Η Ευρώπη σε λήθαργο

07:07 24/2/2025 - Πηγή: Real.gr

Ποιοι τάσσονται υπέρ και ποιοι κατά της αποστολής στρατευμάτων στην Ουκρανία και της αύξησης των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών. Η ανησυχία της Αθήνας για την προσέγγιση Τραμπ – Πούτιν και οι προσπάθειες του Κυριάκου Μητσοτάκη για άμεση σύγκληση έκτακτης Συνόδου Κορυφής για την Ουκρανία. Οι διπλωματικές κινήσεις της Ελλάδας για να χτίσει γέφυρες επικοινωνίας με τη νέα αμερικανική ηγεσία και το

ραντεβού του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, με τον Αμερικανό ομόλογό του, Μάρκο Ρούμπιο.

Mια διχασμένη και αμήχανη εικόνα παρουσιάζουν οι ηγέτες της Ε.Ε. μετά την αλλαγή πορείας του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στο θέμα του πολέμου στην Ουκρανία και των σχέσεων με τη Ρωσία. Το νέο αμερικανικό δόγμα έχει «παγώσει» τους ηγέτες της Ε.Ε., που αντιλαμβάνονται πως το ΝΑΤΟ δεν αποτελεί πλέον εγγύηση για την ασφάλεια των χωρών τους. Οπως τόνισε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η Ευρώπη θα πρέπει να αφυπνιστεί από τον λήθαργο στον οποίο βρίσκεται και να λάβει σκληρές αποφάσεις για την ασφάλεια και το μέλλον της.

Από τις εξελίξεις της πρώτης εβδομάδας μετά το σοκ που προκάλεσε ο Τραμπ, πάντως, αυτό δεν προκύπτει, μιας και οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται διχασμένοι και αδρανείς.

Η πρωτοβουλία της Ουάσιγκτον να έρθει σε μια συμφωνία με τη Μόσχα για τον πόλεμο, παρακάμπτοντας την Ε.Ε. και «αδειάζοντας» την Ουκρανία, έχει προκαλέσει βαθιά σύγχυση στους Ευρωπαίους. Οι προσπάθειες του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να ηγηθεί μιας πρωτοβουλίας για την εύρεση κοινής γραμμής της Ε.Ε. την περασμένη εβδομάδα, εκτός ότι ήταν εν τη γενέσει τους προβληματικές, γιατί δεν κάλεσε όλες τις χώρες-μέλη, απέβησαν άκαρπες.

Εκτακτη Σύνοδος Κορυφής

«Δεδομένων των συνθηκών, η Ε.Ε. θα έπρεπε να είχε ήδη συγκαλέσει έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, ώστε να αποφασίσει γρήγορα ποια στάση θα κρατήσει και πώς θα πορευτεί, αλλά ακόμα δεν διαφαίνεται μια τέτοια προοπτική άμεσα», είπε στη Realnews Ευρωπαίος διπλωμάτης, που δεν έκρυψε την ανησυχία του για την αδυναμία της Ε.Ε. να συμφωνήσει σε μια κοινή γραμμή.

Αντόνιο Κόστα: Έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στις 6 Μαρτίου συγκαλεί ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου

Οι Ευρωπαίοι συμφωνούν, γενικά, ότι η Ρωσία είναι μια απειλή και ότι η απόφαση του Τραμπ να κάνει μια συμφωνία με τον Πούτιν φέρνει την Ε.Ε. μπροστά στην ανάγκη λήψης υπαρξιακών αποφάσεων για την ασφάλειά της και τη στρατιωτική αυτονομία της. Ωστόσο, οι απόψεις τους και οι στρατηγικές τους απέχουν ακόμα πολύ από μια κοινή στάση.

Η Πολωνία, οι χώρες της Βαλτικής και η Φινλανδία, που αποτελούν τον σκληρό αντιρωσικό πυρήνα, δεν εμφανίζονται έτοιμες να δεχθούν μια λύση Τραμπ και επιμένουν σε μια συστηματική και κλιμακούμενη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία, παρουσιάζοντάς τη ως ζήτημα δικής τους εθνικής ασφάλειας. Επιμένουν επίσης στην πλήρη και γρήγορη ένταξη της Ουκρανίας στην Ε.Ε., ενώ εμφανίζονται επιφυλακτικές στο θέμα αποστολής Ευρωπαίων στρατιωτών στην Ουκρανία μέσα σε ένα πλαίσιο ευρωπαϊκών μόνο εγγυήσεων.

Η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία υποστηρίζουν σθεναρά περισσότερες κυρώσεις κατά της Ρωσίας και ζητούν πιο ενεργή εμπλοκή του ΝΑΤΟ. Ανησυχούν ιδιαίτερα για μια ενδεχόμενη εξασθένιση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας και προστασίας της Ευρώπης, καθώς εξαρτώνται στρατηγικά από τις ΗΠΑ για την ασφάλειά τους. Η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία στηρίζουν την Ουκρανία, αλλά εμφανίζονται πιο μετριοπαθείς σε σχέση με τον σκληρό αντιρωσικό πυρήνα της Ενωσης.

Το Βερολίνο αύξησε σταδιακά τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία, αλλά οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες της χώρας και κυρίως η πολιτική αβεβαιότητα (μετά γερμανικές εκλογές δεν αναμένεται σχηματισμός κυβέρνησης, παρά μόνο μετά από έναν, ίσως και δύο μήνες) καθιστούν τη γερμανική στάση μετριοπαθή απέναντι στη Ρωσία. Η Γερμανία αντιμετωπίζει με ανησυχία τη στάση του Τραμπ, καθώς η αποδυνάμωση της αμερικανικής υποστήριξης προς την Ουκρανία θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την ανατολική Ευρώπη και να δημιουργήσει νέες προκλήσεις για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Ο καγκελάριος Ολαφ Σολτς έχει τονίσει την ανάγκη ενίσχυσης της στρατηγικής αυτονομίας της Ε.Ε., προτείνοντας αύξηση των αμυντικών δαπανών και μεγαλύτερη στρατιωτική ανεξαρτησία από το ΝΑΤΟ.

Ωστόσο, η Γερμανία παραμένει επιφυλακτική όσον αφορά μια πλήρη ρήξη με τη Ρωσία, κυρίως λόγω των οικονομικών συμφερόντων της. Παρότι έχει μειώσει την ενεργειακή εξάρτησή του από τη Μόσχα, το Βερολίνο εξακολουθεί να διστάζει μπροστά σε μια ολοκληρωτική αποκοπή από τις ρωσικές αγορές.

