«Γκρίζο Διαζύγιο»: Γιατί χωρίζουν τόσοι πολλοί ηλικιωμένοι

16:55 10/12/2024 - Πηγή: iEfimerida

Μια μεγάλη αύξηση παρουσιάζουν εδώ και αρκετά χρόνια τα διαζύγια ηλικιωμένων ζευγαριών, δηλαδή ανδρών και γυναικών που έχουν υπερβεί το 60ο-65ο έτος της ηλικίας τους. Η τάση ονομάζεται «γκρίζο διαζύγιο» (λόγω του χρώματος των μαλλιών των διαζευγμένων) και όλοι κάνουν την εύλογη ερώτηση: «αξίζει να χωρίζει κανείς σε μια τόσο προχωρημένη ηλικία;»

Αν τους κοιτούσες από απόσταση, η Ρόντα Γκίπσον-Γουίλις και ο σύζυγός της είχαν τα πάντα. Είχαν ένα ωραίο σπίτι. Είχαν τα παιδιά τους. Είχαν οικογενειακή ισορροπία καθώς μοιράζονταν τις ευθύνες της ανατροφής των παιδιών και του νοικοκυριού. Αλλά

κάτω από την επιφάνεια, η Gipson-Willis υποψιαζόταν ότι η ίδια δεν ήταν ποτέ η προτεραιότητα του συζύγου της. Τα πήγαιναν τέλεια, λέει, αλλά «δεν ένιωθα πραγματικά ότι με αγαπούσε». Είχαν δοκιμάσει μέχρι και θεραπεία ζευγαριών κατά τη διάρκεια του γάμου τους και, κάποια στιγμή, η Gipson-Willis ρώτησε τον σύζυγό της ευθέως αν πίστευε ότι θα ήταν καλύτερα να είναι απλώς φίλοι. «Και εκείνος απάντησε «Απολύτως»».

Μέχρι που σε ένα ταξίδι τον Νοέμβριο του 2020 η Gipson-Willis δεν μπορούσε να αγνοήσει άλλο αυτό το ενοχλητικό συναίσθημα. Την αίσθηση του «Γιατί νιώθω τόσο άσχημα που είμαι μαζί του εδώ, αυτή την στιγμή;» «Είχα σκεφτεί ότι πιθανότατα και οι δύο θα απολαμβάναμε περισσότερο το ταξίδι αυτό με έναν φίλο παρά ο ένας με τον άλλον», λέει. Δύο ημέρες πριν από την 25η επέτειό τους, η Gipson-Willis πρότεινε να χωρίσουν. Ο σύζυγός της συμφώνησε. Ήταν το τέλος της σχέσης τους. Αμφότεροι ήταν, ηλικιακά, λίγο πριν τα 60 τους χρόνια, παραδέχονται μιλώντας στο έγκριτο αμερικανικό site του Vox.

Η αύξηση των γκρίζων διαζυγίων (και οι λόγοι)

Το να περνάς πάνω από τη μισή σου ζωή ρομαντικά δεσμευμένος με ένα άτομο απαιτεί βαθιά δέσμευση και μια γενναία δόση υπομονής. Το να εγκαταλείψεις τον άνθρωπο αυτό λίγο μετά τη μέση της ζωής σου, μπορεί να φαίνεται (και να είναι) ένας ψυχοσωματικός γολγοθάς. Είναι δυνατόν να ξαναξεκινήσετε τη ζωή στα 60 σας; Ή στα 70 σας χρόνια; Θα ξαναβρείτε ποτέ την αγάπη και τον έρωτα ή τέλος; Ποιος παίρνει την... «κηδεμονία» των κοινών σας φίλων;

Παρόλα αυτά, αυτά τα συναισθηματικά και πρακτικά διλήμματα δεν εμποδίζουν πολλούς Αμερικανούς να εγκαταλείψουν τους γάμους τους ακόμη και μετά τα 60 τους χρόνια.

Δια του λόγου το αληθές, τα «γκρίζα διαζύγια» - δηλαδή αυτά που συμβαίνουν μεταξύ ατόμων άνω των 50 ετών - διπλασιάστηκαν μεταξύ 1990 και 2010, σύμφωνα με μια μελέτη του 2022. Μέσα στο 2024, το 36% των ενηλίκων που παίρνουν διαζύγιο στις ΗΠΑ είναι 50 ετών και άνω. Και σχεδόν τα δύο τρίτα αυτών που χωρίζουν στη μέση ηλικία είχαν ήδη πάρει διαζύγιο τουλάχιστον μία φορά, σύμφωνα με την επικεφαλής συγγραφέα της μελέτης, Σούζαν Μπράουν, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Bowling Green State University.

