Ο Γερμανός κατάσκποπος - Robert Harris: Κριτική βιβλίου

10:32 18/6/2015 - Πηγή: Culture Now

Ο Robert Harris είναι ένας συγγραφέας παγκοσμίου φήμης τον οποίο, παρά που δεν είμαι φανατική αναγνώστρια του ιστορικού μυθιστορήματος, λατρεύω και έχω μέσα στην καρδιά μου, αφού καταφέρνει με τρόπο μοναδικό να καταπιάνεται με αληθινές -και όχι μόνο- ιστορίες, και να τις κάνει δικές του.

Μα πάνω απ' όλα, λατρεύω το ότι τολμάει να ρισκάρει, που δεν φοβάται να καταπιαστεί με θέματα τα οποία μπορεί και να τον εκθέσουν ή να προκαλέσουν αντιδράσεις. Είναι ένας πραγματικός λογοτέχνης που δεν διστάζει να πει την αλήθεια -έστω και την δικιά του αλήθεια-, που κάνει αυτό που ορίζει η ψυχή και

η συνείδησή του και που, άσχετα αν τα γραπτά του θα σε βρουν σύμφωνο στον απόλυτο βαθμό με τα λεγόμενά τους, καθηλώνει τον αναγνώστη αφήνοντάς τον χωρίς ανάσα από την πρώτη μέχρι και την τελευταία στιγμή.

Αυτή τη φορά, ο μεγάλος αυτός λογοτέχνης, καταπιάνεται με την περίφημη υπόθεση Ντρέιφους που συγκλόνισε την Γαλλία αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη την δεκαετία του 1890. Μια υπόθεση προδοσίας και κατασκοπίας, που αποτελεί ένα από τα πιο μελανά σημεία της παγκόσμιας ιστορίας και μία από τις μεγαλύτερες δικαστικές πλάνες όλων των εποχών, που καταδίκασε εύκολα, γρήγορα και αβίαστα, χωρίς επαρκείς αποδείξεις και με αμφιβόλου προέλευσης στοιχεία, έναν άνθρωπο, χωρίς στην πραγματικότητα να ευσταθεί το κατηγορητήριό του που τον οδήγησε σε μία από τις πιο σκληρές και απάνθρωπες φυλακές όλων των εποχών. Μια υπόθεση με δεκάδες κενά, λάθη και παραλήψεις, που αργότερα πολλοί προσπάθησαν να συγκαλύψουν, σε βάρος ενός αθώου που αποτελούσε το τέλειο εξιλαστήριο θύμα προκειμένου να φύγουν από πάνω τους οι ενοχές μιας συντριπτικής ήττας από τους Γερμανούς.

Βασικά, αισθάνομαι θυμωμένη αυτή τη στιγμή, και το να γράψω αυτές τις αράδες, διόλου εύκολη υπόθεση δεν είναι για μένα. Τι κι αν έχουν περάσει μέρες από τότε που ολοκλήρωσα την ανάγνωση του συγκεκριμένου βιβλίου, το αίσθημα είναι ακόμα νωπό και καίει μέσα μου, αλλά φαντάζομαι πως κάτι τέτοιο είναι λογικό όταν αισθάνεσαι να καταπατούνται έννοιες όπως ηθική, αξίες, διαμοιρασμός ευθυνών στους πραγματικά υπεύθυνους. Μέσα από τα μάτια του ταγματάρχη Πικάρ, που καθήκον έχει να ενημερώνει τον Υπουργό Πολέμου για την εξέλιξη της δίκης του Ντρέιφους, παρακολουθούμε την εξέλιξη μιας συγκλονιστικής ιστορίας που αποδεικνύει με τρόπο μοναδικό το πόσο εύκολο είναι να φορέσουμε ταμπέλες στους ανθρώπους και να τους καταδικάσουμε κοινωνικά, απλά και μόνο λόγω μιας συγκεκριμένης τους ιδιότητας και κυρίως, επειδή μας βολεύει να το κάνουμε για να σώσουμε το δικό μας τομάρι. Η ζωή ήταν ανέκαθεν μια ζούγκλα και μονάχα οι πιο ισχυροί μπορούν να επιβιώσουν. Ή μήπως, δεν είναι έτσι, αλλά εξαρτάται από πολλούς παράγοντες;

Ο τρόπος με τον οποίο ο Harris χειρίζεται μια τόσο δύσκολη και περίπλοκη υπόθεση, είναι αριστοτεχνικός. Καταφέρνει να μας ταξιδέψει σε μια Γαλλία μιας άλλης εποχής και να ζωντανέψει την αλήθεια ενός έθνους ευθυνόφοβου, που με περισσή ευκολία καταδίκασε κάποιον άλλον για την δική του ανικανότητα. Με παραστατική αφήγηση, αλλά και με την εμβληματική φιγούρα του Πικάρ να ξεχωρίζει και να αποτελεί μοναδικό λαμπερό σημείο ενός στρατού που προσπαθεί με φτηνούς τρόπους και δόλια μέσα να αποτινάξει τις ευθύνες από πάνω του, ξετυλίγει το κουβάρι ενός ψεύδους που πλασαρίστηκε ως αλήθεια και υιοθετήθηκε από τους πάντες, καταργώντας κάθε ηθική. Μπήγοντας βαθιά μες τις πληγές το μαχαίρι, τόσο που αυτό να φτάσει στο κόκκαλο της πραγματικής αλήθειας και όχι εκείνης που ορισμένοι έπλασαν, συγκλονίζει και παρασύρει τον αναγνώστη.

Είτε ανήκετε στους αναγνώστες που αρέσκονται σε τέτοιου είδους βιβλία είτε όχι, σας συστήνω να διαβάσετε τον "Γερμανό Κατάσκοπο" χωρίς καμία απολύτως επιφύλαξη. Όχι μόνο θα μάθετε και θα ανακαλύψετε πράγματα που ίσως να μην γνωρίζατε, αλλά θα έρθετε αντιμέτωποι με μια εσωτερική σύγκρουση που θα σχετίζεται άμεσα με έννοιες όπως ανθρωπιά, ήθος, δικαιοσύνη, αλήθεια. Ο Πικάρ κάνει ένα ταξίδι που τον αναγκάζει να αναθεωρήσει πολλά πράγματα που σχετίζονται όχι μόνο με τον στρατό και την πατρίδα του, και όσους την υπηρετούν, αλλά κυρίως πράγματα που σχετίζονται με τον ίδιο του τον εαυτό. Ένα μυθιστόρημα μοναδικό που συνδυάζει άψογα την Ιστορία και την μυθοπλασία, με γρήγορο και έντονο ρυθμό που κλέβει την ανάσα του αναγνώστη, και που δεν θα μπορέσετε να αφήσετε από τα χέρια σας παρά μονάχα όταν θα έχετε γυρίσει και την τελευταία σελίδα. Και, πιθανότατα, ακόμα και τότε, να ζητάτε να ήταν λίγο μεγαλύτερο.

Το βιβλίο του Robert Harris, Ο Γερμανός κατάσκοπος, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός.