Ερωτοτροπίες με το… άγνωστο

07:57 11/8/2015 - Πηγή: Sigma Live

Φόρμουλα λύσης ή «φόρμουλα» νέου και καταστροφικού για την Κύπρο αδιεξόδου;
Τα τεκταινόμενα στις διαπραγματεύσεις σκιάζουν τη… διαπραγματευτική ισημερία που βλέπουν και προβάλλουν οι εμπλεκόμενοι

Μπορεί ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ των ΗΕ, Έσπεν Μπαρθ Έιντε, να διαβλέπει… συναστρία λύσης στον ορίζοντα του Κυπριακού -μεταφέροντας το κλίμα αισιοδοξίας που καλλιεργείται από πολλές πλευρές και ποικιλώνυμα κέντρα και στην έδρα του διεθνούς Οργανισμού-, ωστόσο, ο ουρανός της διαπραγμάτευσης, παρά τα… εύκρατα καιρικά φαινόμενα

της μετά την εκλογή Ακιντζί περιόδου, για να υπομιμνήσουμε την πρόσφατη δήλωση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΔΗΣΥ, παραμένει σε αρκετά σημεία νεφελώδης, σκιάζοντας τη… διαπραγματευτική ισημερία που βλέπουν και προβάλλουν οι εμπλεκόμενοι.

Παρά την εμμονικά επιβεβαιωμένη δέσμευση και αποφασιστικότητα των δύο ηγετών να φτάσουν σε λύση, τις αυτόδηλα «κατοχυρωμένες», στη διαπραγματευτική πράξη και τάξη, μέσω των συγκλίσεων Χριστόφια - Ταλάτ και του Κοινού Ανακοινωθέντος του Φεβρουαρίου 2014, ελληνικές υποχωρήσεις, και παρά το γεγονός ότι ο Μ. Ακιντζί ασφαλώς… δεν είναι Έρογλου, ούτε στο επικοινωνιακό ούτε στο διαπραγματευτικό επίπεδο, αλλά περισσότερο επιδέξιος και αποτελεσματικός από τον τελευταίο, εντούτοις, οι κληρονομημένοι διαπραγματευτικοί σκόπελοι της μακρόχρονης πορείας του Κυπριακού προβάλλουν, σε πείσμα της «καλής θέλησης» και της «ευελιξίας» των δύο πλευρών, αυτήν τη στιγμή, τουλάχιστον, δυσυπέρβλητοι.

Προσκόμματα και αγκάθια
Συντομογραφικά, αυτοί αφορούν, κυρίως: Α) Το θέμα της μετεξέλιξης του ομόσπονδου κράτους, όπου η τουρκική πλευρά εμμένει… στην επωδό της παρθενογένεσης και στη λογική των δύο κρατών. Εμμονή, που καθιστά ανεπιτυχή την προσπάθεια της κυπριακής Κυβέρνησης και μέρους της πολιτικής ηγεσίας να παρουσιάσουν ότι οι Τούρκοι έχουν αποδεχθεί τη μετεξέλιξη. Τα δε Ηνωμένα Έθνη επιτείνουν την αμφιλογία, προσφέροντας μιαν αμφίσημη παράθεση, που δίνει λαβές σε ετεροειδείς ερμηνευτικές αναγνώσεις, νομιμοποιώντας «και το ένα και το άλλο».

Β) Το θέμα του διαμοιρασμού της εξουσίας - όπου πολύ πρόσφατα ο Τ/κ ηγέτης χαρακτήρισε ως «στοιχείο ισότητας» την εκ περιτροπής προεδρία, δηλώνοντας ότι για την τ/κ κοινότητα αποτελεί απροϋπόθετη αρχή ότι θα πρέπει να υπάρχει εκ περιτροπής και Τ/κ Πρόεδρος, ακόμη και για μικρότερη, χρονικά, προεδρική θητεία.

Γ) Στο θέμα του περιουσιακού, με τις δύο πλευρές να διαφορίζονται πλειοδοτώντας ανάμεσα στο δικαίωμα του ιδιοκτήτη και στο δικαίωμα του χρήστη, αναζητώντας τη λύση του γόρδιου δεσμού σε μια πολυδαίδαλη αρχιτεκτονική ρύθμισης, η ενεργοποίηση της οποίας διαφαίνεται πως θα μοχλεύσει κυκεώνα ακόμη μεγαλύτερων προβλημάτων στην πράξη.

Δ) Το θέμα της συμμόρφωσης της λύσης προς το ευρωπαϊκό κεκτημένο, ένα εξόχως πολιτικό ζήτημα για την ε/κ πλευρά, όπου εστιάζει και την ουσία του προβλήματος της λύσης. Αντίθετα, το προκείμενο, για την τ/κ πλευρά είναι απλώς θέμα τεχνικής προσαρμογής στους ευρωπαϊκούς θεσμούς (για τους Τουρκοκυπρίους), αφού, βεβαίως, γίνουν, προηγουμένως, αποδεκτές μόνιμες παρεκκλίσεις ως στοιχείο του πρωτογενούς ευρωπαϊκού δικαίου.

