Έκθεση Γεν. Ελεγκτή: Ελεγχος Εκπόνησης Σχεδίων Αναδασμού

10:10 6/9/2019 - Πηγή: Sigma Live

Τα σημαντικότερα ευρήματα του ελέγχου παρατίθενται επιγραμματικά πιο κάτω:

• Παρατηρήθηκε υπερβολική καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των υπό εξέταση Σχεδίων, από επτά μέχρι και 16 χρόνια, επιπρόσθετα των ετών που προηγήθηκαν για προκαταρκτικές εργασίες και των ετών που ακολούθησαν μέχρι τη δημοσίευση των δαπανών των Σχεδίων. Επισημάνθηκε η σημασία της έγκαιρης ολοκλήρωσης των Σχεδίων αυτών, έτσι ώστε να περιορίζεται το ενδεχόμενο σημαντικής διαφοροποίησης των αρχικών δεδομένων που επικρατούσαν στις περιοχές αναδασμού, βάσει των οποίων λήφθηκε η απόφαση για την εφαρμογή των Σχεδίων και η αδικαιολόγητη

αύξηση στις δαπάνες και του διοικητικού κόστους που προκύπτουν, τα οποία επηρεάζουν αρνητικά την επίτευξη των κύριων στόχων του αναδασμού, που είναι η αύξηση της γεωργικής δραστηριότητας και παραγωγικότητας στις υπό αναδασμό περιοχές μέσω βιώσιμων Σχεδίων.

• Από τον έλεγχο των Σχεδίων Πάνω Αρόδων, Ύψωνα/2, Κιτίου-Σοφτάδων, Σκαρίνου, Πύργου/2, Αγίου Μάμα και Μαρωνίου/3, εντοπίστηκαν περιπτώσεις κατά τις οποίες ενδεχομένως υπάλληλοι της Υπηρεσίας Αναδασμού και του ΤΚΧ, μέλη των Επιτροπών Αναδασμού και Εκτιμήσεως και συγγενικά πρόσωπα πρώτου βαθμού με αυτούς, να έτυχαν ευνοϊκής μεταχείρισης, κατά παράβαση του άρθρου 66(1) του περί Δημόσιας Υπηρεσίας Νόμου και προνοιών του περί Γενικών Αρχών του Διοικητικού Δικαίου Νόμου. Λόγω της σοβαρότητας του θέματος, έγινε εισήγηση  όπως η Υπηρεσία Αναδασμού διερευνήσει περαιτέρω τις υπό αναφορά περιπτώσεις και προωθήσει τις περιπτώσεις αυτές στον Γενικό Εισαγγελέα για να αποφασίσει εάν προκύπτουν ποινικά αδικήματα.

• Διαπιστώθηκε εκτεταμένη χρήση, ενδεχομένως και κατάχρηση, από τις Επιτροπές Αναδασμού, του δικαιώματος παραχώρησης εξαιρέσεων στη βάση προνοιών του οικείου Νόμου. Στις περισσότερες περιπτώσεις η αιτιολόγηση για την εξαίρεση ήταν γενική και ατεκμηρίωτη και αρκετές φορές είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία τεμαχίων με έκταση λίγο μεγαλύτερη από 4.000 τ.μ., που ήταν το ελάχιστο όριο που ίσχυε τότε για να επιτρέπεται η ανέγερση μεμονωμένης κατοικίας, βάσει της τότε ισχύουσας Δήλωσης Πολιτικής. Σχετικά με το θέμα αυτό, έγινε εισήγηση, μεταξύ άλλων, την περαιτέρω διερεύνηση των αποφάσεων των Επιτροπών Αναδασμού αναφορικά με τα εξαιρέσιμα τεμάχια και τον καθορισμό ξεκάθαρων κριτηρίων για τις περιπτώσεις τεμαχίων που δύναται να εξαιρεθούν.

