Η ιστορία του Παγκοσμίου Κυπέλλου

00:25 9/6/2014 - Πηγή: AEK365

Επισήμως, όλα ξεκίνησα πριν 82 χρόνια, στο 17ο Συνέδριο της FIFA.

Σε συνάντησή του στο Άμστερνταμ, στις 26 Μαΐου 1928, ο οργανισμός ενέκρινε με ψήφους 25 υπέρ και 5 κατά την πρόταση της εκτελεστικής επιτροπής για τη διεξαγωγή ενός διεθνούς τουρνουά ποδοσφαιρικών συναντήσεων κάθε τέσσερα χρόνια. Στο επόμενο συνέδριο της Βαρκελώνης ένα έτος μετά, ο οργανισμός επέλεξε την Ουρουγουάη ως διοργανώτρια χώρα για τους αγώνες του πρώτου Παγκοσμίου Κυπέλλου.

14 μήνες περίπου μετά ξεκίνησε το Παγκόσμιο Κύπελλο με τον αγώνα Γαλλίας-Μεξικού, στις 13 Ιουλίου 1930.

Ζιλ Ριμέ, ένας Γάλλος με όραμα

Ο άνθρωπος πίσω από την ιδέα του Παγκοσμίου Κυπέλλου ήταν ο Ζιλ Ριμέ. Ιδρυτής και επικεφαλής της Γαλλικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου από το 1919 έως το 1949 και τρίτος πρόεδρος της FIFA από το 1921 έως το 1954, έγινε ο πρώτος επίτιμος πρόεδρος του οργανισμού. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο αριθμός των μελών του οργανισμού αυξήθηκε από 20 στις 85 χώρες.

Γεννηθείς στο μικρό χωριό Theuley-les-Lavoncourt της ανατολικής Γαλλίας, στις 14 Οκτωβρίου 1873, ο Ριμέ ήταν γιος παντοπώλη με περιορισμένα οικονομικά. Αγαπούσε τον αθλητισμό, αλλά, απ' ότι αναφέρεται, δεν έπαιξε ποτέ ποδόσφαιρο ο ίδιος. Ήταν μόλις 24 ετών όταν ίδρυσε με άλλους το γαλλικό σύλλογο του Ερυθρό Αστέρα, που υπάρχει ακόμα. Ο Ριμέ αργότερα έγινε δικηγόρος και πολέμησε στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ως αξιωματικός.

Περιστατικά όπως η ανεπίσημη εκεχειρία των Χριστουγέννων 1914, όταν Βρετανοί και Γερμανοί στρατιώτες παραμέρισαν προσωρινά την αντιπαλότητά τους για να παίξουν ποδόσφαιρο στη "γη του κανενός", στο πεδίο μάχης της Φλαμανδίας, πιστεύεται ότι έκαναν τον Ριμέ να δει ότι το παιχνίδι είχε τη δυνατότητα να ενώσει τους ανθρώπους.
Πρωτοπαρουσίασε την πρότασή του κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του 1920 στην Αντβέρπη ενώ ήταν προσωρινά επικεφαλής της FIFA.

Εμπνευσμένος από την επιτυχία των Ολυμπιακών Αγώνων ποδοσφαίρου το 1924 και 1928, και πιστεύοντας ότι "το ποδόσφαιρο είχε τη δυνατότητα να ενισχύσει τα ιδανικά μιας μόνιμης και πραγματικής ειρήνης", δεν σταμάτησε να προωθεί το όνειρό του μέχρι που τελικά το είδε να πραγματοποιείται.

Δεν αποκαρδιωνόταν εύκολα, είχε πει πριν τέσσερα χρόνια ο εγγονός του στην βρετανική ημερησία Independent.
"Ο παππούς μου ήταν καλός αλλά και σκληρός άνθρωπος" είπε ο Υβ Ριμέ. "Ήταν δύσκολο να επιχειρηματολογήσεις μαζί του γιατί δεν τα παρατούσε ποτέ".
Το ξεκίνημα των αγώνων
Η Ουρουγουάη επιλέχθηκε ως διοργανώτρια του πρώτου Παγκοσμίου Κυπέλλου όχι μόνο για τις δύο νίκες της στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 και 1928, αλλά και γιατί θα γιόρταζε τα εκατό χρόνια της ανεξαρτησίας της. Η νέα χώρα προσφέρθηκε να καλύψει τα έξοδα ταξιδιού και διαμονής των ομάδων που συμμετείχαν.