Αποστολή στρατιωτών

Η Γαλλία φαίνεται να έχει κάνει πίσω στο ενδεχόμενο αποστολής Ευρωπαίων στρατιωτών, αλλά ο Πρόεδρος Μακρόν έχει υιοθετήσει μια πιο επιθετική στάση έναντι της Ρωσίας, καλώντας την Ε.Ε. να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία, ώστε να μη βασίζεται αποκλειστικά στις ΗΠΑ για την άμυνά της. Η Γαλλία έχει πρωτοστατήσει στις πρωτοβουλίες για ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία και έχει προωθήσει τη δημιουργία μιας κοινής δύναμης ταχείας επέμβασης εντός της Ε.Ε.

Ωστόσο, ο Μακρόν έχει επίσης αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο διαλόγου με τη Ρωσία, κάτι που προκαλεί επιφυλάξεις στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, οι οποίες βλέπουν οποιαδήποτε συνεννόηση με τη Μόσχα ως επικίνδυνη υποχώρηση.

Ωστόσο, βασικό υπαρξιακό ερώτημα για τις μεγάλες χώρες της Ε.Ε., και κυρίως για τη Γαλλία και τη Γερμανία, είναι αν τελικά θα αναλάβουν ή όχι εκείνες τον ηγετικό ρόλο που αφήνουν οι ΗΠΑ στην προσπάθεια υποστήριξης της Ουκρανίας. Το Παρίσι φιλοδοξεί να διαδραματίσει έναν τέτοιο ρόλο, ενώ το Βερολίνο βρίσκεται σε μια περίοδο εσωστρέφειας, λόγω της εκλογικής αναμέτρησης.

Κρίσιμο ερώτημα είναι επίσης αν θα συμφωνήσουν ώστε να βρεθεί λύση στο φλέγον ζήτημα της χρηματοδότησης της ευρωπαϊκής άμυνας, συμπεριλαμβανομένης και της πρότασης Μητσοτάκη – Τουσκ για έναν ευρωπαϊκό αντιπυραυλικό ατσάλινο θόλο. Οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.E. αποφάσισαν την περασμένη εβδομάδα να εξετάσουν την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από το έλλειμμα, αλλά οι συζητήσεις και οι διαπραγματεύσεις είναι πιθανό να μην οδηγήσουν σε άμεσες αποφάσεις.

Ενα από τα ερωτήματα που έχουν προκύψει και στο οποίο οι χώρες – μέλη καλούνται να απαντήσουν είναι το κατά πόσο από το έλλειμμα θα εξαιρούνται μόνο οι έκτακτες αμυντικές δαπάνες ή και οι τρέχουσες, συμπεριλαμβανομένης ή όχι και της μισθοδοσίας του στρατιωτικού προσωπικού. Οι «σκληρές» χώρες στα δημοσιονομικά, και κυρίως η Ολλανδία, θεωρούν ότι από το έλλειμμα θα πρέπει να εξαιρούνται μόνο οι έκτακτες δαπάνες.

Πάντως, αν η Ε.Ε. δεν αποφασίσει έναν κοινό δανεισμό, τύπου ευρωομολόγου, οι αμυντικές της φιλοδοξίες δεν θα μπορέσουν ουσιαστικά να χρηματοδοτηθούν. Και στο θέμα αυτό υπάρχουν πολλές αποκλίσεις, τόσο λόγω αντιρρήσεων των «σκληρών» δημοσιονομικά χωρών όσο και της πολύ διστακτικής στάσης χωρών όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία.

Τα ευρωομόλογα

Η Γαλλία μαζί με την Ελλάδα, τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης και άλλες μικρότερες χώρες-μέλη, όπως το Βέλγιο και η Πορτογαλία, είναι υπέρ της έκδοσης ευρωομολόγων για την άμυνα, αλλά το ζήτημα προσκρούει στις αντιρρήσεις της Ολλανδίας και της Γερμανίας και ενδεχομένως και της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας, παρόλο που, σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, οι χώρες αυτές φαίνονται πια έτοιμες να το συζητήσουν.

Η Ιταλία εμφανίζεται και αυτή ιδιαίτερα διστακτική στο θέμα της αποστολής στρατευμάτων, ενώ η Τζόρτζια Μελόνι προσπαθεί να αποκτήσει τη δική της απευθείας σχέση με τον Ντ. Τραμπ, κάτι που ανησυχεί ιδιαίτερα τις άλλες χώρες – μέλη της Ε.Ε. Σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, το ιταλικό γενικό επιτελείο έχει ενημερώσει την Τζ. Μελόνι ότι μια αποστολή Ιταλών στρατιωτών στην Ουκρανία είναι ιδιαίτερα δύσκολη λόγω έλλειψης προσωπικού, διότι η Ιταλία συμμετέχει ήδη σε διάφορες αποστολές στο εξωτερικό. Η Ισπανία υποστηρίζει την Ουκρανία, αλλά η οικονομική της αδυναμία περιορίζει κατά πολύ τη στρατιωτική της συνεισφορά. Ουγγαρία και Σλοβακία θεωρούνται τα μεγάλα ερωτηματικά, καθώς η στάση τους και η πολιτική τους την τελευταία περίοδο έχουν χαρακτηριστεί ακόμα και ως φιλορωσικές και δεν εμφανίζονται πρόθυμες να δεχθούν έναν ενεργό και ηγετικό ρόλο της Ενωσης απέναντι στη Μόσχα. Καθώς οι όποιες αποφάσεις της Ε.Ε. πρέπει να ληφθούν με ομοφωνία, στις Βρυξέλλες ανησυχούν ότι οι δύο αυτές χώρες ίσως αποδυναμώσουν ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες εξεύρεσης μιας κοινής θέσης. Ηδη, σύμφωνα με πηγές στις Βρυξέλλες, η Ουγγαρία φαίνεται να έχει εκφράσει αντιρρήσεις για την παράταση των ευρωπαϊκών κυρώσεων εις βάρος της Ρωσίας, πρόθεση που ερμηνεύεται ως «κακός οιωνός» για τις επερχόμενες συζητήσεις και διαπραγματεύσεις στους κόλπους της Ε.Ε.

Τέλος, χώρες όπως η Ολλανδία, το Βέλγιο και η Πορτογαλία είναι διστακτικές να πάρουν σαφή θέση και αναμένουν τις μεγάλες χώρες να αποφασίσουν και αυτές στη συνέχεια να ακολουθήσουν. Την ίδια ώρα, η Βρετανία έχει υιοθετήσει τη σκληρότερη στάση απέναντι στη Ρωσία, ανεξαρτήτως των εξελίξεων στις ΗΠΑ.

