Nιώθετε ότι ο χρόνος περνά πολύ γρήγορα; - Μερικοί τρόποι για να κάνετε «carpe diem» μέσα στο 2025

21:40 12/1/2025 - Πηγή: iEfimerida

Ο χρόνος περνάει γρήγορα όταν βρίσκεσαι... σε μια βαρετή ρουτίνα, σύμφωνα με έρευνα, η οποία δείχνει ότι οι νέες εμπειρίες, από ένα ταξίδι στο εξωτερικό μέχρι έναν περίπατο στη φύση, μπορούν να αλλάξουν την αντίληψή μας για τον χρόνο.

Πότε ήρθαν τα Χριστούγεννα, πότε έφτασε η Πρωτοχρονιά, πότε πέρασαν τα Φώτα; Καταλάβατε τίποτα από τις γιορτές και το εορταστικό κλίμα; Δεν νιώθετε ώρες ώρες ότι οι εποχές

έχουν... καταργηθεί και ότι οι ημέρες κυλάνε τόσο γρήγορα ώστε πλέον δεν έχετε καν αίσθηση του χρόνου και της στιγμής (που κυλάει και χάνεται);

Μια πρόσφατη μελέτη της Ruth Ogden από το Πανεπιστήμιο John Moores του Λίβερπουλ και των συναδέλφων της έδειξε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και στο Ιράκ βιώνει πράγματι τα Χριστούγεννα (ή το Ραμαζάνι) να πλησιάζουν κάθε χρόνο πιο γρήγορα. Αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι εορταστικές διακοσμήσεις εμφανίζονται όλο και νωρίτερα στην εποχή. Αλλά είναι επίσης αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο ψυχολογικά.

O χρόνος διαρκώς επιταχύνεται

Η ευρέως διαδεδομένη αίσθηση ότι ο χρόνος επιταχύνεται μπορεί να είναι ιδιαίτερα αγχωτική καθώς πλησιάζει το νέο έτος. Μπορεί να μας αφήσει να νιώθουμε εκτός ελέγχου, να κολλάμε σε όλα τα πράγματα που δεν έχουμε καταφέρει να πετύχουμε. Αποδεικνύεται όμως ότι είναι δυνατόν να επιβραδύνουμε την αντίληψή μας για τον χρόνο.

Η ανθρώπινη αντίληψη του χρόνου είναι περίεργη. Ο χρόνος μπορεί να επιταχυνθεί ή να επιβραδυνθεί ανάλογα με το τι κάνουμε. Και μπορεί να συρρικνώνεται ή να διευρύνεται όταν τον κοιτάμε πίσω. Ο Marc Wittmann από το Institute for Frontier Areas of Psychology and Mental Health στη Γερμανία αποκαλεί αυτή την υποκειμενική εμπειρία «αισθητό χρόνο», σε αντίθεση με τον πιο αντικειμενικό «χρόνο του ρολογιού».

Επιπλέον, το πώς βιώνουμε τον χρόνο σε μια συγκεκριμένη στιγμή δεν είναι απαραίτητα το πώς τον βιώνουμε όταν κοιτάμε πίσω. Όλοι γνωρίζουν ότι ο χρόνος κυλάει όταν διασκεδάζουμε και... «σέρνεται» όταν βαριόμαστε. Αλλά όταν κοιτάμε πίσω σε βαρετές περιόδους, γεμάτες ρουτίνα, οι μέρες αναμειγνύονται και θολώνουν στο μυαλό μας.

Αυτό διαστρεβλώνει την αίσθηση της διάρκειας, κάνοντας την περίοδο να φαίνεται μικρότερη. «Αυτό έχει αποδειχθεί σε διάφορες μελέτες: όσο περισσότερη ρουτίνα αναφέρουν οι άνθρωποι, τόσο πιο γρήγορα περνάει ο χρόνος αναδρομικά».