Το διαζύγιο σε προχωρημένη ηλικία έχει και αυτό τις δικές του, μοναδικές του προκλήσεις που τα νεότερα ζευγάρια δεν αντιμετωπίζουν απαραίτητα. Λόγου χάρη, ο διαχωρισμός των περιουσιακών στοιχείων και των συνταξιοδοτικών κεφαλαίων μπορεί να αποδειχτεί... μανίκι. Και το να ζείτε μόνοι σας για πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή σας μπορεί να είναι μια δύσκολη μετάβαση. Παρόλα αυτά, για ορισμένους, η απαλλαγή από το βάρος ενός δυσλειτουργικού γάμου μπορεί να υπερκαλύψει κάθε βραχυπρόθεσμη δυσκολία.

Μια γενιά που αποδέχεται περισσότερο το διαζύγιο

Η ιστορία των γκρίζων διαζυγίων είναι μόνο ένα κομμάτι των ευρύτερων κοινωνικών τάσεων που συμβαίνουν στις ΗΠΑ τα τρελευταία χρόνια.

Πριν από τη δεκαετία του 1970, τα ζευγάρια έπρεπε να δικαιολογούν τα διαζύγιά τους και να αποδεικνύουν απιστία, κακοποίηση ή εγκατάλειψη. Το 1969, η Καλιφόρνια έγινε η πρώτη πολιτεία που υιοθέτησε τα διαζύγια χωρίς υπαιτιότητα, όπου οι σύζυγοι δεν χρειάζονταν λόγο ή αποδείξεις για αδικήματα για να χωρίσουν. Κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών, κάθε πολιτεία πέρασε μια εκδοχή των νόμων περί διαζυγίου χωρίς υπαιτιότητα.

Μόλις τα διαζύγια έγιναν πιο εύκολα, το ποσοστό των διαζυγίων αυξήθηκε: Για κάθε 1.000 γάμους, σχεδόν 23 κατέληγαν σε διαζύγιο στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Ταυτόχρονα, οι γυναίκες εισέρχονταν όλο και περισσότερο στο στίβο της εργασίας και ήταν σε θέση να κερδίζουν τα δικά τους χρήματα, χωρίς να εξαρτώνται πλέον από το εισόδημα των συζύγων τους. «Η γενιά των γυναικών που φτάνουν τώρα στα 60 και τα 70 τους», λέει η Kuperberg, »είναι η γενιά που μεγάλωσε ως η πρώτη γενιά που μπόρεσε να εισέλθει σε υψηλά αμειβόμενες επαγγελματικές θέσεις εργασίας που τις έθεταν σε ισότιμη θέση, σε ορισμένες περιπτώσεις, με τους συζύγους τους. Έτσι, αυτό καθιστά ευκολότερο το διαζύγιο».

Το κοινωνικό στίγμα του διαζυγίου

Παρ' όλα αυτά, το στίγμα του διαζυγίου έχει αμβλυνθεί με την πάροδο του χρόνου, δίνοντας τη δυνατότητα σε περισσότερους ανθρώπους να τερματίσουν τους γάμους τους χωρίς να φοβούνται τον κοινωνικό «εξοστρακισμό». Για τους Αμερικανούς, το διαζύγιο μπορεί να φαίνεται σαν μια εύκολη λύση - ένα λογικό, συναισθηματικό και κοινωνικά αποδεκτό μέσο για να χαράξετε τη δική σας ευτυχία. «Ο γάμος θεωρείται πλέον λιγότερο υποχρεωτικός», λέει η Brown. «Οι άνθρωποι δεν αισθάνονται πια ότι πρέπει να παραμείνουν παντρεμένοι».

Οι «κλασικοί» - και όχι τόσο κλασικοί - λόγοι

Οι ηλικιωμένοι εγκαταλείπουν τους γάμους τους για τους ίδιους λόγους που το κάνουν και οι νεότεροι - με κάποιες εξαιρέσεις. Αυτό διαπίστωσε η Jocelyn Elise Crowley, καθηγήτρια δημόσιας πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Rutgers, σε συνεντεύξεις με δεκάδες διαζευγμένους άνω των 60 ετών.

Οι άνδρες ανέφεραν ότι τερμάτισαν τους γάμους τους είτε επειδή απομακρύνθηκαν από τη σύζυγό τους, είτε επειδή η σύζυγός τους απάτησε, είτε επειδή οι δύο τους διέφεραν στις οικονομικές απόψεις, επειδή ο σύζυγός τους αντιμετώπιζε προβλήματα ψυχικής υγείας ή επειδή είχαν διαφωνίες σχετικά με τα παιδιά τους, διαπίστωσε η Crowley.