Η βρετανική κυβέρνηση έχει διαβεβαιώσει το Κίεβο ότι θα συνεχίσει να του παρέχει στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη. Το Λονδίνο έχει απορρίψει κατηγορηματικά τις δηλώσεις του Τραμπ περί «δικτάτορα Ζελένσκι» και έχει ξεκαθαρίσει ότι η Βρετανία δεν θα αποδεχθεί διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία χωρίς τη συμμετοχή της ίδιας της χώρας. Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, και η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αναμένεται να επισκεφθούν σήμερα το Κίεβο, με αφορμή τη συμπλήρωση των τριών χρόνων από την έναρξη του πολέμου, σε μια κίνηση που στις Βρυξέλλες χαρακτηρίζεται ως μεγάλης συμβολικής και πολιτικής σημασίας.

Γιατί ο Τραμπ κήρυξε πόλεμο στον Ζελένσκι

Στo ρωσο-ουκρανικό μέτωπο φαίνεται ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος προτιμά να έχει έναν νικητή, τη Ρωσία, εξέλιξη που παραπέμπει σε επιστροφή συνθηκών Ψυχρού Πολέμου και σε έλεγχο του πλανήτη από συγκεκριμένες δυνάμεις

Ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει ότι δεν επηρεάζεται απλώς από προσωπικές συμπάθειες και αντιπάθειες, αλλά ότι λειτουργεί στη βάση των συγκεκριμένων αντιλήψεων και οι αποφάσεις του επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από αυτές. Ναι μεν δεν αγνοεί (αντιθέτως, ως επιχειρηματίας και γνωρίζει και φροντίζει) το οικονομικό σκέλος και το όφελος για τις ΗΠΑ από τις συμφωνίες που σχεδιάζει, αλλά είναι λάθος να τον ερμηνεύει κανείς μονοδιάστατα. Από την αρχή (και πριν από τις εκλογές) ήταν ορατό ότι δεν συμπαθεί τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Το φθινόπωρο είχε πει χαρακτηριστικά ότι… τον θαυμάζει «διότι είναι ο καλύτερος πλασιέ, αφού κάθε φορά που έρχεται στη χώρα φεύγει με 60 δισ. δολάρια… Θέλει να κερδίσουν οι Δημοκρατικοί αυτές τις εκλογές τόσο πολύ. Αλλά εγώ θα το χειριζόμουν διαφορετικά, μπορώ να πετύχω την ειρήνη».

Κατηγορούσε για τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας τόσο τη διοίκηση Μπάιντεν όσο και τους Ευρωπαίους, ενώ σταθερά ενοχοποιεί τον Ζελένσκι ότι συνεχίζει έναν άχρηστο πόλεμο: «Αγαπώ την Ουκρανία, αλλά ο Ζελένσκι έχει κάνει απαίσια δουλειά. Η χώρα του είναι διαλυμένη και εκατομμύρια έχουν πεθάνει άσκοπα και το συνεχίζει». Λίγο ενδιαφέρει τον Πρόεδρο Τραμπ αν θα του προσάψουν (κάτι που ήδη συμβαίνει) ότι στηρίζει τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος για την «όλη Δύση» πρέπει να ηττηθεί. Ο Τραμπ αντιλαμβάνεται ότι αυτό είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να συμβεί. Επίσης δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η ηγεσία των ΗΠΑ θα ήθελε ήττα της Ρωσίας προς όφελος της Ουκρανίας και των στενών συνεργατών της στην Ευρώπη, τους οποίους η σημερινή αμερικανική οπτική χωρίζει σε δύο ομάδες: Εκείνους που δρουν παραδοσιακά κατά μιας ισχυρής Ρωσίας (Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία μαζί με τις μικρότερες Ολλανδία, Δανία) και εκείνους που δρουν υπό τον φόβο κατοχής τους από τη Ρωσία: Πολωνία, χώρες της Βαλτικής συν τις σκανδιναβικές, που, φοβισμένες από την εισβολή, έσπευσαν να ξεχάσουν την παραδοσιακή ουδετερότητα (Σουηδία, Φινλανδία) και να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ.

Ομως το ΝΑΤΟ με τη σημερινή του μορφή τίθεται εν αμφιβόλω από τις ΗΠΑ που το δημιούργησαν και ουσιαστικά το κατευθύνουν. Η αμερικανική διοίκηση ζητά από τις χώρες – μέλη μεγαλύτερες εισφορές, μεγαλύτερη συμμετοχή και ευθυγράμμιση με τις προτεραιότητες που θέτουν οι ΗΠΑ.

Τι πραγματικά θέλει

Δεν είναι ακόμα εντελώς σαφές τι θέλει να αλλάξει στον κόσμο ο Πρόεδρος Τραμπ. Φαίνεται καθαρά ότι εφαρμόζει με τον τρόπο του το Make America Great Again επιβάλλοντας δασμούς προκειμένου να ενισχύσει τα αμερικανικά προϊόντα και επανατοποθετώντας τις ισορροπίες στον πλανήτη. Στη συγκεκριμένη φάση, στη λίστα ήταν μπροστά το ρωσο-ουκρανικό και η Λωρίδα της Γάζας. Αύριο μπορεί να μάθουμε ότι επόμενα στη λίστα (που μπορεί να αλλάζει ανάλογα με τις ανάγκες των ΗΠΑ) είναι «το σύμπλεγμα» Κίνας – Ταϊβάν, οι Φιλιππίνες ή το Ιράν.

Στέλνει μήνυμα

Στo ρωσο-ουκρανικό μέτωπο φαίνεται ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος προτιμά να έχει έναν νικητή, τη Ρωσία, εξέλιξη που παραπέμπει σε επιστροφή συνθηκών Ψυχρού Πολέμου και σε έλεγχο του πλανήτη από συγκεκριμένες δυνάμεις. Δεν αρέσουν στον Τραμπ οι… πολυπληθείς συμμετοχές και οι αναμείξεις στα διεθνή θέματα. Επίσης, σύμφωνα με ενδιαφέρουσες αναλύσεις, επιλέγει να στείλει ένα μήνυμα στην Ευρώπη («ας είστε συγκρατημένοι, η Ρωσία είναι όπως είδατε πάντα ισχυρή») και να αφήσει την Ουκρανία στην ευρωπαϊκή «φιλευσπλαχνία» της ανοικοδόμησης, με τη λογική ότι «και εσείς οι Ευρωπαίοι θα έχετε ρόλο».