Οι αναμνήσεις μας διαμορφώνουν την αίσθηση του χρόνου

Αυτό υποστηρίζεται από πειράματα στα οποία οι άνθρωποι πέρασαν παρατεταμένες χρονικές περιόδους ζώντας σε σπηλιές - χωρίς παρέα, ηλιακό φως ή ρολόγια για να σημειώνουν την ώρα. Όταν η αθλήτρια Beatriz Flamini βγήκε από μια σπηλιά βάθους 70 μέτρων στη Γρανάδα τον Απρίλιο του 2023, για παράδειγμα, ανακάλυψε έκπληκτη ότι είχαν περάσει 500 ημέρες. Κοιτάζοντας πίσω στον μάλλον αδιάφορο ενάμιση χρόνο που πέρασε πλέκοντας, διαβάζοντας, ζωγραφίζοντας και ασκώντας, νόμιζε ότι είχε μείνει στη σπηλιά μόνο 160-170 ημέρες.

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι το φαινόμενο αυτό οφείλεται στον τρόπο λειτουργίας της μνήμης. «Ο εγκέφαλός μας είναι κατά βάση τεμπέλης - δεν παρακολουθεί συνεχώς τον χρόνο που περνάει», εξηγεί η Ogden. «Έτσι, όταν θέλουμε να μάθουμε πόσο μακρύς ήταν ο χρόνος, κοιτάμε πίσω και χρησιμοποιούμε τον αριθμό των αναμνήσεων που σχηματίσαμε ως δείκτη. Μια περίοδος με πολλές νέες αναμνήσεις -ιδιαίτερα όταν αυτές είναι πλούσιες και συναρπαστικές- μοιάζει μεγάλη, ενώ μια περίοδος με ελάχιστες νέες αναμνήσεις μοιάζει μικρή».

Τα νευροεπιστημονικά στοιχεία υποστηρίζουν αυτή την υπόθεση. Μια πρόσφατη μελέτη μέτρησε την εγκεφαλική δραστηριότητα των ανθρώπων σε έναν σαρωτή fMRI και στη συνέχεια εξέτασε πόσο καλοί ήταν στην εκτίμηση της διάρκειας των βίντεο κλιπ. Το κέντρο άμεσης μνήμης του εγκεφάλου, ο ιππόκαμπος, φωτίστηκε πιο έντονα σε σχέση με άλλες περιοχές του εγκεφάλου σε άτομα που ήταν καλύτερα στο να κάνουν εκτιμήσεις διάρκειας. Μια άλλη πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ, η οποία συνδέεται με συρρίκνωση του ιππόκαμπου και προβλήματα μνήμης, ήταν χειρότερα από τους άλλους στην εκτίμηση της χρονικής διάρκειας.

Ζώντας κάτι νέο και συναρπαστικό

Το να κάνουμε κάτι νέο και συναρπαστικό κάθε μέρα φαίνεται ότι μας βοηθά να κωδικοποιήσουμε περισσότερες αναμνήσεις, επιβραδύνοντας τον χρόνο εκ των υστέρων. Ο Steve Taylor από το Πανεπιστήμιο Leeds Beckett, ωστόσο, προτιμά να το ερμηνεύει αυτό από την άποψη της ποσότητας των πληροφοριών που επεξεργάζεται ο εγκέφαλος στην παρούσα στιγμή. Όταν δεν υπάρχει τίποτα να επεξεργαστεί, ο χρόνος επιταχύνεται.

Στην πραγματικότητα, αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο χρόνος φαίνεται να περνάει πολύ πιο γρήγορα καθώς μεγαλώνουμε. «Όταν είσαι παιδί, τα πάντα είναι καινούργια», εξηγεί ο Τέιλορ. «Είσαι σαν ένας εξωγήινος που έχει προσγειωθεί σε έναν παράξενο πλανήτη».

Όσο μεγαλώνουμε όμως, τόσο περισσότερο ρουτίνα και λιγότερες πραγματικά πρωτόγνωρες εμπειρίες έχουμε. Και με λιγότερες νέες εμπειρίες, υπάρχουν λιγότερες πληροφορίες προς επεξεργασία και λιγότερες αναμνήσεις προς κωδικοποίηση, με αποτέλεσμα ο χρόνος να επιταχύνεται. Σύμφωνα με τον Wittmann, η διαπίστωση ότι ο χρόνος επιταχύνεται με την ηλικία μπορεί να είναι καθολική.

Ένα νέο «πείραμα των διδύμων»

Ο Taylor, ο οποίος μόλις δημοσίευσε ένα βιβλίο με τίτλο «Time Expansion Experiences», αρέσκεται να χρησιμοποιεί ένα πείραμα σκέψης σχετικά με δίδυμα για να καταδείξει πώς λειτουργεί αυτό. Φανταστείτε ότι ο ένας δίδυμος εγκαταλείπει το σχολείο και βρίσκει δουλειά στην πόλη του - περνώντας όλη του τη ζωή δουλεύοντας εκεί, στην ίδια δουλειά.