Ωστόσο, η Ευρώπη δεν επέδειξε μεγάλο ενθουσιασμό για το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο. Ένα από τα σοβαρά εμπόδια ήταν το τριήμερο υπερατλαντικό ταξίδι για τη Νότιο Αμερική. Το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ρουμανία και η Γιουγκοσλαβία ήσαν οι μόνοι εκπρόσωποι της Γηραιάς Ηπείρου μεταξύ των 13 ομάδων που αγωνίστηκαν στο κύπελλο του 1930.
Εκτός της Ουρουγουάης, έξι άλλες νοτιοαμερικανικές χώρες - Αργεντινή, Βραζιλία, Βολιβία, Χιλή, Παραγουάη και Περού - καθώς και το Μεξικό και οι Ηνωμένες Πολιτείες, στην ομάδα της οποίας υπήρχαν αρκετοί Βρετανοί παίκτες, συμμετείχαν στη νέα παγκόσμια διοργάνωση.

Λόγω του μικρού αριθμού των ομάδων που συμμετείχαν, οι αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1930 ήταν οι μόνοι στους οποίους δεν υπήρξαν προκριματικοί. Οι 13 εθνικές ομάδες διαχωρίστηκαν σε τέσσερεις ομίλους και ο νικητής του κάθε ομίλου - Αργεντινή, Ηνωμένες Πολιτείες, Ουρουγουάη και Γιουγκοσλαβία - προκρίθηκε στα ημιτελικά.
Στον εναρκτήριο αγώνα, που έλαβε χώρα στις 13 Ιουλίου 1930 στο στάδιο "Ποσίτος" του Μοντεβιδέο, που σήμερα δεν υπάρχει, η Γαλλία κέρδισε το Μεξικό με σκορ 4-1. Δεκαεννέα λεπτά μετά το εναρκτήριο λάκτισμα, ο Γάλλος Λουσιέν Λωράν κέρδισε μια θέση στην ιστορία σημειώνοντας το πρώτο γκολ που σημειώθηκε ποτέ σε Παγκόσμιο Κύπελλο.
Περισσότεροι από 90.000 θεατές αναφέρεται ότι παρακολούθησαν τον τελικό της διοργάνωσης στο στάδιο "Σεντενάριο", που διεξήχθη στις 30 Ιουλίου, όπου η Ουρουγουάη κέρδισε την Αργεντινή με σκορ 4-2 και ο Ριμέ απένειμε το τρόπαιο που είχε φέρει στον αρχηγό της νικήτρια ομάδας Χοσέ Ναζάσι.

Αν και η Ουρουγουάη μποϋκοτάρισε τις επόμενες δύο διοργανώσεις των αγώνων - αυτή του 1934 στην Ιταλία και την επόμενη που διεξήχθη στη Γαλλία τέσσερα χρόνια αργότερα - το Παγκόσμιο Κύπελλο είχε ήδη καταστεί σημαντική διοργάνωση, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Δεκαέξι ομάδες προκρίθηκαν στη διοργάνωση του 1934, στην οποία η Ιταλία κατέκτησε το τρόπαιο νικώντας 2-1 την Τσεχοσλοβακία στον τελικό.

Η "Σκουάντρα Ατζούρα", μια από τις 15 εθνικές ομάδες που είχαν προκριθεί, θριάμβευσε ξανά το 1938 στη Γαλλία κερδίζοντας την Ουγγαρία με 4-2. Εκτός από την Ουρουγουάη, ένας ακόμα σημαντικός απών από εκείνο το Παγκόσμιο Κύπελλο ήταν η Αργεντινή, η οποία αποφάσισε να συνταχθεί με τη γείτονά της και να μποϋκοτάρει τους αγώνες.
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος άρχισε και οι αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1942 και 1946 ακυρώθηκαν. Οι αγώνες ξανάρχισαν το 1950 με διοργανώτρια τη Βραζιλία. Η Αργεντινή τους μποϋκοτάρισε ξανά. Η Ουρουγουάη όμως δεν συμμετείχε απλά, αλλά προκρίθηκε στον τελικό και κέρδισε το τρόπαιο, που εν τω μεταξύ είχε μετονομαστεί και πάλι σε Τρόπαιο Ζιλ Ριμέ, για δεύτερη φορά κερδίζοντας τη Βραζιλία 2-1.
Το 1954 ήταν η 50ή επέτειος της FIFA, η έδρα της οποία είχε τώρα μεταφερθεί στη Ζυρίχη. Έτσι, ο οργανισμός αποφάσισε οι αγώνες του Παγκοσμίου Κυπέλλου εκείνης της χρονιάς να διεξαχθούν στην Ελβετία. Από τις 36 ομάδες που έλαβαν μέρος στους προκριματικούς, 16 αγωνίζονταν για το τρόπαιο που τελικά πήγε στη Γερμανία μετά τη νίκη της 3-2 επί της Ουγγαρίας, στις 4 Ιουλίου 1954.