Οσο για την προστασία της Ουκρανίας, την αναλαμβάνουν οι ίδιες οι ΗΠΑ με σχέδια που τίθενται υπ’ όψιν Ευρωπαίων και άλλων (π.χ. Aράβων) συμμάχων. Τα σχέδια αυτά θα περιλαμβάνουν τη δημιουργία «νεκρών ζωνών» μεταξύ των νέων συνόρων που προέκυψαν de facto (το de jure είναι άλλη, μακρινή υπόθεση) από την κατάκτηση των ρωσόφωνων ουκρανικών εδαφών. Οι «νεκρές ζώνες» θα φυλάσσονται από ευάριθμες διεθνείς (ίσως και νατοϊκές, χωρίς να ονομάζονται έτσι) στρατιωτικές δυνάμεις χωρών που θα συνεργάζονται «στο πρόγραμμα». Το αντάλλαγμα για τις ΗΠΑ, όπως έχει ήδη τεθεί, θα είναι η συνιδιοκτησία μέρους των ουκρανικών «σπάνιων γαιών». Κατά πάσα πιθανότητα, στα σχέδια αυτά δεν θα είναι παρών ο Ζελένσκι, που απαξιώθηκε με ακραίο τρόπο από τον Τραμπ. Ο χαρακτηρισμός «δικτάτορας» και η αναφορά σε εκλογές που πρέπει να κάνει αποτελούν σαφή προειδοποίηση πως δεν περιλαμβάνεται στα αμερικανικά σχέδια της επόμενης ημέρας. Η οποία μοιάζει να έχει ήδη ξεκινήσει.

Τα νέα δεδομένα που ανησυχούν την Αθήνα

Οι προβληματισμοί της κυβέρνησης για την προσέγγιση Τραμπ – Πούτιν και οι προσπάθειες του Κυριάκου Μητσοτάκη για άμεση σύγκληση έκτακτης Συνόδου Κορυφής για την Ουκρανία

Ανησυχία επικρατεί στην Αθήνα μετά την ανατροπή των δεδομένων στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και την προσέγγιση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Το διαφαινόμενο άδειασμα της Ουκρανίας και η σύμπλευση με τον Ρώσο Πρόεδρο -και γενικότερα η διαφαινόμενη πρόθεση των Αμερικανών να εγκαταλείψουν τις παραδοσιακές τους συμμαχίες, καθώς και η περιφρόνηση που έχει δείξει έως τώρα ο Τραμπ για το Διεθνές Δίκαιο είναι στοιχεία που προβληματίζουν ιδιαίτερα την Αθήνα, η οποία θεωρεί την εταιρική σχέση της με τις ΗΠΑ βασικό πυλώνα της εξωτερικής της πολιτικής. Σε συνέντευξή του στο Bloomberg, ο Κυριάκος Μητσοτάκης απέφυγε να μπει άμεσα σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ για το άδειασμα στην Ουκρανία και στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ξεκαθάρισε όμως ότι «χρειαζόμαστε ειρήνη μέσω της ισχύος», «δεν μπορεί να υπάρξει λύση για την Ουκρανία χωρίς την εμπλοκή των Ουκρανών» και «δεν μπορεί να υπάρξει καμία διευθέτηση για την ασφάλεια της Ευρώπης χωρίς την εμπλοκή και των Ευρωπαίων».

Σε ό,τι αφορά το ουκρανικό, πάντως, η Ελλάδα έχει αποφασίσει να κρατήσει μια στάση υπέρ του αμυνομένου αλλά ισορροπημένη και δεν προτίθεται να συμμετάσχει σε ευρωπαϊκή αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία. Για το Μέγαρο Μαξίμου, οι διαβουλεύσεις οι οποίες γίνονται αυτή την περίοδο ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ε.Ε., έστω και με λεκτικές υπερβολές και εκατέρωθεν κακοφωνία, διαμορφώνουν μια πολύ ευαίσθητη κατάσταση, η οποία δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε ρήξη.

Η επιλογή του πρωθυπουργού, από την πρώτη ημέρα που ανέλαβε ο Τραμπ τη διακυβέρνηση των ΗΠΑ, είναι να δείξουν οι Ευρωπαίοι ότι προσπαθούν να «συναντηθούν» με τα ζητήματα που θέτει ο Τραμπ και αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε πρώτος για την ανάγκη να αυξήσουν οι Ευρωπαίοι τις αμυντικές τους δαπάνες σε ποσοστό άνω του 3% του ΑΕΠ. Οπως έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο Ελληνας πρωθυπουργός, «παραμένω ένθερμος υποστηρικτής της αξίας που έχει η διατλαντική εταιρική σχέση. Ναι, μερικές φορές μπορεί οι Αμερικανοί φίλοι μας να εκφράζονται με διαφορετικό τρόπο, αλλά όταν απευθύνονται σε εμάς λέγοντας “πρέπει να κάνετε περισσότερα για τη δική σας ασφάλεια”, επί της αρχής, θα το επαναλάβω, έχουν δίκιο. Το ίδιο επιχείρημα διατυπώνω και εγώ επί αρκετό καιρό».

Από τα λόγια στις πράξεις

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η χώρα μας επιθυμεί να περάσει η Ε.Ε. από τα λόγια στις πράξεις. Η Ελλάδα χαιρέτισε την εξαγγελία της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στο Μόναχο, ότι θα προτείνει την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τα κριτήρια για το έλλειμμα, αυτό που θέλει όμως τώρα είναι να αλλάξουν άμεσα οι δημοσιονομικοί κανόνες, «ώστε να μπορούμε να δαπανούμε περισσότερα για την άμυνα χωρίς να τους παραβιάζουμε». Ο πρωθυπουργός, ο οποίος είχε επιμείνει στο αίτημα για τη λεγόμενη ρήτρα διαφυγής το προηγούμενο διάστημα, θεωρεί ότι αυτό το αίτημα είναι πλέον ώριμο και μπορεί να αποφασιστεί άμεσα από μια Σύνοδο Κορυφής. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που πιέζει τους Ευρωπαίους ηγέτες να μην περιμένουν την τακτική Σύνοδο Κορυφής στις 17 και στις 18 Μαρτίου και να προχωρήσουν άμεσα σε μια έκτακτη Σύνοδο νωρίτερα.

Οπως επισημαίνουν κυβερνητικά στελέχη, θα είναι πιο εύκολο να περάσει η ρήτρα διαφυγής σε δύο Συνόδους Κορυφής έως τις 17 Μαρτίου απ’ ό,τι σε μία. Το αίτημα του Κυριάκου Μητσοτάκη υποστηρίζεται και από άλλους ηγέτες και ιδιαίτερα από τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Ωστόσο, αυτό δεν εμπόδισε τον Ελληνα πρωθυπουργό να καταστήσει σαφή την ενόχλησή του για την πρωτοβουλία του Γάλλου Προέδρου να συγκαλέσει διάσκεψη επιλεγμένων χωρών στο Παρίσι, στην οποία δεν κάλεσε την Ελλάδα. Σε τηλεδιάσκεψη του ΕΛΚ υπογράμμισε ότι «η Ευρώπη οφείλει να μιλά με μία φωνή, στόχος που δεν εξυπηρετείται από επιλεκτικά format συζήτησης ηγετών, ιδιαίτερα όταν από αυτά δεν προκύπτει ενιαία στάση για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα».

Ευρωπαϊκός μηχανισμός

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θεωρεί απαραίτητο να γίνει συζήτηση στην Ευρώπη και για έναν «ευρωπαϊκό μηχανισμό κοινού δανεισμού, που θα μας επιτρέψει να υλοποιήσουμε έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, όπως η ευρωπαϊκή αντιπυραυλική ασπίδα». Θεωρεί πως αυτή τη φορά είναι πιθανόν να «περάσει» ένα ευρωομόλογο για την άμυνα, γιατί όλοι το έχουν ανάγκη, ωστόσο εκτιμά πως αυτό δεν θα γίνει αποδεκτό τόσο γρήγορα όσο η ρήτρα διαφυγής και γι’ αυτό πιστεύει πως θα πρέπει να ανοίξει η συζήτηση. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ακόμα και αν ληφθούν άμεσα αποφάσεις, η Ε.Ε. δεν θα αποκαταστήσει την αμυντική της ικανότητα από τη μία ημέρα στην άλλη και γι’ αυτό η ασπίδα που προσφέρουν οι ΗΠΑ και η Βορειοατλαντική Συμμαχία παραμένει απαραίτητη.

Η διατήρηση της σχέσης με τις ΗΠΑ, την οποία ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης χαρακτήρισε «βαθιά στρατηγική», είναι το δεύτερο σημαντικό μέλημα της κυβέρνησης μετά την ευρωπαϊκή άμυνα. Ενα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση αναμένεται να γίνει με την επίσκεψη του Γιώργου Γεραπετρίτη στις ΗΠΑ την επόμενη εβδομάδα, ωστόσο ένας παράγοντας ανησυχίας είναι ότι ο Τραμπ δεν έχει αποκαλύψει έως τώρα τίποτε από τις προθέσεις του για την περιοχή μας, πλην του σχεδίου για τη Γάζα που σόκαρε το σύνολο του αραβικού κόσμου. Η μεγαλύτερη ανησυχία της Αθήνας είναι μήπως θελήσει να κάνει κάποιο δώρο στον καλό του φίλο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και να προσπαθήσει να παρέμβει στο Κυπριακό π.χ. με όρους real estate, όπως το έκανε με τη Γάζα. Στο πλαίσιο αυτό, κυβερνητικά στελέχη κάνουν λόγο ακόμα και για το ενδεχόμενο να αναγνωρίσει τα κατεχόμενα. Είναι πάντως σαφές ότι η Ελλάδα δεν θα παραμείνει απαθής. Οπως λένε χαρακτηριστικά κυβερνητικές πηγές, το Διεθνές Δίκαιο αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της εξωτερικής μας πολιτικής και αυτό δεν μπορεί να αλλάξει.

Το κρίσιμο ραντεβού και οι ευκαιρίες

Η ατζέντα της συνάντησης του υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, με τον Αμερικανό ομόλογό του, Μάρκο Ρούμπιο, στην Ουάσιγκτον. Ο ρόλος του ομίλου BGR στη διαμόρφωση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων

Την πρώτη ανταλλαγή απόψεων για την ατζέντα των ελληνοαμερικανικών και των αμερικανο-ευρωπαϊκών σχέσεων, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή θα έχουν σε μια διερευνητική συνάντηση, την Πέμπτη στην Ουάσιγκτον, ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Μάρκο Ρούμπιο, και ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, τον οποίο θα συνοδεύει η υφυπουργός, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου.

Πριν από τη συνάντηση, ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών θα βρεθεί στη Νέα Υόρκη, όπου σήμερα θα συμμετάσχει σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το ουκρανικό ζήτημα, ενώ την Τρίτη θα δώσει το «παρών» και στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για τη Μέση Ανατολή. Το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας για τη διετία 2025-2026 εκτιμά- ται ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την πρώτη συνάντηση Ρούμπιο – Γεραπετρίτη.

Διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν έχει ακόμη στελεχωθεί με τα πρόσωπα που θα αναλάβουν να υλοποιήσουν την ατζέντα Τραμπ στην εξωτερική πολιτική και όλες οι ξένες κυβερνήσεις κινούνται σε αχαρτογράφητα νερά ψάχνοντας διαύλους επικοινωνίας με την ηγεσία της αμερικανικής διπλωματίας. Από την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, τον περασμένο Νοέμβριο, η ελληνική κυβέρνηση, που διατηρούσε πολύ στενές σχέσεις μόνο με την ελίτ των Δημοκρατικών αναζήτησε τρόπους και πρόσωπα που θα την έφερναν κοντά στον στενό κύκλο του Αμερικανού Πρόεδρου. Προς αυτή την κατεύθυνση πραγματοποιήθηκαν μία επίσκεψη της υφυπουργού Εξωτερικών Αλ. Παπαδοπούλου και δύο του υπουργού Αμυνας, Νίκου Δένδια, στις ΗΠΑ. Οι επαφές της Αλ. Παπαδοπούλου αφορούσαν περισσότερο θεσμικά κανάλια και πρόσωπα, ενώ ο Ν. Δένδιας κινήθηκε διαφορετικά. Παραβρέθηκε -χωρίς να γίνει γνωστό- σε κλειστό συνέδριο Ρεπουμπλικανών στις αρχές Δεκεμβρίου στην Ουάσιγκτον και έδωσε συνέντευξη στο συντηρητικό κανάλι FOX News. Ο υπουργός Αμυνας ξαναβρέθηκε στο Σικάγο στις 23 Ιανουαρίου και μάλιστα -επίσης χωρίς να γίνει γνωστό- είχε τηλεφωνική συνομιλία με τη νέα πρέσβη των ΗΠΑ, Γκίμπερλι Γκιλφόιλ. Στο Σικάγο, ο Ν. Δένδιας μίλησε σε ειδική εκδήλωση βράβευσης που διοργάνωσε το Hellenic American Leadership Council (HALC) προς τιμήν του Ντέιβιντ Χάρις, πρώην εκτελεστικού διευθυντή της American Jewish Committee (AJC).

