Πλάτωνα Απολογία Σωκράτη, του Δήμου Αβδελιώδη στο Θέατρο της ΑΚΣΤ

14:57 7/12/2016 - Πηγή: Culture Now

Η συγκλονιστική παράσταση του Δήμου Αβδελιώδη, που ξεκίνησε από πέρσι σαν παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και καθήλωσε χιλιάδες θεατές μετά από sold out παραστάσεις στη Θεσσαλονίκη, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, στην Ρουμανία, στην Κύπρο

και το Βιετνάμ, όπου αποθεώθηκε από το Διεθνές Διπλωματικό Σώμα 27 Πρεσβειών στην ιστορική Όπερα του Ανόι και έγινε παγκόσμιο πολιτιστικό γεγονός αναδεικνύοντας την αρχαία ελληνική γλώσσα, σε ζωντανή γλώσσα, πρώτη φορά ύστερα από δυόμιση χιλιάδες χρόνια, θα παρουσιαστεί στο Θέατρο της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, για 15 μόνο παραστάσεις, κάθε Παρασκεύη, Σάββατο και Κυριακή από 16 Δεκεμβρίου 2016.

Πρόσφατη αποθέωση της παράστασης από το κοινό, στο κατάμεστο ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ την Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2016, που συνδιοργανώθηκε από το ΚΘΒΕ και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, Αντιπεριφέρεια Τουρισμού & Πολιτισμού, με την παρουσία του Έλληνα Πρέσβη και του Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας.

Η αυθεντική αυτή Αναπαράσταση της πιο συγκλονιστικής δίκης στην ιστορία του πολιτισμού, στην ίδια ακριβώς γλώσσα που μιλούσε ο Σωκράτης, κάνουν την παρακολούθηση της για τους θεατές, μια μοναδική βιωματική εμπειρία, έχοντας την αίσθηση ότι ζουν μέσα στην πραγματική ατμόσφαιρα εκείνης της μέρας της δίκης, κι όπου ο Σωκράτης και ο Μέλητος ενσαρκώνονται μπροστά τους ζωντανά.

Είναι η πρώτη φορά που υλοποιείται η προσδοκία, να εκφέρεται η αρχαία ελληνική γλώσσα έτσι, ώστε ν’ ακούγεται με έναν φυσικό, άμεσο και οικείο τρόπο χωρίς χαρακτήρα πειραματισμού, αναδεικνύοντας την αδιάλειπτη ενότητα όλων των μορφών της ελληνικής γλώσσας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Διδασκαλία Εκφοράς & Ερμηνείας Αρχαίου Κειμένου, Σκηνικός χώρος, Σκηνοθεσία, Μετάφραση: Δήμος Αβδελιώδης
Μακέτες, Κοστούμια: Αριστείδης Πατσόγλου
Σχεδιασμός, κατασκευή Κλεψύδρας: ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ, Κώστας Κοτσανάς
Διεύθυνση Παραγωγής: Αθηνά Ζώτου
Μεταγραφή στην Αγγλική γλώσσα, επιμέλεια υποτιτλισμού: Αμαλία Κοντογιάννη

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Βασίλης Καραμπούλας
ΜΕΛΗΤΟΣ: Γιάννης Κολόι

Boηθοί σκηνοθέτη: Γιώργος Νικόπουλος, Δανάη Ρούσσου.
Φωτογραφίες: Κορνηλία Σιδηρά, Γιώργος Χρυσοχοίδης
Προβολή-Επικοινωνία: BrainCo S.A.

Σημείωμα του σκηνοθέτη

Ο Δήμος Αβδελιώδης, εμπνευστής και δημιουργός αυτού του εγχειρήματος, έχοντας διδάξει ο ίδιος την εκφορά της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και καταθέτοντας παράλληλα μια νέα διαφορετική μετάφραση της «Απολογίας» που συνοδεύει με υπέρτιτλους την παράσταση, γράφει στο εισαγωγικό του σημείωμα:

«Mε την «Απολογία του Σωκράτη» το οικουμενικό πνεύμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού φθάνει στην πιο κορυφαία του στιγμή, γιατί γίνεται συνειδητή πράξη, αποκτώντας πραγματική και αναμφισβήτητη σωματική υπόσταση με τον Σωκράτη, ο οποίος αρνείται να ζει συμβατικά, χωρίς ελευθερία, και προτιμά το θάνατο, παρά να στερηθεί τον ενθουσιασμό και τη χαρά, σαν αναζήτησης του ουσιαστικού σκοπού της ύπαρξής μας.

Στην απολογία του, αποκαλύπτει τις τυποποιημένες και φοβικές συμπεριφορές των ανθρώπων και όλη την εικόνα ενός πολιτισμού που πελαγοδρομεί ασταμάτητα χωρίς πιλότο και χωρίς ξεκάθαρο δημιουργικό σκοπό, μοιάζοντας με το σήμερα του δυτικού πολιτισμού.

Ταυτόχρονα αρχίζει και η δύση του ελληνικού κόσμου, εφ’ όσον το πνεύμα αυτού του ουμανιστικού πολιτισμού δεν μπόρεσε ποτέ να ενσωματωθεί μέσα στην πραγματική ζωή, της λειτουργίας της δημοκρατίας, της παιδείας και των άλλων θεσμών, παραμένοντας σαν μια ουτοπική και άπιαστη ιδέα για ποιητές.

Είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο να καταλάβουμε σήμερα τον πραγματικό χαρακτήρα αυτού του εξόχως οριακού κειμένου μέσα από τις μεταφράσεις του, επειδή η μεταγραφή του σε μιαν άλλη γλωσσική δομή, είτε είναι η νέα ελληνική είτε η δομή μιας οποιασδήποτε άλλης εθνικής γλώσσας, αλλοιώνει αναγκαστικά το ύφος και το ήθος του λόγου, άρα και το πραγματικό πρόσωπο του Σωκράτη και του Πλάτωνα.

Κάθε μεταφραστική απόπειρα όσο πιστή κι’ αν θέλει να είναι, δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον πρωτότυπη φωνή ενός κειμένου, αφού εκ των πραγμάτων παράγει μιαν εντελώς νέα δομή, που ενέχει έναν διαφορετικό ήχο, παράγοντας μιαν άλλη μουσικότητα κι ένα άλλο νόημα.

Όμως ο ήχος και οι μουσικές παράμετροι του είναι που ρυθμίζουν τις σημασίες και το νόημα της κάθε φράσης και όχι η τυπική ή τυποποιημένη εκφορά μιας σειράς λέξεων. Ο τρόπος που θα ειπωθούν, είναι αυτό που καθορίζει την ευκρίνεια των ιδεών, των εικόνων και των αισθημάτων που κατοικούν μέσα τους.

Οι λέξεις για να αποκαλύψουν αυτό τον κρυμμένο κόσμο, πρέπει να μην ακούγονται σαν λέξεις αλλά σαν οχήματα σημασιών που διαρθρώνουν το νόημα. Στο άκουσμά τους όχι απλώς να καταλαβαίνουμε αλλά κυρίως να νοιώθουμε.

Σκοπός λοιπόν της εκφοράς του ίδιου του αρχαίου πλατωνικού κειμένου κατά την παράσταση, δεν είναι κάποιος λόγος πρωτοτυπίας ή μιας στενά φιλολογικής ή ιστορικής αναζήτησης, αλλά η ανάγκη, από το άκουσμα της φωνής του αυθεντικού έργου, να αφουγκρασθούμε και να νοιώσουμε βιωματικά τα αισθήματα και τις ιδέες του Σωκράτη, αφού κάθε μετάφραση-ανάλογα με την οπτική γωνία και τις προσωπικές επενδύσεις του μεταφραστή-, προσδίδει κάθε φορά κι ένα εντελώς διαφορετικό προσωπείο στο Σωκράτη.

Οι πρόβες ξεκίνησαν τον Μάιο του 2012, με τη συγκεκριμένη μέθοδο που χρησιμοποιώ για την εκφορά και την ερμηνεία ενός κειμένου –παρακάμπτοντας την Εράσμια και την Προσωδιακή εκφορά καθώς και τη χρήση των πλάγιων ήχων της βυζαντινής μουσικής–, με σκοπό η αρχαία ελληνική γλώσσα ν’ ακούγεται ζωντανή και οικεία, εμπεριέχοντας παρόμοιους- αν όχι τους ίδιους-, ήχους και ρυθμούς με τις προγενέστερες έως και τις σύγχρονες φωνητικές εκφράσεις της ελληνικής γλώσσας.

Οι υπέρτιτλοι της μετάφρασης δεν είναι μόνο ένας οδηγός για την πλήρη κατανόηση του λόγου του Σωκράτη αλλά και για την αποκάλυψη κάποιων λέξεων που τις θεωρούμε αυτονόητες επειδή τις χρησιμοποιούμε και σήμερα, ενώ η σημασία τους είναι εντελώς διαφορετική, όπως πχ η λέξη αλήθεια, η οποία για τους ακροατές του απολογούμενου Σωκράτη, σημαίνει την ακριβή διατύπωση ενός πράγματος, δηλαδή την πραγματικότητα, και όχι την χιλιοειπωμένη και ταλαιπωρημένη σημερινή λέξη αλήθεια, που όταν την αναγγείλει ή την υποσχεθεί κανείς, είμαστε σχεδόν βέβαιοι πως θ’ ακούσουμε ένα ακόμη ψέμα.

Πρόθεσή μας δεν ήταν απλά μια θεατρική παράσταση, αλλά κυρίως μια αυθεντική Αναπαράσταση της δίκης του Σωκράτη, με ένα κάθισμα και μια κλεψύδρα, χωρίς άλλα θεατρικά στοιχεία, παρά μόνο με την ατμόσφαιρα που δημιουργεί η ίδια η ενσάρκωση, από τους δυο ηθοποιούς, της φωνής του πρωτότυπου κειμένου στην αρχαία αττική διάλεκτο, της αυθεντικής δηλαδή φωνής του, που του επαναπροσδίδει το "χαμένο" από τις μεταφράσεις νόημα του.

«anagnorisis» Αστ. Μη Κερδοσκοπική
Εταιρεία Θεάτρου – Κινηματογράφου.