• Κατά την αναδιανομή των τεμαχίων της περιοχής αναδασμού Πύργου/2 παραχωρήθηκαν στην Κυπριακή Δημοκρατία 37 τεμάχια συνολικής έκτασης 305.786 τ.μ. (αντί 411.869 τ.μ. που προέβλεπε η Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ημερ. 3.9.2003), δηλαδή παραχωρήθηκαν 106.083 τ.μ. επιπλέον σε ιδιώτες, σε βάρος της κρατικής ιδιοκτησίας. Η Υπηρεσία Αναδασμού δεν υπέβαλε οποιαδήποτε Πρόταση προς το Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση παραχώρησης της πρόσθετης έκτασης κρατικής γης στους ιδιοκτήτες της περιοχής αναδασμού Πύργου/2, το οποίο, βάσει των προνοιών του Συντάγματος, είναι το αρμόδιο να αποφασίζει για αποξένωση κρατικής ιδιοκτησίας. Συνεπώς, η παραχώρηση της πρόσθετης κρατικής γης δεν ήταν σύννομη και έγινε εισήγηση για την περαιτέρω διερεύνηση του θέματος από τον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας.

• Μετά την ψήφιση του Σχεδίου Μαζωτού από τους δικαιούχους ιδιοκτήτες, η Επιτροπή Αναδασμού αποφάσισε τη σημαντική μείωση της έκτασης της περιοχής του Σχεδίου, κατά 56%. Η Υπηρεσία μας θεωρεί ότι η Επιτροπή δεν είχε την εξουσία να λάβει τέτοια απόφαση, η οποία άλλαζε ουσιωδώς το Σχέδιο, αλλά θα έπρεπε να ακολουθηθεί η διαδικασία που προβλέπεται στη νομοθεσία, για ανάκληση της Απόφασης εφαρμογής μέτρων αναδασμού στην εν λόγω περιοχή από το Υπουργικό Συμβούλιο. Στη συνέχεια, η Υπηρεσία Αναδασμού θα έπρεπε να καθορίσει τη νέα οριογραμμή του Σχεδίου, να εκπονήσει νέα μελέτη σκοπιμότητας, προσαρμοσμένης στα δεδομένα της νέας περιοχής αναδασμού και να επαναλάβει εκ νέου τη διαδικασία για εφαρμογή μέτρων αναδασμού. Διαπιστώθηκε επίσης ότι η Υπηρεσία Αναδασμού δεν ανέστειλε τις διαδικασίες για εφαρμογή των μέτρων μόλις έγινε αντιληπτή η πρόθεση για μείωση της έκτασης του Σχεδίου, με αποτέλεσμα να αναλωθούν σημαντικοί κρατικοί πόροι γα την κάλυψη των διοικητικών και άλλων εξόδων, σχετικά με την ετοιμασία του Σχεδίου αναδιανομής που αφορούσε σε ολόκληρη την περιοχή αναδασμού.

• Σε έλεγχο που διενήργησε η Υπηρεσία μας στα μηχανογραφικά συστήματα της Υπηρεσίας Αναδασμού «Σύστημα διαχείρισης ιδιοκτησιακών καθεστώτων – Τ3» και «Σύστημα Παρακολούθησης Δανείων», τα οποία αναπτύχθηκαν ως αυτόνομες εφαρμογές από λειτουργό της Υπηρεσίας Αναδασμού, διαπιστώθηκε σωρεία αδυναμιών, οι οποίες καθιστούν την πληροφόρηση που παρέχεται από αυτά, ως μη επαρκώς αξιόπιστη και ασφαλή, αφού δεν διασφαλίζεται η αρτιότητα των δεδομένων, γεγονός το οποίο δυσχέραινε σημαντικά τη διενέργεια του ελέγχου των Σχεδίων. Στα ευρήματα του υπό αναφορά ελέγχου γίνεται, μεταξύ άλλων, αναφορά και στο Σύστημα Παρακολούθησης των Δανείων και επισημαίνεται ότι η Υπηρεσία Αναδασμού δεν διενεργεί κανένα έλεγχο, για σκοπούς διασφάλισης ότι η κατάσταση των οφειλετών που εισάγεται στο σύστημα συμπίπτει με αυτή που διαμορφώθηκε από την τελική εγκεκριμένη κατάσταση ιδιοκτητών. Επί τούτου έγινε εισήγηση  όπως η Υπηρεσία προβεί στην εφαρμογή συγκεκριμένης διαδικασίας, μέσω της οποίας να διενεργείται έλεγχος από ανεξάρτητο λειτουργό, ώστε να διασφαλίζεται η ορθότητα και ακεραιότητα των στοιχείων που εισάγονται στο σύστημα.