Θολό τοπίο

Αξιολογώντας τα πολιτικά δεδομένα και μπροστά σε ένα θολό τοπίο για τις προθέσεις της αμερικανικής κυβέρνησης, η Αθήνα επέλεξε να κάνει μια κίνηση στρατηγικής αναβάθμισης σε επίπεδο λόμπινγκ, υπογράφοντας σύμβαση μεταξύ του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών και του ομίλου BGR, ο οποίος είναι γνωστό ότι κινείται στη συντηρητική πολιτική σφαίρα και στον χώρο των Ρεπουμπλικανών. Στην ουσία, πρόκειται για ένα ρεπουμπλικανικό spin shop, που διατηρεί στενούς δεσμούς με τον Tραμπ και τους αξιωματούχους του, αξίας 600.000 δολαρίων.

Η επιλογή έγινε καθώς η συγκεκριμένη εταιρεία διαθέτει μηχανισμούς που της επιτρέπουν να έχει σημαντική πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων της Ουάσιγκτον, σε επίπεδο εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Το γεγονός αυτό διευκολύνει και τις παρεμβάσεις της Αθήνας, που προσδοκά ότι θα υπάρξουν επαφές με το πολιτικό και κυβερνητικό σκηνικό στην Ουάσιγκτον, καθώς είναι πρόδηλες οι ανάγκες που προκύπτουν ειδικά μετά την εκλογή Τραμπ, αφού υπάρχει αλλαγή προσώπων τόσο στο προεδρικό περιβάλλον όσο και σε θέσεις – κλειδιά σε διάφορα επίπεδα.

Ο όμιλος BGR ήταν ο μεγάλος νικητής μεταξύ πολλών ομάδων λόμπι της Ουάσιγκτον μετά τη νίκη του Tραμπ. Ανέλαβε, εκτός της Ελλάδας, τις κυβερνήσεις του Κατάρ, του Παναμά, της Κυπριακής Δημοκρατίας κ.ά., με συμβόλαια αξίας περίπου 3,3 εκατ. δολαρίων στις τρεις εβδομάδες από την ορκωμοσία του Αμερικανού Προέδρου. Η BGR θα προσφέρει «στρατηγική καθοδήγηση και συμβουλή σχετικά με τη δραστηριότητα κυβερνητικών υποθέσεων εντός των ΗΠΑ», όπως αναφέρει η σύμβαση που κατατέθηκε βάσει του νόμου για την εγγραφή ξένων πρακτόρων, και αυτό μπορεί να περιλαμβάνει σχετική επικοινωνία με κυβερνητικούς αξιωματούχους των ΗΠΑ, μη κυβερνητικούς οργανισμούς κ.ά.

Ο κύριος εκπρόσωπος συμφερόντων της Ελλάδας θα είναι ο Φρεντ Τέρνερ, γνώστης των ελληνικών θεμάτων, αφού υπήρξε στενός συνεργάτης του γερουσιαστή Μπομπ Μενέντεζ στο Κογκρέσο. Η ομάδα υποστήριξης θα περιλαμβάνει επίσης τον Λέστερ Μάνσον, πρώην στέλεχος των Ρεπουμπλικανών και πρώην ανώτερο στέλεχος της USAID στην κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους.

Η κίνηση της Ελλάδας ήταν η τελευταία από ανάλογες ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που αναζητούν πολιτική επιρροή στην Ουάσιγκτον. Αν και ένα σύμπλεγμα χωρών της Ε.Ε. έχει λομπίστες στην Ουάσιγκτον για να προωθούν τις τουριστικές βιομηχανίες τους, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις σπάνια προσελάμβαναν συμβούλους για να εξασφαλίσουν πρόσβαση και επιρροή στο Κογκρέσο και στον Λευκό Οίκο. Αυτό φαίνεται να έχει αλλάξει μετά την εκλογή Τραμπ. Κατά τη διήμερη παραμονή του στη Νέα Υόρκη, ο Γ. Γεραπετρίτης θα συναντηθεί με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, ενώ θα έχει και επαφές με ομογενειακές οργανώσεις. Την Τετάρτη, από την Ουάσιγκτον θα πραγματοποιήσει επίσης επαφές με υψηλόβαθμα στελέχη της αμερικανικής διοίκησης, ενώ θα επισκεφθεί και πανεπιστημιακά ιδρύματα της αμερικανικής πρωτεύουσας.

Να σημειωθεί ότι το Μέγαρο Μαξίμου, μετά το ραντεβού Ρούμπιο – Γεραπετρίτη την Πέμπτη, εξετάζει το ενδεχόμενο να εκμεταλλευτεί μια ευκαιρία. Είτε ο Ελληνας πρωθυπουργός είτε ο υπουργός Εξωτερικών μπορεί να βρεθούν στον Λευκό Οίκο για επαφές πριν από το Πάσχα, αν αποφασιστεί να εκπροσωπηθεί η Ελλάδα σε ανώτατο επίπεδο στην ετήσια γιορτή που διοργανώνεται εκεί για την επέτειο της 25ης Μαρτίου. Αλλωστε, αυτό κάνει κάθε χρόνο η Ιρλανδία, με αντίστοιχη παρουσία του εκάστοτε πρωθυπουργού της σε ανάλογη εκδήλωση.

Ο κόσμος μπροστά σε νέες προκλήσεις

Διακεκριμένοι αναλυτές γράφουν στην «R» για την αλλαγή στάσης των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία και τις επιπτώσεις για την Ευρώπη και την Ελλάδα

Τα νέα γεωπολιτικά δεδομένα που δημιουργεί η πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ και τον τρόπο με τον οποίο οι εξελίξεις επηρεάζουν την Ελλάδα και τον κόσμο σκιαγραφούν με άρθρα τους στη Realnews διακεκριμένοι διεθνολόγοι και αναλυτές. Η αλλαγή στάσης των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία, η κρίση στην Ουκρανία και οι επιπτώσεις για την Ευρώπη και την Ελλάδα είναι τα βασικά θέματα που αναδεικνύουν οι Κωσταντίνος Υφαντής, Αθανάσιος Δρούγος, Σάββας Καλεντερίδης και Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος. Στις αναλύσεις τους επισημαίνουν την ανάγκη να προσαρμοστούν η Ελλάδα και η Ευρώπη και να ενισχύσουν την ασφάλειά τους απέναντι στις νέες προκλήσεις.

