Η στρατηγική σημασία του Αιγαίου

07:42 31/10/2012 - Πηγή: Olympia

Δρ. Ιωάννης ΠαρίσηςΥποστράτηγος ε.α., Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων

Το Αιγαίο ανήκει στην ευρύτερη μεσογειακή περιοχή και κατά συνέπεια εξετάζεται ως τμήμα του ευρύτερου μεσογειακού στρατηγικού περιβάλλοντος. Το τελευταίο παρουσιάζει υψηλή πολιτισμική και θρησκευτική διαφοροποίηση ενώ χαρακτηρίζεται από πολλά πραγματικά και πιθανά σημεία ανάφλεξης, συγκρούσεων και κρίσεων.

Στη διάρκεια της ιστορίας η Μεσόγειος Θάλασσα είχε καταστεί το κέντρο του κόσμου, ο χώρος όπου αναπτύχθηκαν οι μεγαλύτεροι πολιτισμοί και θρησκείες

και οι σημαντικότερες αυτοκρατορίες, παράλληλα όμως και το θέατρο μεγάλων συγκρούσεων. Ευρισκόμενη στο κέντρο ενός σχετικά ασταθούς περιφερειακού πλαισίου, η Μεσόγειος διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη μορφή του γεωστρατηγικού περιβάλλοντος ολόκληρης της Ευρώπης, της Βόρειας Αφρικής και Μέσης Ανατολής και ευρύτερα. Επιπλέον, το περιβάλλον αυτό επηρεάζεται από τις πολιτικές, τις φιλοδοξίες και τα συμφέροντα των μεγάλων παγκόσμιων παικτών που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είναι παρόντες στην περιοχή.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, το Αιγαίο αποτέλεσε από τα αρχαία χρόνια κέντρο ανάπτυξης πολιτισμών αλλά και συνδετικό κρίκο μεταξύ δύο ηπείρων – Ευρώπης και Ασίας – και δύο θαλασσών – Μεσογείου και Ευξείνου Πόντου. Το πολυνησιακό περιβάλλον του Αιγαίου – μοναδικό στην μεσογειακή λεκάνη – διαμορφώνει ένα ξεχωριστό γεωστρατηγικό σκηνικό που είτε εξυπηρετεί, είτε αποκόπτει άξονες γεωστρατηγικής επιρροής. Παράλληλα όμως παρέχει εύκολη πρόσβαση στην παράνομη μετανάστευση από την Ασία προς την Ευρώπη, γεγονός που δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα στην Ελλάδα.

Από το Αιγαίο διέρχονται δύο κύριοι άξονες:

εκείνος που συνδέει την Κεντρική Ευρώπη με τη Μεσόγειο και την Αφρική ή τη Μέση Ανατολή, διερχόμενος δια των Βαλκανίων και του λιμένα της Θεσσαλονίκης, καιεκείνος που συνδέει τον Εύξεινο Πόντο με την ίδια περιοχή, διερχόμενος διά των Στενών Βοσπόρου-Δαρδανελλίων.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, το Αιγαίο ελέγχει εκ των πραγμάτων κύριες εμπορικές οδούς, και κυρίως την διακίνηση της ενέργειας από τους χώρους παραγωγής της – που κατά βάση βρίσκονται στην Ανατολή – προς τους τόπους κατανάλωσης που βρίσκονται στη Δύση (Ευρώπη και Βόρεια Αμερική).

Εκείνο όμως που αναμένεται να έχει μεγάλο ενδιαφέρον στο μέλλον, είναι η κατασκευή μεγάλου δικτύου αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου στις περιοχές που περιβάλλουν το Αιγαίο. Αγωγοί που θα κινούνται κυρίως από το τουρκικό έδαφος και τον Εύξεινο προς τα Βαλκάνια και εκείθεν προς Κεντρική Ευρώπη, ή προς την Ελλάδα και εκείθεν, διά της Αλβανίας και της Αδριατικής, προς την Ιταλία.

Η μη υλοποίηση του σχεδίου εξόδου στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης, του ρωσικών συμφερόντων αγωγού (Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη), δεν θα πρέπει να αποκλείει ένα παρόμοιο ή ανάλογο σχέδιο στο μέλλον, στο πλαίσιο της ανάγκης διοχέτευσης της ενέργειας προς τις αγορές της Δύσης. Πλέον αυτών, η αναμενόμενη ανακάλυψη ενεργειακών κοιτασμάτων στις περιοχές που περιβάλλουν το Αιγαίο από το νότο, αναμένεται να δημιουργήσουν νέ