• Η μελέτη σκοπιμότητας/βιωσιμότητας δεν συντάσσεται στη βάση τυποποιημένου προτύπου, ελάχιστων προϋποθέσεων/απαιτήσεων και άλλων στοιχείων, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η αξιοπιστία και βαρύτητα του αποτελέσματος στο οποίο καταλήγει και βάσει του οποίου κρίνεται η οικονομική βιωσιμότητα ενός Σχεδίου. Λαμβανομένου υπόψη ότι η Υπηρεσία Αναδασμού δεν εκπονεί, για όλες τις περιοχές αναδασμού, μελέτη σκοπιμότητας, δημιουργούνται ερωτηματικά αναφορικά με τα δεδομένα που τέθηκαν ενώπιον του αρμόδιου Υπουργού (τότε Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος), για την εξασφάλιση έγκρισης και του τρόπου που λαμβάνονται αποφάσεις για την εκπόνηση των Σχεδίων. Επίσης, η Υπηρεσία Αναδασμού δεν διενεργεί αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που προκύπτουν μετά την εφαρμογή των Σχεδίων, έτσι ώστε να διαφανεί αν επιτυγχάνονται οι αναμενόμενες αποδόσεις σύμφωνα με τις μελέτες σκοπιμότητας. ΄Εγινε εισήγηση όπως για κάθε Σχέδιο, η Υπηρεσία Αναδασμού αντιπαραβάλλει τα στοιχεία της μελέτης σκοπιμότητας, με τα πραγματικά δεδομένα, μετά την αποπεράτωση του Σχεδίου και τα αποτελέσματα να καταγράφονται σε αντίστοιχη έκθεση, η οποία θα αποτελεί τη βάση για την αξιολόγηση της επιτυχίας του Σχεδίου. ΄Εγινε εισήγηση  επίσης όπως η μελέτη σκοπιμότητας και η μετέπειτα έκθεση αξιολόγησης εκπονούνται υποχρεωτικά για κάθε περιοχή αναδασμού και τα αποτελέσματα από τη σύγκριση κοινοποιούνται στο αρμόδιο Υπουργείο για να λαμβάνονται υπόψη για μελλοντικές αποφάσεις υλοποίησης Σχεδίων αναδασμού.

• Τμήματα των περιοχών αναδασμού Παρεκκλησιάς, Κιτίου-Σοφτάδων και Πάνω Αρόδων εντάχθηκαν κατά τη διάρκεια των Σχεδίων σε οικιστικές ζώνες, με αποτέλεσμα η γεωργική δραστηριότητα στις περιοχές να υποβαθμιστεί, ενώ το Κράτος επωμίστηκε δαπάνες για κατασκευή οδικού δικτύου που εν μέρει εξυπηρετεί και τα τεμάχια γης στα υπό αναφορά τμήματα. Σύμφωνα και με σχετική γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα, αναφορικά με την περίπτωση του Σχεδίου Κιτίου-Σοφτάδων, όπου η διαφοροποίηση που επήλθε στο αρχικό Σχέδιο ήταν πολύ σημαντική, θα έπρεπε το εν λόγω Σχέδιο να ακυρωθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο και να ετοιμαστεί και εγκριθεί νέο, στο οποίο να μην περιλαμβάνονται οι περιοχές αυτές.