Ο Πούτιν τα πήρε όλα χωρίς να δώσει τίποτε

Οι πρώτες 30 ημέρες του Ντόναλντ Τραμπ στην Προεδρία των ΗΠΑ μάλλον έχουν διαψεύσει όσους και όσες διατύπωναν την άποψη -ή πιο σωστά τη βεβαιότητα- ότι δεν εννοεί πολλά από όσα έχει πει προεκλογικά και μετεκλογικά. Στην περίπτωση του πολέμου που προέκυψε με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022 (δεύτερη σε λιγότερο από δέκα χρόνια), οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών δεν προκαλούν καμία έκπληξη σε όσες και όσους προσπάθησαν ήδη από το 2016 να καταλάβουν τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται ο Τραμπ και κυρίως να αποκωδικοποιήσουν το «αξιακό» φορτίο που κουβαλάει. Ο Αμερικανός Πρόεδρος έκανε αυτό που είχαμε προβλέψει – δεν ήταν και τόσο δύσκολο! «Συναντήθηκε» με τον Πρόεδρο Πούτιν. Η «ειρήνη» στην Ουκρανία δεν πρόκειται να είναι αποτέλεσμα μιας προσπάθειας για δίκαιη διευθέτηση, αλλά θα έρθει αναγκαστικά μέσα από την αποκατάσταση των ρωσοαμερικανικών σχέσεων. Με τη ρωσοαμερικανική προσέγγιση (αποτέλεσμα αμερικανικής πρωτοβουλίας), το μήνυμα είναι ότι ο ακρωτηριασμός της Ουκρανίας είναι για τον Τραμπ ένα αγκάθι που θα πρέπει να απομακρυνθεί και μάλιστα όχι στη βάση ενός αμερικανικού σχεδιασμού αλλά με τους όρους που έχει θέσει η Μόσχα: απαίτηση για απομάκρυνση του Ζελένσκι, καμία συζήτηση για την ουκρανική κυριαρχία, fake news για δισεκατομμύρια που «λείπουν», αποκλεισμός του ΝΑΤΟ από την επόμενη ημέρα και αδιαφορία για τις ανησυχίες ασφάλειας της Ευρώπης. Ο Πρόεδρος Πούτιν δεν θα μπορούσε να περιμένει ευκολότερη διαπραγμάτευση. Τα πήρε όλα χωρίς να δώσει τίποτε. Ακόμη και η φημολογούμενη αποδοχή της ένταξης της Ουκρανίας στην Ε.Ε. δεν έχει καμία αξία, καθώς ξέρει ότι υπάρχουν δυνάμεις εντός της Ενωσης που θα ασκήσουν βέτο όταν -και αν- έρθει η ώρα. Επιπλέον, ο Πούτιν ξέρει ότι το τέλος της αμερικανικής οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας και η άρση των κυρώσεων επιτρέπουν στη Ρωσία να ανακάμψει, να ξεκουραστεί και να σχεδιάσει σε βάθος χρόνου την τρίτη φάση της απορρόφησης της Ουκρανίας. Η πρώτη το 2014 εξελίχθηκε σχεδόν χωρίς καμία αντίδραση από τη Δύση. Η δεύτερη ολοκληρώνεται τώρα, με τη Ρωσία να απεγκλωβίζεται -λόγω Τραμπ-από το στρατιωτικό αδιέξοδο (τα κέρδη της στο μέτωπο από το καλοκαίρι του 2023 είναι ελάχιστα έως μηδαμινά) και να νομιμοποιεί τις προσαρτήσεις. Ο κατευνασμός οδηγεί νομοτελειακά στην τρίτη και τελική φάση στο όχι τόσο μακρινό μέλλον. Η Ευρώπη, στην κατάσταση που βρίσκεται πολιτικά σήμερα, δεν μπορεί να κάνει κάτι πέρα από το να παρακολουθεί τον βασικό της εταίρο (μέχρι τώρα) και μια δύναμη σε οικονομική, δημογραφική και στρατιωτική παρακμή (όπως είναι η Ρωσία) να συνομιλούν για την ευρωπαϊκή ασφάλεια ερήμην της. Ο Πούτιν, μέσω της επικράτησης επί του Τραμπ, επιδιώκει την αποδόμηση της ευρωπαϊκής τάξης. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα δεχθεί δυτικές δυνάμεις ούτε ως κυανόκρανους και θα απαιτήσει την αποχώρηση των νατοϊκών μονάδων από την ανατολική Ευρώπη. Δεν είμαι καθόλου σίγουρος ότι ο Τραμπ θα αντιδράσει σε αυτές τις απαιτήσεις. Σε αυτή την περίπτωση, οι βαλτικές χώρες θα είναι ο επόμενος στόχος του ρωσικού επεκτατισμού. Είναι ώρα-μηδέν για την ταχύτατη οικοδόμηση μιας αξιόπιστης ευρωπαϊκής δύναμης αποτροπής. Ομως, η αισιοδοξία για κάτι τέτοιο δεν περισσεύει.

Η νέα παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων και οι επιπτώσεις

Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει προβεί τις τελευταίες ημέρες σε κινήσεις και δηλώσεις που ευθυγραμμίζονται με τη ρωσική ρητορική, χαρακτηρίζοντας μάλιστα τον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι «δικτάτορα» και προτρέποντάς τον να επιδιώξει ταχεία συμφωνία με τη Ρωσία. Οι δηλώσεις αυτές δικαίως έχουν προκαλέσει ανησυχία στους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι προσπαθούν αφενός να καθησυχάσουν την Ουκρανία και αφετέρου να διατηρήσουν ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τις ΗΠΑ. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν αυτή η προσέγγιση των ΗΠΑ προς τη Ρωσία δεν αποτελεί απλώς μια τακτική κίνηση για την επίτευξη άμεσης ειρήνης, αλλά μια ευρύτερη στρατηγική επιλογή του Τραμπ. Στην περίπτωση αυτή, οι επιπτώσεις για την Ευρώπη θα είναι σημαντικές και πιθανόν απρόβλεπτες. Η αλλαγή στάσης της Ουάσιγκτον έχει ήδη ωθήσει Ευρωπαίους ηγέτες, όπως ο Εμανουέλ Μακρόν, να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ασφάλειας και τη διατήρηση της στήριξης προς την Ουκρανία. Παράλληλα, με την πιθανή μείωση της αμερικανικής υποστήριξης, πολλές ευρωπαϊκές χώρες ενδέχεται να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες και να ενισχύσουν τη συνεργασία τους σε θέματα ασφάλειας. Ωστόσο, αυτή η νέα πολιτική Τραμπ θα προκαλέσει και διπλωματικές εντάσεις στην Ευρώπη, καθώς οι χώρες της Γηραιάς Ηπείρου δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα υιοθετήσουν ενιαία στάση απέναντι στη Ρωσία και στην Ουκρανία. Η Ελλάδα, ως μέλος της Ε.Ε. αλλά και του ΝΑΤΟ, θα χρειαστεί πιθανόν να επανεξετάσει την εξωτερική της πολιτική, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις νέες ισορροπίες δυνάμεων και τη στάση των ΗΠΑ. Η πιθανή προσέγγιση ΗΠΑ – Ρωσίας μπορεί να δημιουργήσει τόσο ευκαιρίες όσο και προκλήσεις, ειδικά σε θέματα ενεργειακής συνεργασίας και περιφερειακής ασφάλειας. Παράλληλα, οι εξελίξεις αυτές ενδέχεται να επηρεάσουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, καθώς η Τουρκία πιθανώς θα επαναπροσδιορίσει τη θέση της στο νέο γεωπολιτικό τοπίο. Η Ελλάδα πιθανώς θα βρεθεί σε μια μοναδική ευκαιρία να παίξει το λεγόμενο παιχνίδι των δύο πόλων: της ενεργειακής και αμυντικής συμπόρευσης με τις ΗΠΑ και της θεσμικής και οικονομικής αλληλεξάρτησης με την Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, η προσέγγιση του Προέδρου Τραμπ προς τη Ρωσία φαίνεται να έχει στρατηγική διάσταση, με στόχο την απομάκρυνση της Μόσχας από την κινεζική επιρροή και την αναδιάταξη των διεθνών συμμαχιών. Αυτό υποδηλώνει μια βαθύτερη αλλαγή στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, με πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων.

