Film: Στο κενό της, της Ράμα Μπέρσταϊν

16:42 14/11/2013 - Πηγή: Culture Now

Η Ράμα Μπέρσταϊν σκηνοθετεί την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της επιλέγοντας από τον μικρόκοσμο των υπερ-ορθόδοξων Εβραίων του Τελ-Αβίβ την παράξενη ιστορία της Σίρα για να φωτίσει ήθη, έθιμα και τον τρόπο ζωής τους.

Μέσα σε ένα σούπερ μάρκετ, η 18χρονη Σιρά πλάι στην μητέρα της αναζητούν τον νεαρό που προορίζεται να γίνει ο σύζυγός της, εφόσον συναινέσει και η ίδια. Οι κλεφτές ματιές που ρίχνουν μητέρα και κόρη στον ανυποψίαστο ότι τον παρακολουθούν νεαρό ομοϊδεάτη κάνουν την σκηνή κωμική και ανάλαφρη μέχρι να καταλάβεις ότι με αυτόν τον τρόπο το προξενιό θεωρείται

επιτυχία: Η Σίρα πανευτυχής δίνει την συγκατάθεση της για να προχωρήσει η διαδικασία στο επόμενο στάδιο, αυτό της συνάντησης μεταξύ τους. Λαχτάρα, ικανοποίηση, ανυπομονησία και αγωνία για το επερχόμενο ραντεβού που φέρνει τον γάμο ένα βήμα ακόμη πιο κοντά, είναι όλα πρωτόγνωρα συναισθήματα που περνούν από τα εκφραστικότατα μάτια της Σίρα και που καταλαβαίνεις ότι κάπως έτσι νιώθουν όλα τα κορίτσια της χασιδικής κοινότητας που φτάνουν σε κατάλληλη ηλικία γάμου.

Η ευφορία τόσο της ίδιας όσο και της οικογένειας για το ευτυχές γεγονός εξαφανίζεται ολοσχερώς, όταν η αδελφή της πεθαίνει μετά την γέννηση του πρώτου παιδιού. Το πένθος σκεπάζει ολόκληρη την οικογένεια και τα χαρμόσυνα γαμήλια σχέδια αναβάλλονται επ’ αόριστον. Η μόνη πηγή χαράς και ελπίδας είναι η ύπαρξη του νεογέννητου βρέφους, το οποίο όμως κατά το έθιμο, πρέπει σύντομα να βρεθεί στην αγκαλιά μιας νέας μητέρας. Η σκέψη ότι το μωρό μπορεί να απομακρυνθεί από την οικογένεια θα οδηγήσει την μητέρα της Σίρα να προτείνει τον γάμο μεταξύ της Σίρα και του χήρου πατέρα, Γιόχαϊ. Η νεαρή Σίρα θα βρεθεί στο δύσκολο σταυροδρόμι επιλογής, μεταξύ των προσωπικών και των οικογενειακών προσδοκιών.

Η πρωτοεμφανιζόμενη Μπέρσταϊν φιλτράρει την ιστορία της Σίρα μέσα από την εβραϊκή θρησκευτική αντίληψη και τελετουργία, θέλοντας έτσι να δώσει το εσάνς αυτής της κοινότητας εν είδη εθνογραφικής καταγραφής. Παρόλο που η πρόθεσή της είναι να σταθεί στο σημείο μηδέν, σε μια νηφάλια κινηματογράφηση, η κάμερα δείχνει να αμφιταλαντεύεται αμήχανα μεταξύ κατανόησης, συμπάθειας και καυτηριασμού. Ο χρόνος που δίνει στα πρόσωπα – κλειδιά της ιστορίας της δεν αρκεί για την ολοκληρωμένη εξέλιξή τους, ώστε να βοηθήσει τον θεατή να ακολουθήσει, να κατανοήσει το πλαίσιο που κινούνται αυτά: μέχρι ποιο σημείο δηλαδή η υπακοή στους θεσμούς της κοινότητας και τις υποδείξεις των ραβίνων είναι αποδεκτή από τους ίδιους και πότε γίνεται σημείο καταπίεσης και εσωτερικής σύγκρουσης.

Από την μια η Μπέρσταϊν βάζει την νεαρή πρωταγωνίστρια να αντιτίθεται στο σχέδιο που την θέλει να παντρεύεται τον άντρα της αδελφής της και από την άλλη την εμφανίζει να αλλάζει γνώμη, χωρίς όμως να είναι κατανοητό εάν η επιλογή είναι συνειδητή και αυτόνομη ή απλά φόβος και υποταγή. Το αινιγματικό πρόσωπο της Σίρα στα τελευταία πλάνα αφήνει αιωρούμενο το ποιό κενό τελικά κλήθηκε να γεμίσει, το δικό της ή της αδελφής της.

Η κωμική νότα που δίνεται στην σκηνή της ηλικιωμένης που ζητάει την βοήθεια του ραβί για να αγοράσει ηλεκτρική κουζίνα περνάει ωραία και καυστικά το θέμα της ανυπαρξίας ορίων μεταξύ θρησκείας και κοινωνίας, αλλά από την άλλη αγγίζει το θέμα της ανισότητας μεταξύ των δύο φύλων, αν όχι παθητικά, σίγουρα προβληματικά. Ενώ πάντα υπάρχει η γυναικεία παρουσία στα πλάνα της, τις περισσότερες φόρες αυτή βρίσκεται σε δεύτερο πεδίο δράσης επιβεβαιώνοντας με αυτόν τρόπο τις αντιλήψεις γύρω από την συγκεκριμένη θεματική δίχως πρόθεση, έστω κινηματογραφικής, ανατροπής.

Οι γυναίκες δείχνουν να αποδέχονται το κατώτερο σκαλοπάτι που τις έχουν βάλει να είναι καθισμένες και τον αποκλειστικό ρόλο της συζύγου-μάνας-νοικοκυράς. Η συζυγία παρότι θεωρείται το μεγαλύτερο όνειρο – επιτυχία της κάθε γυναίκας, μπορεί να αποβεί και πηγή έντονου στρες και αγωνίας, καθότι η μη πραγμάτωση μετατρέπεται σε κοινωνικό στιγματισμό από την κοινότητα.

Η ιστορία της Σίρα αποτελεί μια εξαιρετική αφορμή για κοινωνικό προβληματισμό, καθώς φέρνει πολλά και καυτά θέματα στην επιφάνεια, (για τα οποία γίνονται παγκόσμιες εκστρατείες προς επίλυσή τους), αλλά η ζεστασιά και η τρυφερότητα με την οποία την χειρίζεται η Μπέρσταϊν αφήνει μια αίσθηση αποπροσανατολισμού που, ενώ εκτίμησες την διαδρομή, παρόλα αυτά χάθηκες.

Σκηνοθεσία: Ράμα Μπέρσταϊν
Σενάριο: Ράμα Μπέρσταϊν
Πρωταγωνιστούν: Χαδάς Γιαρόν, Γιφτάς Κλάιν, Ιρίτ Σελέγκ, Χαΐμ Σαρίρ, Ίλα Μοράν
Διάρκεια: 90΄
Διανομή: Strada Films