κι ένας Ιάπωνας ένοικος κι αυτός, το τρίτο πρόσωπο του βιβλίου. Ένα παιχνίδι αντιδράσεων στις λογοτεχνικές φράσεις ανάμεσά τους θα γίνει η αιτία να έρθουν κοντά ετερόκλητοι άνθρωποι και να δημιουργηθούν σχέσεις συμπάθειας και δεσμοί φιλίας ανάμεσα στους ανθρώπους αυτούς, επιβεβαιώνοντας ότι η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως οδηγός επιβίωσης, ως αξία αδιαφιλονίκητη και ταυτόχρονα ως μηχανισμός συναδέλφωσης και εξάλειψης των κοινωνικών διαφορών.

Οι άνθρωποι συνδέονται και ενώνονται εξαλείφοντας τη ματαιοδοξία που υπάρχει ολόγυρά τους χάρη στην ψυχική ευγένεια και την πνευματική καλλιέργεια που μπορούν μόνοι τους να αποκτήσουν μέσω της εκλεκτικής ανάγνωσης. Και αυτό το πετυχαίνουν οι άνθρωποι που κατάφεραν να ανοίξουν τα παράθυρα της ψυχής τους στους ορίζοντες της παγκόσμιας λογοτεχνίας ανεξάρτητα από την μόρφωση που έως εκείνη τη στιγμή είχαν, αφού για να ασχοληθεί κανείς μαζί της και να γευτεί όλα τα οφέλη της χρειάζεται μόνο ένα είδος πνευματικής νοημοσύνης που όλοι, ακόμη και οι ταπεινότεροι διαθέτουν. Τρεις ήρωες αντιφατικοί αλλά ταυτόχρονα αξιαγάπητοι που γίνονται η απεικόνιση της γαλλικής κοινωνίας, η μικρογραφία της γαλλικής αστικής τάξης.

Χαρακτηριστικός είναι ο τίτλος άλλωστε που η συγγραφέας χρησιμοποιεί. Η αντιφατικότητα ανάμεσα σε ένα ακανθώδες ζώο και την πραγματική του ψυχική υπόσταση που μπορεί να είναι τόσο κομψή. Το βιβλίο είναι γραμμένο με ένα ευγενικό ρυθμό, με χιούμορ και συχνά οι περιγραφόμενες σκηνές θυμίζουν σκηνές κλασικών βιβλίων με κορυφαία τη στιγμή που η Ρενέ συνομιλεί με τον Ιάπωνα και ο διάλογός τους θυμίζει την αρχή της Άννας Καρένινα. Και όχι μόνο. Η παγκόσμια λογοτεχνία ξαναπερνά μέσα από αναφορές στον Προυστ, τον Σταντάλ η κλασική μουσική και ο κινηματογράφος συνυπάρχουν και συνδιαλέγονται μοναδικά και το βιβλίο γίνεται μια αφετηρία καλλιτεχνικής ενασχόλησης για οποιονδήποτε αναγνώστη.

Υπέροχες λογοτεχνικές σελίδες από μια συγγραφέα που με όπλο της το χιούμορ και την ευαισθησία δίνει ένα μυθιστόρημα πολύ αξιόλογο.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σύγχρονοι Ορίζοντες.