• Παρατηρήθηκε έντονη αλλαγή της σύνθεσης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος στις υπό εξέταση περιοχές αναδασμού κατά την εξέλιξη των εργασιών των Σχεδίων, με τη διενέργεια μεγάλου αριθμού αγοροπωλησιών/μεταβιβάσεων/ δωρεών. Ως αποτέλεσμα, άτομα που εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται ότι είχαν ως βιοποριστικό επάγγελμα τη γεωργία, δημόσιοι λειτουργοί, καθώς και εταιρείες ανάπτυξης γης, απέκτησαν ιδιοκτησίες στις εν λόγω περιοχές, ενέργειες οι οποίες επέφεραν πολυκερματισμό των κτημάτων και αποπροσανατολισμό από τη στόχευση του γεωργικού αναδασμού.

• Διαπιστώθηκε ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, η εκτιμημένη αξία των τεμαχίων στις περιοχές αναδασμού παρουσίαζε μεγάλη απόκλιση από τη μετέπειτα τιμή πώλησης των τεμαχίων αυτών. Στα Σχέδια αναδασμού Αγίου Μάμα και Πύργου/2, η Επιτροπή Εκτιμήσεων εκτίμησε τα κρατικά τεμάχια σε πολύ χαμηλότερες αξίες, σε σύγκριση με τα γειτονικά ιδιωτικά τεμάχια, χωρίς να υπάρχει αιτιολόγηση για τη σημαντική διαφορά στις εν λόγω εκτιμήσεις. ΄Εγινε εισήγηση  όπως η Υπηρεσία Αναδασμού διερευνήσει περαιτέρω την αξιοπιστία και τη λογικότητα των εκτιμήσεων των εν λόγω Επιτροπών Εκτιμήσεων, καθώς και τις σχετικές αποφάσεις που πάρθηκαν κατά τη φάση των εκτιμήσεων, αφού ενδεχομένως να εξυπηρετούσαν σκοπιμότητες συγκεκριμένων ιδιοκτητών τεμαχίων γης στις υπό αναφορά περιοχές αναδασμού. ΄Εγινε εισήγηση  επίσης όπως σε όλες τις περιπτώσεις ο χάρτης κατηγοριών και ο κατάλογος εκτιμήσεων αξίας γης των περιοχών αναδασμού, όπως διαμορφώνεται από την Επιτροπή Εκτιμήσεων, συνοδεύεται από σχετικό κατάλογο με τα κριτήρια τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για κάθε υποδιαίρεση αξίας γης, έτσι ώστε να καθίσταται δυνατή η τεκμηρίωση της διαφοράς στην αξία γης που ενδέχεται να έχουν τα τεμάχια στο ίδιο τμήμα μιας περιοχής αναδασμού.

• Δεν προσκομίστηκαν για έλεγχο τα πληρεξούσια έγγραφα για τις περιπτώσεις ιδιοκτητών που εκπροσωπήθηκαν από τρίτο άτομο κατά την ψηφοφορία των Σχεδίων Αγίου Μάμα, Ύψωνα/2, Κιτίου-Σοφτάδων, Μαρωνίου/3, Μαζωτού, Παρεκκλησιάς και Πάνω Αρόδων, ενώ στην περίπτωση του Σχεδίου Σκαρίνου τα πληρεξούσια έγγραφα που προσκομίστηκαν για έλεγχο, είτε δεν αντιστοιχούσαν με τους αριθμούς των πληρεξουσίων που αναγράφονταν στους καταλόγους των ιδιοκτητών, είτε δεν αναγράφονταν σε αυτά οι αριθμοί ταυτότητας του ιδιοκτήτη και του πληρεξούσιου, με αποτέλεσμα να θεωρηθούν ελλιπή και αναξιόπιστα. Σχετικά με το θέμα αυτό, έγινε εισήγηση, μεταξύ άλλων, την περαιτέρω διερεύνηση των περιπτώσεων εκπροσωπήσεων, ώστε να διαφανεί κατά πόσο αυτές έγιναν σύμφωνα με τις πρόνοιες της νομοθεσίας.

• Μετά την ολοκλήρωση των Σχεδίων Σκαρίνου, Αγίου Μάμα, Μαζωτού και Μαρωνίου/3, εξακολουθούσαν να παραμένουν στην κατοχή της Υπηρεσίας Αναδασμού ή της κατά περίπτωσης Επιτροπής Αναδασμού, αριθμός τεμαχίων. Επισημάνθηκε ότι τα εν λόγω τεμάχια θα έπρεπε είτε να διατεθούν, έναντι πληρωμής, σε άλλους ιδιοκτήτες ή να μεταβιβαστούν στην Κυπριακή Δημοκρατία.

