O ολιγάρχης - κλειδί πίσω από τον Ζελένσκι με κυπριακό διαβατήριο

14:43 8/3/2022 - Πηγή: Sigma Live

Λίγο πριν την έναρξη της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ο Πρόεδρος της χώρας  Volodymyr Zelensky ανέλαβε μια εκστρατεία  απομάκρυνσης  των πανίσχυρων ολιγαρχών από οποιεσδήποτε αποφάσεις κρατικής σημασίας. Η κυβέρνηση αιτιολόγησε τις ενέργειες αυτές αφενός ως μέτρο αναχαίτησης της ρωσικής απειλής, αλλά επίσης ως μέρος της μάχης ενάντια της επιρροής των ολιγαρχών στην πολιτική.

Υπάρχει όμως μια ιδιαίτερη περίπτωση ολιγάρχη που θεωρείται ως ο άνθρωπος κλειδί που στήριξε τον Zelenksy στην αρχή της πολιτικής του καριέρας μέσω της προβολής που απολάμβανε στα ΜΜΕ

που είχε στην κατοχή του. Πρόκειται για τον λεγόμενο από πολλούς «σκοτεινό ολιγάρχη» Ihor Kolomoisky, o οποίος είναι μάλιστα κάτοχος κυπριακού διαβατηρίου.

Ποιος ο ρόλος του Kolomoisky στην Ουκρανία και γιατι κατηγορείται για ξέπλυμα χρήματος στις ΗΠΑ μέσω της PrivatBank και εταιρειών κελύφους στην Κύπρο;

Χορήγηση διαβατηρίου

Τη δεκαετία του 1990 o Gennady Bogolyubov και ο πρώην συνεργάτης Igor Kolomoisky ίδρυσαν την PrivatBank και ήταν οι μεγαλύτεροι μέτοχοί της μέχρι την κρατικοποίησή της από την ουκρανική κυβέρνηση το 2016. Η κεντρική τράπεζα της Ουκρανίας ισχυρίστηκε ότι οι δύο εταίροι είχαν αποσπάσει παράνομα 4,2 δισ. Βρετανικές λίρες από την PrivatBank. Σύμφωνα με την Guardian, ένας δικηγόρος που εκπροσωπεί τον Bogolyubov επιβεβαίωσε ότι του είχε χορηγηθεί κυπριακό διαβατήριο το 2010 «με αποτέλεσμα να είχε πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις στη χώρα (μέσω ορισμένων εταιρειών) και να συμμορφωθεί πλήρως με τις νομικές απαιτήσεις εκείνη την εποχή». Στο ίδιο δημοσίευμα, εκπρόσωπος του Kolomoisky είπε: «Του χορηγήθηκε η κυπριακή υπηκοότητα, σε αναγνώριση των σημαντικών επενδύσεών του σε αυτή τη χώρα».

Ο εβραϊκής καταγωγής ολιγάρχης, του οποίου η περιουσία στο Forbes ανέρχεται στα 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια, είναι επίσης κάτοχος ουκρανικού και ισραηλινού διαβατηρίου.

Ο Igor Kolomoisky (αριστερά), κάνει πρόποση  με βότκα στο χέρι, με τον ισραηλινό αρχιραβίνο Yona Metzger, στο κέντρο του Chabad του Βερολίνου κατά τη διάρκεια μιας διάσκεψης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εβραϊκών Κοινοτήτων.

Η προεκλογική στήριξη και «κουκλοθέατρο»

Ο ολιγάρχης είναι γνωστός για τους δεσμούς του με τον επίσης εβραϊκής καταγωγής νυν Πρόεδρο της Ουκρανίας Volodymyr Zelensky , του οποίου η προεκλογική εκστρατεία εξαρτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την υποστήριξη του, σύμφωνα με το Atlantic Council.  Τον Απρίλιο του 2019 το Reuters σημείωνε πως ένα από τα πιο δημοφιλή τηλεοπτικά κανάλια της Ουκρανίας, το 1+1, που ανήκει στον ολιγάρχη Ihor Kolomoisky, έδωσε στον Zelenskiy μια ισχυρή πλατφόρμα τους τελευταίους μήνες κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου.

Μια  μέρα πριν ο Zelensky,  είχε κερδίσει τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών και διοργανώσει δεύτερο γύρο με τον τότε  πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο, το 1+1 γέμισε το πρόγραμμά του με επαναλήψεις εκπομπών του κωμικού και ηθοποιού Zelensky. 