Ο άλλος αφήνει το σχολείο και περνάει τη ζωή του ταξιδεύοντας σε όλο τον κόσμο, γνωρίζοντας νέους ανθρώπους και μαθαίνοντας νέες γλώσσες. «Αν υποθέσουμε ότι πεθαίνουν στην ίδια ηλικία, η ζωή του δίδυμου που ταξιδεύει θα είναι υποκειμενικά πολύ, πολύ μεγαλύτερη», λέει.

Η συναισθηματική μας κατάσταση και τα επίπεδα προσοχής επηρεάζουν επίσης το πόσο καλά θυμόμαστε κάτι. Αν είμαστε συναισθηματικά «προσεκτικοί» κατά τη διάρκεια ενός γεγονότος, το θυμόμαστε πιο έντονα. Και το να βρισκόμαστε σε ένα νέο μέρος, όπως σε διακοπές, συχνά αυξάνει αυτόματα τη διάθεση και την προσοχή μας.

Ο ρόλος των μικρών αποδράσεων

Τα ταξίδια είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να επιβραδύνουμε τον χρόνο. Τόσο ο Wittmann όσο και ο Taylor θυμούνται τις εμπειρίες που έζησαν στο εξωτερικό σε ξένες χώρες ως μερικές από τις μεγαλύτερες και πλουσιότερες της ζωής τους.

Αλλά δεν χρειάζεται να πηγαίνετε σε ακριβές διακοπές για να επιβραδύνετε τον χρόνο - και το να το κάνετε συνεχώς μπορεί επίσης να γίνει ρουτίνα. Το να πάτε οπουδήποτε δεν έχετε ξαναπάει -ακόμη κι αν πρόκειται απλώς για μια διαφορετική γειτονιά- μπορεί να βοηθήσει.

Το ίδιο ισχύει και για οποιαδήποτε αλλαγή στη συνήθη ρουτίνα σας, όπως το να γνωρίσετε νέους ανθρώπους, να αναζητήσετε νέες και εκπληκτικές πληροφορίες ή να ασχοληθείτε με νέα χόμπι.

Βρείτε χρόνο και χώρο

Η Ogden τονίζει ότι είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να ξοδέψουμε χρόνο για να αποκομίσουμε τα οφέλη, ωστόσο. «Βρείτε το χρόνο και το χώρο για να κάνετε τα πράγματα που θα θυμάστε», συμβουλεύει.

«Και αφιερώστε χρόνο για να αναπολείτε τα καλά πράγματα που σας έχουν συμβεί. Γιατί όσο περισσότερο κρατάμε ζωντανές αυτές τις αναμνήσεις, τόσο πιο πιθανό είναι να νιώσουμε ότι η χρονιά ήταν μεγαλύτερη».

Μια άλλη προσέγγιση είναι να είστε πιο προσεκτικοί με το περιβάλλον μας, μας βοηθά να παρατηρούμε νέες λεπτομέρειες - όπως την αλλαγή του χρώματος των φύλλων, τα αποδημητικά πουλιά ή ακόμη και τη σταδιακή πρόοδο των έργων στο δρόμο έξω από το παράθυρο. Αυτό σημαίνει ότι επεξεργαζόμαστε περισσότερες πληροφορίες και δημιουργούμε νέες αναμνήσεις.

Σωτήριος ο χρόνος στη φύση

Το να περνάτε χρόνο στη φύση μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό. «Η φύση είναι από τη φύση της διαλογιστική και δημιουργεί ενσυνειδητότητα», λέει ο Taylor. Το να είμαστε μέρος κάποιου μεγαλύτερου πράγματος, προτείνει, μπορεί να μας κάνει να είμαστε λιγότερο εμμονικοί με τον εαυτό μας και περισσότερο σε επαφή με το περιβάλλον μας - μεταβάλλοντας την αντίληψη του χρόνου μας. Το να είσαι ερωτευμένος ή να βοηθάς εθελοντικά τους άλλους μπορεί να έχει παρόμοιο αποτέλεσμα, υποστηρίζει, συνδέοντάς μας με κάτι άλλο πέρα από τον εαυτό μας. Τέτοιες εμπειρίες τείνουν επίσης να μένουν αξέχαστες.