Πολλαπλά ρήγματα στον ευρωατλαντισμό

Σε αχαρτογράφητα νερά βρίσκονται οι ευρωατλαντικές σχέσεις, ενώ η προβλεψιμότητα και οι εκτιμήσεις αναφορικά με τις όποιες επικείμενες εξελίξεις στη διεθνή πολιτική σκηνή στη δεύτερη περίοδο Τραμπ στον Λευκό Οίκο βρίσκονται στο ναδίρ. Ακατανόητες, διχαστικές, αλλοπρόσαλλες ενέργειες χαρακτηρίζουν την τραμπική εκκεντρικότητα, με απρόβλεπτες επιπτώσεις για την εσωτερική συνοχή των ΗΠΑ, αλλά περισσότερο για την παγκόσμια και την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Τα όσα βλέπουμε σε Γάζα, Ουκρανία, Γροιλανδία, Παναμά, Καναδά, με μετονομασίες γεωγραφικών περιοχών, μέχρι «μαθήματα δημοκρατίας» στη Διεθνή Διάσκεψη του Μονάχου από τον κλώνο του Τραμπ, τον αντιπρόεδρο Τζέι ντι Βανς, δεν προμηνύουν θετικές εξελίξεις, αλλά πολιτικοδιπλωματικούς τυφώνες και δραματικές προεκτάσεις σε Ευρώπη, Μέση Ανατολή κ.α. Η πιο έμπρακτη μετάπτωση του Τραμπ σε φιλοπουτινισμό και φιλορωσισμό εγείρει πολλά ερωτήματα, παρά την παρουσία ορισμένων μετριοπαθών στην κυβέρνηση των ΗΠΑ (π.χ. Ρούμπιο, Ράτκλιφ κ.ά.). Συναναστρέφεται αυταρχικούς ηγέτες και «γύπες» (αρπακτικών γης π.χ. τον ένοικο του Κρεμλίνου) περιοχών που ανήκουν σε άλλα κράτη. Με τέτοιες χαοτικές και παραμορφωτικές ιδέες «νομιμοποιεί» ενέργειες αυταρχικών ηγετών που είναι ενάντια στο Διεθνές Δίκαιο, στον σεβασμό της εδαφικής κυριαρχίας, στην προστασία πληθυσμιακών έως και θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων. Πέρα από την εμμονή του στην αύξηση των δυτικών αμυντικών προϋπολογισμών (αν και υπάρχουν κάποιες λογικές σε ορισμένες περιπτώσεις), ο Τραμπ διακατέχεται από ασφυκτικά οικονομικοεμπορικές και «κτηματομεσιτικές» τάσεις, ενώ δεν διαθέτει διπλωματικές και πολιτικές γνώσεις (όπως έχουν σχεδόν οι περισσότεροι Πρόεδροι). Αυτή τη φορά, με αυστηρά MAGA κριτήρια και ακραίο χριστιανο ευαγγελικό δογματισμό, επιδιώκει να αλλάξει πολλά (αλλά είναι άγνωστο αν θα πετύχει, γιατί θα συμβούν πολλά σε έναν πολυπολικό κόσμο…). Για την ευρωατλαντική δομή, που έχει διαμορφωθεί από τα τέλη της δεκαετίας του ‘40, οι τραμπικές θέσεις είναι επιρρεπείς σε λαϊκισμό και επικίνδυνες. Με τις θέσεις του βαθαίνει καθημερινά το ευρωατλαντικό ρήγμα και προσφέρει «υπηρεσίες» στη Ρωσία. Μέχρι στιγμής, ο Τραμπ δεν έχει ασχοληθεί με την ευρύτερη περιοχή μας, εννοώ Βαλκάνια, Μεσόγειο κ.ά. Δεν μπορώ να αποκλείσω κάποια ισχυρά του «ανοίγματα» προς τον ανατολικό μας γείτονα. Είναι απρόβλεπτος και εμπρηστικός στη συμπεριφορά του. Η βελτίωση των προσωπικών του σχέσεων με τον Πούτιν ενδέχεται να έχει επιπτώσεις και προς εμάς. Η Ελλάδα το προσεχές χρονικό διάστημα -πέραν της ενίσχυσης της άμυνάς της- θα πρέπει να είναι επικεντρωμένη στο ευρωπαϊκό πολιτικο στρατιωτικό γίγνεσθαι, στην ευρωάμυνα, στα νατοϊκά προγράμματα συνεργασίας, στην ενίσχυση της υποστήριξης προς το Κίεβο, ενώ μέσω της διετούς παρουσίας μας ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ οφείλει να συμμετέχει ενεργά στη διεθνή σκηνή και στην προάσπιση του Διεθνούς Δικαίου, των διεθνών συνθηκών και των καθεστώτων περιφερειακής ασφάλειας.

Γιατί μας απέκλεισαν από το Ριάντ

Την Τρίτη 18 Φεβρουαρίου έγινε η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών ΗΠΑ – Ρωσίας, μια κίνηση που προκάλεσε πολλές και ποικίλες αντιδράσεις, αφού αποκλείστηκαν η Ευρώπη και η Ουκρανία. Προφανώς δεν έγινε κατανοητό στις Βρυξέλλες, στις πρωτεύουσες των χωρών της Ε.Ε. και στο Κίεβο ότι ο κόσμος εισέρχεται σε μια νέα περίοδο, στην οποία, μέσω της εφαρμογής του δόγματος «ειρήνη διά της ισχύος», οι μεγάλες δυνάμεις θα επιχειρήσουν να επανασχεδιάσουν τον παγκόσμιο χάρτη των ισορροπιών και των επιρροών. Μπο