Το γεγονός ότι ο Zelensky,  ήταν ένα μεγάλο αστέρι στο κανάλι είχει προκαλέσει ανησυχίες σε ορισμένους επενδυτές και ψηφοφόρους, καθώς και σε κατηγορίες από πολιτικούς του αντιπάλους, με τον ισχυρισμό ότι ο Kolomoisky «τον έχει στο τσεπάκι». Τόσο ο Zelensky, όσο και ο Kolomoisky έλεγαν ότι η σχέση τους είναι αυστηρά επαγγελματική. Και οι δύο έλεγαν πως δεν ασκείται αδικαιολόγητη επιρροή από τον ολιγάρχη, του οποίου οι επιχειρήσεις εκτείνονται από τον τραπεζικό και ενεργειακό έως και αεροπορικό τομέα. Ο τότε αντίπαλος του Zelensky, o Poroshenko τον κατηγορούσε πάνω κάτω ως «μαριονέτα» του Kolomoisky. «Είμαι περισσότερο η μαριονέτα του παρά να είναι αυτός δική μου», είχε δηλώσει o Kolomoisky πέρυσι. «Είναι αδύνατο να με επηρεάσει», δήλωσε από την πλευρά του Zelensky,  στον ειδησεογραφικό ιστότοπο Gordon τον Δεκέμβριο του 2018. «Ούτε ο Kolomoisky ούτε κανένας άλλος ολιγάρχης, κανείς δεν θα με επηρεάσει»

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Zelensky διόρισε τον προσωπικό δικηγόρο του Kolomoisky ως βασικό σύμβουλο, ταξίδεψε στο εξωτερικό για να συναντήσει τον τότε εξόριστο Kolomoisky πολλές φορές και επωφελήθηκε από την υποστήριξη της αυτοκρατορίας των Μέσων ενημέρωσης του μεγιστάνα, με αποτέλεσμα πολλοί να τον βλέπουν ως υποψήφιο του Kolomoisky.

Ο Porosenko με τον Kolomoisky

H έρευνα του OCCRP

Τα έγγραφα των «Pandora Papers» έδειξαν ότι ο Zelensky και οι συνεργάτες του σε μια εταιρεία τηλεοπτικών παραγωγών, την Kvartal 95, δημιούργησαν ένα δίκτυο μυστικών υπεράκτιων εταιρειών που χρονολογούνται τουλάχιστον από το 2012, έτος κατά το οποίο η εταιρεία άρχισε να παράγει τακτικό περιεχόμενο για τηλεοπτικούς σταθμούς ιδιοκτησίας από τον Kolomoisky, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύτηκε από το OCCRP.

Σε έρευνά του το OCCRP to 2019 εντόπισε τον μηχανισμό που φαίνεται ότι επέτρεψε στους Kolomoisky και Boholiubov να διοχετεύσουν τόσο τεράστιο πλούτο από την Ουκρανία: Τα χρήματα μεταφέρθηκαν μέσω μιας θυγατρικής της PrivatBank στην Κύπρο.

«Η συμφωνία βοήθησε στην απόκρυψη του γεγονότος ότι τα μετρητά εξαφανίζονταν επειδή η Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας αντιμετώπιζε το κυπριακό υποκατάστημα της PrivatBank όπως και τα εγχώρια υποκαταστήματα. Αυτός ο χαρακτηρισμός σήμαινε ότι οι αξιωματούχοι δεν εντόπισαν ποτέ ότι μετρητά που μεταφέρθηκαν στην Κύπρο έφευγαν από την Ουκρανία.

Εν τω μεταξύ, οι κυπριακές ρυθμιστικές Αρχές είτε απέτυχαν να εντοπίσουν ότι οι διάφορες τραπεζικές μεταφορές συνολικού ύψους 5,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων υποστηρίζονταν από πλαστά συμβόλαια, είτε δεν έλαβαν τα απαραίτητα μέτρα για να τις σταματήσουν», αναφέρει το OCCRP. Η Privatbank ξεκίνησε τη λειτουργία της στην Κύπρο στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Κανένας άλλος ουκρανικός δανειστής δεν είναι γνωστό ότι έχει λάβει άδεια από την Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας να ανοίξει υποκατάστημα στο εξωτερικό.

Μόλις τα κεφάλαια έφτασαν στην Κύπρο, αναφέρει το OCCRP, μεταφέρθηκαν σε διάφορες υπεράκτιες εταιρείες χρησιμοποιώντας τo σύστημα SWIFT, την Εταιρεία Παγκόσμιας Διατραπεζικής Χρηματοοικονομικής Τηλεπικοινωνιών. Το δίκτυο επιτρέπει στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα παγκοσμίως να στέλνουν και να λαμβάνουν χρήματα με ασφάλεια. (Το σύστημα δεν χρειαζόταν για τη μεταφορά χρημάτων από την Ουκρανία στο υποκατάστημα της PrivatBank στην Κύπρο.) Επειδή οι κυπριακές ρυθμιστικές Αρχές έβλεπαν το υποκατάστημα της PrivatBank στη χώρα τους ως ξεχωριστή νομική οντότητα από τη μητρική στην Ουκρανία, ποτέ δεν επισήμαναν τις ροές χρημάτων στις ουκρανικές Αρχές.

Αναφορά Υπουργείου Δικαιοσύνης ΗΠΑ

Τον Αύγουστο του 2020, οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέβαλαν δύο αστικές αγωγές για κατάσχεση στο Περιφερειακό Δικαστήριο των ΗΠΑ για τη Νότια Περιφέρεια της Φλόριντα, υποστηρίζοντας ότι τα εμπορικά ακίνητα στο Λούισβιλ του Κεντάκι και στο Ντάλας του Τέξας, που αποκτήθηκαν χρησιμοποιώντας κεφάλαια που υπεξαιρέθηκαν από την PrivatBank στην Ουκρανία, υπόκεινται σε κατάσχεση, για παραβιάσεις του ομοσπονδιακού νόμου περί νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Όπως αναφέρει ανακοίνωση του Αμερικανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης «οι καταγγελίες ισχυρίζονται ότι ξεπλύθηκαν μέρος των εγκληματικών εσόδων χρησιμοποιώντας μια σειρά από τραπεζικούς λογαριασμούς εταιρειών κέλυφος, κυρίως στο υποκατάστημα της PrivatBank στην Κύπρο, προτού μεταφέρουν τα κεφάλαια στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όπως ισχυρίζεται στην καταγγελία, τα δάνεια σπάνια εξοφλούνταν, εκτός από τα έσοδα δανείων που αποκτήθηκαν με δόλιο τρόπο».

Το Αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης εξέδωσε ανακοίνωση για την εξέλιξη της υπόθεσης και τον Ιανουάριο του 2022.

Υπόθεση στο Eπαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού

To Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού (Κύπρου) κάλεσε τον Ihor Kolomoisky να εξετάσει την αξίωση της κρατικής PrivatBank που ζητά αποζημίωση ύψους 5,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με το Interfax. 

Όπως αναφέρθηκε, στις 3 Απριλίου 2020, η PrivatBank κατέθεσε νέα αγωγή στα κυπριακά δικαστήρια και συγκεκριμένα στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού, ζητώντας αποζημίωση ύψους 5,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε σχέση με προγράμματα που φέρουν όλα τα σημάδια απάτης και ξεπλύματος χρήματος τα οποία, σύμφωνα με την τράπεζα, διαπράχθηκαν από τους πρώην μετόχους της Kolomoisky και Hennadiy Boholiubov, τον πρώην αναπληρωτή επικεφαλής του διοικητικού συμβουλίου Tymur Novikov και δύο κυπριακές εταιρείες: PrimeCap (Cyprus) Limited και Duxton Holdings Limited.

Όπως σημειώνει το Interfax, η αξίωση στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λεμεσού σχετίζεται με δύο σειρές συναλλαγών που οι αξιώσεις της τράπεζας πραγματοποιήθηκαν παράνομα μεταξύ 2013 και 2016 κατ' εντολή των πρώην ιδιοκτητών της με τη συνδρομή άλλων κατηγορουμένων και περιλάμβαναν σημαντικά ποσά που καταβλήθηκαν σε εταιρείες που ανήκουν ή/και ελέγχονται από τους Kolomoisky και Boholiubov. Η τράπεζα ισχυρίστηκε ότι επρόκειτο για εικονικές δανειακές συμβάσεις, καμία από τις οποίες δεν αποπληρώθηκε.

Ειδικότερα, οι συναλλαγές αυτές περιλαμβάνουν ένα σχέδιο βάσει του οποίου στάλθηκαν 2,34 δισ. δολάρια στην κυπριακή εταιρεία Duxton Holdings Limited, που σχετίζεται με τους πρώην μετόχους της τράπεζας, σε σχεδόν καθημερινές δόσεις των 30 εκατομμυρίων δολαρίων για ένα τετράμηνο το 2013, το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα

Μετά από αυτή τη μήνυση, το συνολικό ποσό των απαιτήσεων που δήλωσε η PrivatBank κατά των Kolomoisky και Boholiubov στην Αγγλία, την Κύπρο, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ ξεπέρασε τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια.

Στις 18 Δεκεμβρίου 2016, η κυβέρνηση της Ουκρανίας, αναφερόμενη στην πρόταση της NBU και πρώην μετόχων της PrivatBank Kolomoisky και της Boholiubov, αποφάσισε να εθνικοποιήσει αυτό το μεγαλύτερο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα στην ουκρανική αγορά. Οι πρώην ιδιοκτήτες της τράπεζας θεωρούν παράνομη την κρατικοποίηση, με αποτέλεσμα να χάσουν εντελώς τις μετοχές τους, ενώ η PrivatBank και το κράτος απαιτούν αποζημίωση από αυτούς. Τα μέρη βρίσκονται επί του παρόντος σε δικαστικές διαφορές τόσο στην Ουκρανία όσο και σε ξένες δικαιοδοσίες.

Μια περίεργη αλλαγή στάσης

Σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times τον Νοέμβριο του 2019, o Kolomoisky που είχε θεωρηθεί  ευρέως ως η πιο ισχυρή προσωπικότητα της Ουκρανίας εκτός κυβέρνησης, δεδομένου του ρόλου του ως προστάτη του εκλεγμένου προέδρου Zelenksy, έκανε  μια αξιοσημείωτη αλλαγή στάσης. Είναι καιρός, είπε, η Ουκρανία να εγκαταλείψει στη Δύση και να γυρίσουμε πίσω προς τη Ρωσία.

«Είναι πιο δυνατοί πάντως. Πρέπει να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας», είπε, συγκρίνοντας τη δύναμη της Ρωσίας με αυτή της Ουκρανίας. «Οι άνθρωποι θέλουν ειρήνη, μια καλή ζωή, δεν θέλουν να είναι σε πόλεμο. Και εσείς», η Αμερική, «μας αναγκάζετε να βρισκόμαστε σε πόλεμο, και δεν μας δίνετε καν τα χρήματα για αυτό».

Τα σχόλιά του ερμηνεύτηκαν από τους ΝΥΤ να αντικατοπτρίζουν, τουλάχιστον εν μέρει, την προσωπική απογοήτευσή του για το ότι οι δυτικοί διπλωμάτες και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στήριξαν τον Zelenksy για να εμποδίσουν τον κ. Kolomoisky για να ανακτήσει τον έλεγχο της τράπεζας που (Privat Bank) είχε κατασχεθεί και ενός συνιδιοκτήτη 2016 εν μέσω καταγγελιών για υπεξαίρεση πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Συνάντηση Zelenksy με Kolomoiksy

Ωστόσο, ανεξάρτητα από τα κίνητρά του, οι γεωπολιτικές απόψεις του κ. Kolomoisky έχουν σημασία, επειδή αναλυτές και δυτικοί διπλωμάτες πιστεύουν ότι έχει μεγάλη επιρροή στη διοίκηση του κ. Zelensky.

Ο Kolomoisky έγινε κυβερνήτης μιας ανατολικής επαρχίας της Ουκρανίας, που συνόρευε με εδάφη που είχαν καταλάβει οι φιλορώσοι αυτονομιστές. Βοήθησε στη χρηματοδότηση στρατευμάτων που πολεμούσαν τους αυτονομιστές και, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, πρόσφερε δώρο 10.000 δολαρίων για ορισμένους αιχμάλωτους  μαχητές. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο Kolomoisky, είχε εμπλοκή στην  χρηματοδότηση του ακροδεξιού τάγματος Azov χωρίς αυτό να έχει τεκμηριωθεί πλήρως.

Πέρυσι o Zelenksy, επέβαλε κυρώσεις στον Viktor Medvedchuk, έναν φιλορώσο επιχειρηματία και πολιτικό, και έκλεισε τα τηλεοπτικά του κανάλια, εξοργίζοντας τον Πούτιν και κάποιοι τον επέκριναν για το ότι δεν επέβαλε άμεσα  κυρώσεις στον Kolomoiksy. Ωστόσο τον Μάρτιο του 2021 σύμφωνα με το Reuters, ο Zelensky φάνηκε να χαιρετίζει τις κυρώσεις κατά του Kolomoisky, λέγοντας ότι «η Ουκρανία πρέπει να ξεπεράσει ένα σύστημα που ποδηγετείται από ολιγάρχες».