Και Ε), το μείζον θέμα των εγγυήσεων, όπου αναζητείται με τη συνδρομή, ακόμη μια φορά, των… βρετανικών φώτων, ένα νέο μοντέλο εγγυήσεων, δεδομένων της συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ, της κατηγορηματικής απόρριψης εκ μέρους της Ελλάδας του υπάρχοντος συστήματος εγγυήσεων, της διστακτικότητας του Λονδίνου για συνέχιση της εγγυητικής του παρουσίας στην Κύπρο, και της τουρκικής… δεδηλωμένης για συνέχιση των εγγυητικών δικαιωμάτων και για το ομόσπονδο κυπριακό κράτος αλλά και για τα συνιστώντα κρατίδια.

Υπόβαθρο η διζωνικότητα
Κοινό τους υπόβαθρο, ωστόσο, είναι η ίδια η έννοια της διζωνικότητας, ως ετεροβαρής μεριστική συνιστώσα της λύσης, την οποία η ε/κ πλευρά αποδέχθηκε, έκπαλαι, ως ύψιστο ιστορικό συμβιβασμό και τον οποίο υπηρετεί σήμερα ως νέα «μεγάλη ιδέα».

Μεταξύ, λοιπόν, της δικοινοτικής σφύρας και του διζωνικού άκμονος χαλκεύεται η γλυπτική του κυπριακού «ομοσπονδιακού» μορφώματος, η σχηματοποίηση του οποίου, σύμφωνα με τα διαρρέοντα από το μέτωπο των διαπραγματεύσεων (δημοσία για τους Τούρκους, υπογείως και εξ… ακοής γνώσεως για τους Ε/κ, αφού η συγκάλυψη του τι συζητείται αποτελεί, κατά τα φαινόμενα, μία από τις διαπραγματευτικές «δικλίδες» του Προέδρου και της πλευράς μας) θα λειανθεί με το ακόνι και νέων ελληνικών υποχωρήσεων.

Έγγραφο Ντάουνερ και Κοινό Ανακοινωθέν
Το σήμα και σχήμα των οποίων έχει κατοχυρωθεί με τα δύο «επίσημα» έγγραφα, που αποτελούν το προϊόν της διαπραγματευτικής διαδικασίας, ήτοι το έγγραφο Ντάουνερ, όπου κωδικοποιούνται οι συγκλίσεις Χριστόφια - Ταλάτ, και το Κοινό Ανακοινωθέν του Φεβρουαρίου του 2014, το οποίο σηματοδότησε την έναρξη του νέου γύρου των διακοινοτικών διαπραγματεύσεων.

Με κληροδότημα τις, βρίθουσες υποχωρήσεων και παραχωρήσεων, συγκλίσεις Ταλάτ - Χριστόφια, η ε/κ πλευρά, με το Κοινό Ανακοινωθέν του 2014, προβαίνει σε περαιτέρω παραχωρήσεις: Εκχωρεί το τεκμήριο της αρμοδιότητας στις συνιστώσες πολιτείες, ενώ συμφωνεί ότι θα συζητηθούν εφεξής μόνον τα «άλυτα θέματα», χωρίς να διευκρινιστεί, επακριβώς, ποια είναι αυτά τα άλυτα θέματα και τι πρέπει να θεωρούνται ως τέτοια, προφανώς για να παραμείνει… δεσμευμένη η πλευρά μας στις ήδη κατοχυρωμένες παραχωρήσεις.

Αποδοχή τουρκικών προτεραιοτήτων
Την ίδια ώρα, η ε/κ πλευρά φαίνεται να έχει αποδεχθεί όλες τις τουρκικές προτεραιότητες στη διαπραγμάτευση - ότι η συζήτηση εγγυήσεων, εδαφικού, εποίκων κ.λπ. παραπέμπεται στο τέλος της διαπραγματευτικής διαδικασίας -, ενώ εμφανίζεται αδύναμη διαπραγματευτικά έναντι της μείζονος τουρκικής προτεραιότητας, τη συνταγματική, δηλαδή, κατοχύρωση της διζωνικότητας, με την κατοχύρωση των «εδαφικοτήτων» και των πλειοψηφιών, απέναντι στη οποία η πλευρά μας αντιτάσσει όχι τη συνταγματική, αλλά την… εκ του αποτελέσματος κατοχύρωση των πλειοψηφιών.

Διαπραγματευτική «αστοχία»
Μια σημαντικότατη, επίσης, παράμετρος της ελληνοκυπριακής διαπραγματευτικής «αστοχίας» είναι η παραπομπή του θέματος των εποίκων, το οποίο αποτελεί θεμελιώδη διάσταση του Κυπριακού και της λύσης του, στα… απολειφάδια του διαπραγματευτικού επιλόγου.

