Ποιος σκηνοθετεί τους εφιάλτες μας;

18:56 21/10/2011 - Πηγή: 24wro

Κάθε βράδυ, στο τέλος μιας κουραστικής ημέρας, πέφτουμε στο κρεβάτι εξαντλημένοι για να βυθιστούμε στο αναζωογονητικό βασίλειο του ύπνου και των ονείρων. Αναζωογονητικό; Όχι πάντα...

Συχνά, την όντως αναζωογονητική και χαλαρωτική λειτουργία του ύπνου ανατρέπει η εισβολή του εφιάλτη, των «κακών ονείρων» τα οποία προκαλούν έντονο άγχος ή και πανικό στα θύματά τους. Κάποτε πιστεύαμε ότι αυτοί οι απρόσκλητοι νυχτερινοί εισβολείς ήταν θεόπεμπτοι κομιστές μηνυμάτων ή προειδοποιήσεων για το μέλλον του ονειρευόμενου.
Στην πιο πεζή και ατομικιστική εποχή μας, αντίθετα, ερμηνεύονται ως εκδηλώσεις

των ασυνείδητων φόβων και των απωθημένων τραυματικών εμπειριών που βιώσαμε κατά την παιδική μας ηλικία (ψυχαναλυτική ερμηνεία). Σήμερα, όσοι θεωρούν ότι η προσφυγή στο ατομικό ή συλλογικό ασυνείδητο αποτελεί ανεπαρκή εξήγηση της προέλευσης και της επίδρασης των εφιαλτικών ονείρων στη ζωή μας, μπορούν να αναζητήσουν κάποιες πιο αντικειμενικές εξηγήσεις στις εντυπωσιακές έρευνες των σύγχρονων νευροεπιστημών και, μέσα από αυτές, τη «θεραπεία» για τις τακτικές επισκέψεις του εφιάλτη
Σύμφωνα με την αρχαιοελληνική μυθολογική σκέψη, ο Ύπνος και τα αδέλφια του τα Όνειρα ήταν παιδιά της θεάς Νυκτός. Προσωποποιώντας τις βασικές λειτουργίες του ύπνου και των ονείρων με αυτό το σκοτεινό γένος, η μυθολογική σκέψη μας υπενθυμίζει όχι μόνο την ερεβώδη προέλευση αλλά και την εγγενή αδιαφάνεια αυτών των φαινομένων.
Ίσως γι’ αυτό χρειάστηκαν πάνω από 2.500 χρόνια για να μπορέσουμε να αποκτήσουμε τις πρώτες εύλογες μη μυθολογικές εξηγήσεις σχετικά με τη φυσιολογία του ύπνου και τη λειτουργία των ονείρων. Πράγματι, μόνο κατά τα μέσα του εικοστού αιώνα, χάρη στις πρωτοποριακές έρευνες των Aserinski και Kleitman στις ΗΠΑ, ανακαλύψαμε ότι ο καθημερινός κύκλος «ύπνου-εγρήγορσης» δεν αποτελείται από δύο σαφώς διαχωρισμένες φάσεις -κάποιος μπορεί να είναι είτε ξύπνιος είτε κοιμισμένος- αλλά από τουλάχιστον τρεις: ξύπνιος, βαθιά κοιμισμένος και ονειρευόμενος.
Επομένως, τα όνειρα αποτελούν την τρίτη ξεχωριστή κατάσταση της νοητικής μας ζωής. Μια ιδιαίτερη κατάσταση με τις δικές της λειτουργίες, για την εκτέλεση των οποίων απαιτείται η ενεργοποίηση συγκεκριμένων εγκεφαλικών δομών. Οι περισσότεροι άνθρωποι περνούν το ένα τρίτο της ζωής τους κοιμώμενοι, ενώ περίπου το ένα τέταρτο του ύπνου συνοδεύεται από όνειρα. Είναι λοιπόν σαφές ότι τόσο ο ύπνος γενικά όσο και τα όνειρα ειδικότερα αποτελούν έναν ασφαλή δείκτη της καλής βιο-ψυχολογικής μας υγείας.
Η πύλη των ονείρων
Το ότι περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας κοιμώμενοι προφανώς αποδεικνύει ότι ο «ύπνος» είναι απαραίτητος για τη λειτουργία του οργανισμού μας. Πώς, όμως, πραγματοποιείται αυτή η λειτουργία και πώς σχετίζεται με τα όνειρα;
Ο κύκλος ύπνου-αφύπνισης καθοδηγείται από ένα βιολογικό ρολόι, ένα κιρκάδιο στοιχείο, δηλαδή μια ρυθμιστική δομή κρυμμένη στα βάθη του εγκεφάλου, για την ακρίβεια στον υπερχιασματικό πυρήνα του υποθαλάμου. Η δομή αυτή συγχρονίζεται από τις ακτίνες του φωτός κ