Η Σουηδία διοργάνωσε τους αγώνες κυπέλλου του 1958, στους οποίους έλαμψε ένα από τα μεγαλύτερα παγκόσμια αστέρια όλων των εποχών στο ποδόσφαιρο - του βραζιλιάνου Πελέ, ο οποίος ήταν μόλις 17 ετών τότε, η χώρα του οποίου κέρδισε τη Σουηδία 5-2 στον τελικό για να κατακτήσει για πρώτη φορά, όχι όμως και για τελευταία, το Παγκόσμιο Κύπελλο. Ο Πελέ που σημείωσε έξι γκολ στη διοργάνωση αναδείχθηκε δεύτερος κορυφαίος σκόρερ μετά το Γάλλο Ζουστ Φονατίν με 13 γκολ.

Τόπος διεξαγωγής

Από τους αγώνες της Χιλής το 1962, η διοργάνωση των αγώνων ανατίθεται εναλλακτικά μεταξύ αμερικανικών και ευρωπαϊκών χωρών, με μόνη εξαίρεση το Παγκόσμιο Κύπελλο 2002 που διοργανώθηκε από κοινού από την Κορέα και την Ιαπωνία και τους σημερινούς αγώνες που διεξάγονται στη Νότιο Αφρική.
Όπως και με τις δύο πρώτες διοργανώσεις των αγώνων, το 1930 και 1934, σε τέσσερεις άλλες περιπτώσεις η διοργανώτρια χώρα κατέκτησε το τρόπαιο - η Αγγλία το 1966, η Δυτική Γερμανία το 1974, η Αργεντινή το 1978 και η Γαλλία το 1998.

Μόνο επτά χώρες έχουν κατακτήσει ως σήμερα το Παγκόσμιο Κύπελλο. Η Βραζιλία βρίσκεται στην κορυφή του πίνακα κατακτώντας το πέντε φορές, ακολουθεί η Ιταλία με τέσσερεις και η Γερμανία με τρεις. Η Αργεντινή και η Ουρουγουάη το έχουν κατακτήσει δύο φορές, ενώ η Αγγλία και η Γαλλία από μία φορά.

Η Βραζιλία είναι η μόνη χώρα της Νοτίου Αμερικής που κατέκτησε το κύπελλο σε ευρωπαϊκό έδαφος, το 1958 στη Σουηδία, ενώ καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν μπόρεσε να κατακτήσει το τρόπαιο εκτός της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Ο Γερμανός Γκερτ Μίλερ είναι ο κορυφαίος σκόρερ στην ιστορία του Παγκόσμιου Κυπέλλου, με 14 γκολ συνολικά. Τα 13 γκολ που σημείωσε ο Φοντέιν στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1958 στη Σουηδία τον κατατάσσουν δεύτερο, μπροστά από τον Πελέ που σημείωσε 12 γκολ.

Το Τρόπαιο Ζιλ Ριμέ

Το τρόπαιο που είχε ο Ριμέ στις αποσκευές του στο ταξίδι προς Ουρουγουάη, το φιλοτέχνησε ο Γάλλος γλύπτης Αμπέλ Λαφλέρ, ειδικά για το Πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1930. Το τρόπαιο, ύψους 30 εκατοστών και βάρους 4 κιλών, απεικόνιζε τη Θεά Νίκη, ήταν από καθαρό ασήμι με τη βάση του από κύανο, έναν πολύτιμο λίθο μπλε χρώματος.
Το τρόπαιο, που αρχικά ονομάστηκε "Νίκη", μετονομάστηκε σε Τρόπαιο Ζιλ Ριμέ το 1946 προς τιμή του προέδρου της FIFA.
Αν και ο Ριμέ είχε δίκιο για το μέλλον της διοργάνωσης, η ζωή του αγαλματιδίου του τροπαίου αποδείχθηκε πολύ βραχύτερη.

Για να μην πέσει στα χέρια των Ναζί, ο Οτορίνο Μπαράσι, ο Ιταλός αντιπρόεδρος της FIFA, πήρε μυστικά το τρόπαιο από την τράπεζα της Ρώμης όπου φυλασσόταν μετά το θρίαμβο της Ιταλίας το 1938 και το έκρυψε, καθ' όλη τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, σε ένα κουτί υποδημάτων κάτω από το κρεβάτι του.

Η ζωή του πολύτιμου τροπαίου ήταν ακόμη πιο δραματική μετά τον πόλεμο. Εξαφανίστηκε από τον τόπο όπου εκτίθετο πριν από τους αγώνες του 1966 στην Αγγλία. Ένας σκύλος, με την ονομασία Πικλς, το βρήκε τελικά θαμμένο κάτω από ένα δέντρο στο Νόργουντ του Νότιου Λονδίνου.
Η Βραζιλία απέκτησε το δικαίωμα να κρατήσει το αρχικό τρόπαιο Ζιλ Ριμέ μετά την τρίτη κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου το 1970. Το 1983, κλάπηκε από χώρο έκθεσης στο Ρίο ντε Τζανέιρο και δεν ανακτήθηκε ποτέ.