Τι πρέπει όμως να αποφεύγουμε να κάνουμε; Η υπερβολική ρουτίνα είναι ένα από αυτά. Σε συνεχιζόμενη έρευνα που δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί, οι Ogden και Wittmann ανακάλυψαν ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ιδιαίτερα πιθανό να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι έχουν σπαταλήσει τον χρόνο τους.

Μπορεί ο χρόνος να κυλάει όσο κάνουμε scrolling, αλλά συχνά το κάνουμε επειδή βαριόμαστε και δεν τείνουμε να θυμόμαστε πολλά μετά. «Δεν είναι συναισθηματικά συναρπαστικό», εξηγεί ο Wittmann. Ο Ogden συμφωνεί: «Μην παρακολουθείτε απλώς άλλους ανθρώπους να κάνουν ωραία πράγματα στο διαδίκτυο - βγείτε πραγματικά έξω και κάντε τα όλα αυτά τα πράγματα μόνοι σας».

Οι δυσκολίες του να παλεύεις με το χρόνο

Ωστόσο, δεν θα θελήσουν όλοι να επιβραδύνουν τον χρόνο. Αν παλεύετε με τον πόνο ή ένα ψυχοσωματικό τραύμα, μπορεί απλώς να θέλετε να περάσει γρήγορα η χρονιά και να ξεκινήσετε από την αρχή όταν θα αισθάνεστε καλύτερα.

Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν μερικά μειονεκτήματα στην επιβράδυνση του χρόνου σας με την κατάργηση της ρουτίνας. Οι συνήθειες είναι εξαιρετικά σημαντικές, καθώς πολλοί άνθρωποι είναι «πλάσματα της συνήθειας» και αισθάνονται μάλλον χαμένοι και αγχωμένοι αν αλλάζουν συνεχώς τις ρουτίνες τους.

Η ρουτίνα αποτελεί επίσης μεγάλη πηγή παρηγοριάς και βοήθειας για τους ηλικιωμένους που πάσχουν από γνωστική έκπτωση ή άνοια, καθώς η αυτόματη φύση των συνηθειών διευκολύνει την εκτέλεση των καθημερινών εργασιών.

Αντί να διαγράψετε εντελώς τη ρουτίνα από τη ζωή σας, θα μπορούσατε να επιλέξετε να δημιουργείτε νέες συνήθειες πού και πού. Ο ευκολότερος τρόπος για να το κάνετε αυτό είναι να αλλάξετε το περιβάλλον σας. Αν εργάζεστε πάντα στο σπίτι, δοκιμάστε να πηγαίνετε στο γραφείο κάθε δύο ημέρες. Αυτό θα μπορούσε να έχει θετικά αποτελέσματα, αλλάζοντας τις σχετικές συνήθειες.

Αδράξτε την ημέρα επιτέλους

Η ζωή των περισσότερων ανθρώπων διέπεται από προγράμματα και ρουτίνα - ακόμη και αν δεν μας αρέσει. Μετράμε την επιτυχία σε όρους χρόνου, όπως το να παντρευτούμε ή να πάρουμε προαγωγή μέχρι μια συγκεκριμένη ηλικία. Φυσικά, αυτό μπορεί να μας οδηγήσει στο να νιώθουμε ότι μας τελειώνει ο χρόνος.

«Η αίσθηση ότι ποτέ δεν έχουμε αρκετό χρόνο είναι πραγματικά κακή για την υγεία και τις κοινωνικές μας σχέσεις», λέει η Ogden, επισημαίνοντας ότι αυξάνει τον κίνδυνο τόσο διαζυγίου όσο και καρδιακών προσβολών.

Έτσι φέτος επενδύστε στο να κάνετε μερικά πράγματα που ξέρετε ότι θα απολαύσετε και θα θυμάστε. Για να το συνοψίσουμε όλο αυτό σε μια κλισέ ατάκα του καθηγητή Τζον Κίτινγκ από τον «Κύκλο των Χαμένων Ποιητών»: carpe diem.

«Αδράξτε την ημέρα» και κάντε την καθημερινότητά σας ξεχωριστή.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr