"Kομμάτι που λείπει από το παζλ η Σύμβαση της Λευκωσίας"

14:25 3/5/2017 - Πηγή: Sigma Live

Η νέα Σύμβαση για τα αδικήματα που σχετίζονται με τα πολιτιστικά αγαθά φιλοδοξεί να συμπληρώσει «το κομμάτι που λείπει από το παζλ» της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, δηλώνει η Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης Gabriella Battaini-Dragoni.

Οι προσπάθειες για τη σύναψη της Σύμβασης ξεκίνησαν πριν από την ανάληψη της εξάμηνης Προεδρίας της Επιτροπής Υπουργών του ΣτΕ από τη Λευκωσία τον περασμένο Νοέμβριο, ωστόσο η κ. Dragoni συγχαίρει την Κύπρο

για την προώθηση του θέματος. «Είδαν ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό θέμα και πραγματικά το εννοούσαν», ανέφερε σε συνέντευξή της στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, στην έδρα του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο Στρασβούργο.

Καθώς οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των 47 κρατών μελών του οργανισμού προχωρούν, αξιωματούχοι του ΣτΕ εκφράζουν τη φιλοδοξία πως η Σύμβαση αυτή θα καταστεί η μόνη διεθνής συνθήκη που εστιάζει στη συμπερίληψη ποινικών μέτρα και κυρώσεων για παράνομες δραστηριότητες στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η κ. Dragoni εξηγεί ότι και άλλοι οργανισμοί ασχολήθηκαν στο παρελθόν με το αντικείμενο αυτό, όχι όμως από την οπτική του ποινικού δικαίου. «Εμείς προνοούμε την έρευνα, δίωξη και καταδίκη. Αυτό το τρίπτυχο είναι ουσιώδες», υπογραμμίζει η Αναπληρώτρια ΓΓ.

Στις 19 Μαΐου, η Λευκωσία θα παραδώσει την Προεδρία της Επιτροπής Υπουργών στην Τσεχία. Στην κυπριακή πρωτεύουσα θα διοργανωθεί Υπουργική Σύνοδος, σηματοδοτώντας το τέλος της Προεδρίας και η νέα Σύμβαση αναμένεται να ανοίξει για υπογραφές.

Η κ. Dragoni αναφέρεται στις προσπάθειες της Κυπριακής Προεδρίας ώστε να υπάρξει κατάληξη στο θέμα. «Είμαστε ιδιαίτερα ευγνώμονες για ό,τι έκαναν» λέει και συμπληρώνει ότι «η προσθήκη του τίτλου `Σύμβαση της Λευκωσίας` κατά την τελετή υπογραφής θα είναι ο προσήκων φόρος τιμής που αξίζει στην Προεδρία».

Αν και ο ακριβής τίτλος δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη από την Προεδρία, η νέα Σύμβαση θα αντικαθιστά την παλαιότερη «Σύμβαση των Δελφών», που υπογράφηκε το 1985 στην Ελλάδα.

Κληθείσα να περιγράψει την προστιθέμενη αξία του νέου νομικού κειμένου, η κ. Dragoni λέει ότι «το Συμβούλιο της Ευρώπης καλύπτει κενά, με τα οποία δεν έχει ακόμη ασχοληθεί ο ΟΗΕ».

Παρατηρεί ότι η πολιτιστική κληρονομιά αποτελεί το αντικείμενο διαφόρων οργανισμών, όπως είναι η ΟΥΝΕΣΚΟ, ενώ με το θέμα ασχολείται και η Σύμβαση UNIDROIT για τα κλαπέντα ή παρανόμως εξαχθέντα πολιτιστικά αγαθά. «Κανένας όμως δεν σκέφτηκε το γεγονός ότι απουσιάζει ένα σημαντικό κομμάτι από το παζλ» συνεχίζει, αναφερόμενη στις διατάξεις της νέας Σύμβασης που προβλέπουν ποινικές κυρώσεις.

Σκοπός της νέας Σύμβασης δεν είναι να αντιγράψει υπάρχουσες συνθήκες, ενώ θα κληθούν να προσχωρήσουν σε αυτή και κράτη που δεν είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Για να έχει νόημα η Σύμβαση αυτή «θα πρέπει να δούμε όλη την αλυσίδα, από την αρχή μέχρι το τέλος» λέει η κ. Dragoni. Σύμφωνα με την αξιωματούχο του ΣτΕ, το θέμα δεν είναι μόνο η δίωξη όσων καταστρέφουν συγκεκριμένα πολιτιστικά αγαθά, κατακρατώντας τεμάχια για να τα πουλήσουν αργότερα σε αγορές που δεν εποπτεύονται αυστηρά. Η ευθύνη πρέπει να αναζητείται και σε αυτούς που προσπαθούν να αγοράσουν αυτά τα αντικείμενα, γνωρίζοντας ότι είναι το αποτέλεσμα παράνομων ενεργειών, προσθέτει.

Η κ. Dragoni λέει ότι είναι σημαντικό για χώρες που διαθέτουν τέτοια αριστουργήματα, όπως η Κύπρος, η Ιταλία, η Ελλάδα ή η Τουρκία, να επικυρώσουν τη Σύμβαση. Εξίσου σημαντικό, συμπληρώνει, είναι να προσδεθούν στο άρμα και άλλες «χώρες προέλευσης» τέτοιων αγαθών, είτε από τη Μέση Ανατολή ή τη Βόρεια Αφρική, αλλά και χώρες όπου πωλούνται τελικά τα αγαθά αυτά σε Ευρώπη, Βόρεια Αμερική ή αλλού.

Λέει, ωστόσο, πως κάποιες χώρες, όπως η Συρία, το Ιράκ ή η Λιβύη δεν είναι πιθανό να καταστούν σύντομα συμβαλλόμενα μέλη της νέας Σύμβασης. Για το λόγο αυτό, η κ. Dragoni σημειώνει το γεγονός πως η Σύμβαση διαθέτει ευρείας κλίμακας προστατευτικές πρόνοιες. Αυτές ισχύουν για όλα τα πολιτιστικά αγαθά που έχουν υποδειχθεί από τα κράτη τα οποία προσχώρησαν στις Συμβάσεις της ΟΥΝΕΣΚΟ ήδη από τη δεκαετία του `70.

«Είναι εμφανές ότι πρέπει να συνεργαστούμε πέραν των συνόρων της Ευρώπης αν σκοπεύουμε να επιτύχουμε τους στόχους μας» λέει η κ. Dragoni και προσθέτει ότι ο ανοιχτός χαρακτήρας της Σύμβασης δίνει «πραγματική προστιθέμενη αξία».

Αναφέρεται εξάλλου σε μια συνάντηση της Ομάδας των επτά πιο ανεπτυγμένων οικονομιών τον περασμένο Μάρτιο, στη Φλορεντία, όπου συναντήθηκαν οι Υπουργοί Πολιτισμού της ομάδας «για πρώτη φορά στην ιστορία» υπό την Ιταλική Προεδρία της G7. Ο ΓΓ του ΣτΕ Thorbjørn Jagland είχε επίσης προσκληθεί στη συνάντηση αυτή και παρουσίασε τη Σύμβαση. Η κ. Dragoni σημειώνει πως η περίσταση αποτέλεσε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για προβολή και κάλεσε τα μέλη της ομάδας, που δεν είναι μέλη του ΣτΕ, να συνυπογράψουν το κείμενο.

Κληθείσα να αναφερθεί στις λεπτομέρειες της Σύμβασης, σημειώνει ότι πλέον καθορίζονται με σαφήνεια ποιες ενέργειες είναι παράνομες και ποιοι φορείς θεωρούνται συνένοχοι. Επιπλέον, η Σύμβαση υποχρεώνει τα συμβαλλόμενα κράτη να διασφαλίσουν ότι οι εγχώριες ποινικές νομοθεσίες τους καλύπτουν την ευθύνη τόσο φυσικών όσο και νομικών προσώπων και ότι υπάρχει η βάση για την εφαρμογή αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών κυρώσεων.

«Αυτή η εναρμόνιση βοηθά στο να καλυφθούν τα κενά στο διεθνές νομικό πλαίσιο όσον αφορά την προστασία των πολιτιστικών αγαθών» λέει η κ. Dragoni. Συμπληρώνει ωστόσο ότι «κανένα νομικό εργαλείο δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι τα αδικήματα δεν θα επαναληφθούν», μπορεί ωστόσο να βοηθήσει στην αποτροπή παρόμοιων εγκληματικών ενεργειών στο μέλλον.

Η Αναπληρώτρια ΓΓ ρωτήθηκε επίσης από το ΚΥΠΕ αν η Ευρώπη, όντας μέρος της διεθνούς κοινότητας, φέρει οποιαδήποτε ευθύνη για την ανεπανόρθωτη πολιτιστική καταστροφή που επέφεραν οι τζιχαντιστές στην περιοχή. «Είναι πάντοτε πολύ δύσκολο να κοιτάς πίσω και να αναρωτιέσαι τι θα μπορούσε να είχε γίνει για να αποτραπούν τέτοια εγκλήματα» είπε. Συμπλήρωσε ότι «είναι σημαντικό να επικεντρωθούμε στο να κάνουμε ό,τι μπορούμε σε συνάρτηση με τις αρχές, τις αξίες και τις διεθνείς υποχρεώσεις μας».

Η προώθηση της Σύμβασης εκ μέρους της Κύπρου δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένης της εμπειρίας του 1974, με την τουρκική εισβολή, που άνοιξε τον δρόμο για την καταστροφή και λεηλασία διαφόρων αρχαιολογικών ή θρησκευτικών χώρων στο βόρειο τμήμα του νησιού. Σε ερώτηση αν και άλλες χώρες συμμερίζονται τη ζέση της Λευκωσίας στο θέμα αυτό, η κ. Dragoni απάντησε ότι «πολλά κράτη μέλη έχουν επίσης βιώσει τραγικές απώλειες στην πολιτιστική τους κληρονομιάς κατά το πρόσφατο παρελθόν, λόγω πολέμου, λεηλασίας, κλοπής ή με άλλο τρόπο». Πολλές από τις εμπειρίες αυτές, συμπληρώνει, συνέβαλαν στο να διαμορφωθεί το διεθνές πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα λειτουργήσει αυτή η Σύμβαση.

Για την Αναπληρώτρια ΓΓ είναι πολύ πιθανό πως η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς θα συνεχίσει να απασχολεί τα διεθνή φόρα στα επόμενα χρόνια, ενώ σημειώνει και την πρόσφατη αναγνώριση εκ μέρους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το έργο που επιτελείται από το ΣτΕ στον τομέα αυτό. Η προστασία των πολιτιστικών αγαθών αποτελεί αξία η οποία χρήζει σεβασμού, είπε, ενώ εξέφρασε τέλος την ελπίδα ότι η νέα Σύμβαση θα στείλει ισχυρό μήνυμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Πηγή: ΚΥΠΕ