• Από τον έλεγχο του Σχεδίου Σκαρίνου διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία επικοινωνίας για 191 ιδιοκτήτες, των οποίων η περιουσία απαλείφθηκε και είναι δικαιούχοι αποζημίωσης, με αποτέλεσμα να καθίσταται αμφίβολη η καταβολή της αποζημίωσης προς αυτούς, η οποία ανέρχεται στο συνολικό ποσό των €288.062. Επισημάνθηκε ότι η Επιτροπή Αναδασμού οφείλει να μεριμνά έγκαιρα για την εξασφάλιση όλων των σημαντικών πληροφοριών των ιδιοκτητών στις περιοχές αναδασμού, ώστε οι τυχόν αποζημιώσεις να καταβάλλονται έγκαιρα και να μην επιβαρύνουν Προϋπολογισμούς επόμενων ετών.

• Παρά το γεγονός ότι η περιοχή αναδασμού Μαζωτού χαρακτηρίστηκε ως αρδευόμενη, εντούτοις μέχρι σήμερα δεν έχουν υλοποιηθεί οποιαδήποτε προγραμματιζόμενα έργα άρδευσης από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), με αποτέλεσμα η Υπηρεσία Αναδασμού να εφαρμόσει μέτρα αναδασμού σε ξηρική περιοχή, στη βάση των προνοιών του περί Ενοποιήσεως και Αναδιανομής Αγροτικών Κτημάτων Νόμου, που αφορά σε αρδευόμενες περιοχές. Ως εκ τούτου, υιοθετήθηκε ως το κατώτατο όριο έκτασης των νέων τεμαχίων οι δύο αντί οι πέντε σκάλες, γεγονός που ώθησε τους ιδιοκτήτες στον πολυτεμαχισμό των τεμαχίων τους, ο οποίος έρχεται σε αντίθεση με τους βασικούς στόχους του γεωργικού αναδασμού. Η Υπηρεσία Αναδασμού, εν αναμονή της υλοποίησης του αρδευτικού δικτύου, δεν προχώρησε στην ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης του οδικού δικτύου, με αποτέλεσμα το δίκτυο να παραμείνει ημιτελές, με την ποιότητα των δρόμων να είναι ιδιαίτερα υποβαθμισμένη και το οδόστρωμα να καταστρέφεται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Επισημάνθηκε ότι η Υπηρεσία Αναδασμού δεν θα έπρεπε να χαρακτηρίσει την εν λόγω περιοχή αναδασμού ως αρδευόμενη, πριν την επικύρωση της υλοποίησης των έργων του αρδευτικού δικτύου από το ΤΑΥ.

• Η Υπηρεσία Αναδασμού δεν διενήργησε αξιολόγηση της γεωργικής δραστηριότητας μετά την αποπεράτωση των υπό εξέταση Σχεδίων, έτσι ώστε να αξιολογηθεί ο βαθμός επίτευξης του κυριότερου στόχου, που είναι η αύξηση της απόδοσης και της ορθολογιστικής εκμετάλλευσης της γεωργικής γης. Διαπιστώθηκε ότι η γεωργική δραστηριότητα στις υπό εξέταση περιοχές αναδασμού, μετά την ολοκλήρωση των Σχεδίων είτε μειώθηκε είτε διατηρήθηκε σε χαμηλά επίπεδα. ΄Εγινε εισήγηση  όπως για κάθε ολοκληρωμένο Σχέδιο διενεργείται ορθή αξιολόγηση, με αντικειμενικά δεδομένα, προκειμένου να διαπιστώνεται εάν μετά την παρέλευση εύλογου χρονικού διαστήματος έχουν επιτευχθεί οι στόχοι του Σχεδίου για γεωργική ανάπτυξη.

Διαβάστε αυτούσια την έκθεση ΕΔΩ