Γιατί οι έποικοι (για τους οποίους η τ/κ ηγεσία διαμηνύει ότι δεν φύγει κανένας) θα έπρεπε να αποτελούν ένα από τα a priori της διαπραγμάτευσης για την πλευρά μας, η οποία συμμετέχει σ’ έναν επίπονο και λαβυρινθώδη διάλογο, χωρίς να γνωρίζει καν την πραγματική πληθυσμιακή σύνθεση των κατεχομένων, ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός των εποίκων -κάποιες εκτιμήσεις τον φέρουν άνω των 500 χιλιάδων-, πόσοι θα φύγουν σε περίπτωση λύσης και, εξίσου κυριότατο, χωρίς να διασφαλίζει τους μηχανισμούς εφαρμογής της συμφωνίας για αποχώρηση όσων εποίκων συμφωνηθεί ότι θα αποχωρήσουν. Με σοβαρό κίνδυνο, την ώρα… μηδέν εφαρμογής μιας ενδεχόμενης λύσης, η ε/κ κοινότητα να είναι μειοψηφούσα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ισότητα και περιουσιακό
Αδύναμος εμφανίζεται ο ε/κ αντίλογος και στο θέμα της «ισότητας», με τους Τούρκους να επιχειρούν και να επιτυγχάνουν να διασφαλίσουν ακόμη και αριθμητική ισότητα όσον αφορά βασικές «αρχιτεκτονικές» θεσμίσεις της ομόσπονδης δομής, αλλά και με συμμετοχή τουρκικής ψήφου στη λήψη όλων των αποφάσεων.

Στο περιουσιακό δε, παρά τις κυβερνητικές τυμπανοκρουσίες για την κατοχύρωση του σεβασμού του ατομικού δικαιώματος στην περιουσία (αυτό ήδη επετεύχθη με τις συγκλίσεις Χριστόφια-Ταλάτ) και τη διασφάλιση της προτεραιότητας του ιδιοκτήτη της περιουσίας, το δικαίωμα του ιδιοκτήτη, ουσιαστικά, εξουδετερώνεται με την αποδοχή των εξαιρέσεων καθώς και την αποδοχή του δικαιώματος του χρήστη, ενώ διαφαίνεται ότι θα κατοχυρωθούν και τα δικαιώματα των… αγοραστών από τους χρήστες (ίδε δραστηριοποίηση βρετανικών λόμπι αγοραστών).

Οι αποφάσεις του ΕΔΑΔ
Εν προκειμένω, οι Τούρκοι χρησιμοποιούν ως ισχυρό διαπραγματευτικό όπλο την απόφαση του ΕΔΑΔ στην υπόθεση Δημόπουλος, η οποία (απόφαση), ωστόσο, έχει αποδυναμωθεί με την απόφαση του 2014, του ΕΔΑΔ, σχετικά με τις αποζημιώσεις στην τέταρτη διακρατική προσφυγή, με την οποία το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επανορθώνει την ισορροπία υπέρ του ιδιοκτήτη και εις βάρος του χρήστη στην απόφαση Δημόπουλος.

Επιπλέον τούτου, η ε/κ έχει στη φαρέτρα της σωρεία άλλων σημαντικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου καθώς και διεθνών συνθηκών, που οπλίζουν τη δίκαιη θέση της για το θέμα. Παρ΄ όλα αυτά, βλέπουμε πολιτικούς αρχηγούς να «συμψηφίζουν» τις αποφάσεις, ώστε να πείσουν πως πρέπει να γίνει αποδεκτό και το δικαίωμα του χρήστη, τη στιγμή που, στο παρελθόν, όταν σωρεία αποφάσεων του ΕΔΑΔ εξόπλιζαν με ατράνταχτα επιχειρήματα το ε/κ οπλοστάσιο, διατείνονταν ότι «δεν είναι με αποφάσεις δικαστηρίων που θα λυθεί ένα πολιτικό πρόβλημα όπως το Κυπριακό», αλλά με πολιτικά μέσα.

Φόρμουλα αδιεξόδου
Όλες αυτές οι παράμετροι συνθέτουν τη φόρμουλα ενός επικίνδυνου αδιεξόδου, όπου η Κυπριακή Δημοκρατία παρωθείται να εκχωρήσει την ύπαρξη και τη νομικοπολιτική της θεμελίωση σ’ ένα αμφίβολης συνταγματικότητας μόρφωμα, η βιωσιμότητα του οποίου είναι a priori προβληματική. Από εδώ, ο δρόμος, από το κράτος στην κοινότητα, είναι πολύ σύντομος.

Και θα έχει, ενδεχομένως, να αντιμετωπίσει ένα ακόμη πιο οδυνηρό αδιέξοδο, ενώπιον του οποίου θα τη φέρει μια πιθανή κατάρρευση της λύσης, οι δυσλειτουργικές παράμετροι της οποίας είναι ήδη ορατές. Και τότε, ούτε τα…περιώνυμα οικονομικά οφέλη (αμφίβολα και έωλα τα ίδια), δεν θα μπορούν να προσφέρουν τη λυδία λίθο της σωτηρίας.