Τα κυριότερα κίνητρα διαζυγίου των γυναικών που απάντησαν ήταν η απιστία, ο εθισμός του συζύγου τους στην πορνογραφία ή στο αλκοόλ, η συναισθηματική κακοποίηση, η συναισθηματική απομάκρυνση και τα προβλήματα ψυχικής υγείας του συζύγου τους.

Σε αντίθεση με το αρχικό της προαίσθημα, οι ηλικιωμένοι ενήλικες δεν χώριζαν για την προσωπική τους εκπλήρωση - την αντίληψη ότι ο σύζυγός τους τους εμπόδιζε να ζήσουν την καλύτερη δυνατή εκδοχή της ζωή τους - λέει η Crowley, η οποία δημοσίευσε τα ευρήματά της στο βιβλίο Gray Divorce.

«Τι κερδίζω από αυτό τον γάμο;»

Ακόμη και αν οι λόγοι χωρισμού των πιο ηλικιωμένων δεν είναι εντελώς πρωτάκουστοι, οι ψυχοσωματικές αλλαγές-ορόσημα της μέσης ηλικίας μπορεί να ωθήσουν πολλά ζευγάρια στο χείλος του γκρεμού. Από τη στιγμή που δεν χρειάζεται πλέον να αντιμετωπίζουν τις καθημερινές πιέσεις της ανατροφής των παιδιών, οι οικογενειάρχες-empty nesters έχουν περισσότερο χρόνο για να επικεντρωθούν στις και στους συζύγους τους.

«Αυτά τα ζευγάρια», λέει ο Crowley, “ουσιαστικά κοιτάζονται μεταξύ τους και λένε, ”Ποια είναι η αξία αυτού του γάμου; Τι κερδίζω από αυτόν;» Αυτή η δυσαρέσκεια μπορεί να αυξάνεται εδώ και χρόνια, αλλά η απόσπαση της προσοχής από την ανατροφή των παιδιών - ή η πίεση να παραμείνουν μαζί λόγω των παιδιών - μπορεί να οδήγησε τα ζευγάρια στο να τα βγάλουν πέρα. Τώρα όμως αυτό δεν είναι πλέον αποδεκτό και ανεκτό.

Ομοίως, μπαίνοντας σιγά σιγά στη συνταξιοδότηση, οι άνθρωποι μπορεί να αμφισβητήσουν την ταυτότητά τους και το πώς περνούν το χρόνο τους, λέει η Lisa Neff, καθηγήτρια στο τμήμα ανθρώπινης ανάπτυξης και οικογενειακών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν. Χωρίς έναν σαφώς καθορισμένο επαγγελματικό ρόλο ή ένα γραφείο στο οποίο να μπορούν να αποδράσουν, οι συνταξιούχοι μπορεί να αισθάνονται αβέβαιοι για το πώς και με ποιο τρόπο σχετίζονται πλέον με τον/την σύζυγό τους -πολλοί μπορεί να μην το θέλουν καν.

Ο διαχωρισμός των οικονομικών - Οι γυναίκες αδικούνται

Ο διαχωρισμός των οικονομικών σε ένα «γκρίζο διαζύγιο» μπορεί να είναι ιδιαίτερα περίπλοκος. Το γεγονός ότι οι γυναίκες είναι οικονομικά ανεξάρτητες δεν σημαίνει ότι δεν δέχονται πλήγμα.

Στην έρευνά της, η Brown διαπίστωσε ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες που παίρνουν διαζύγιο βλέπουν το οικογενειακό τους εισόδημα να μειώνεται κατά 45%, σε σύγκριση με μόλις 21% για τους άνδρες. Οι γυναίκες ανακάμπτουν από αυτή την απώλεια εισοδήματος μόνο αν επανασυνδεθούν και βρουν ένα νέο σύντροφο, λέει η Brown.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ηλικιωμένοι διαζευγμένοι που πλησιάζουν ή βρίσκονται στη συνταξιοδότηση έχουν περιορισμένες οικονομικές ευκαιρίες σε σύγκριση με τους νεότερους διαζευγμένους που βρίσκονται στη μέση της καριέρας τους και έχουν περισσότερο χρόνο για να αναπληρώσουν ή να αβγατίσουν τα εισοδήματά τους και να αναζητήσουν ρόλους με υψηλότερες αποδοχές.

Επιπλέον, οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να βάλουν την καριέρα τους σε δεύτερη μοίρα για να μεγαλώσουν παιδιά, και κερδίζουν λιγότερα από τους άνδρες κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ως αποτέλεσμα, μπορεί επίσης να μην ήταν σε θέση να συνεισφέρουν τόσο πολύ στις αποταμιεύσεις συνταξιοδότησης σε σύγκριση με τους συζύγους τους, λέει η Crowley. Όταν οι γυναίκες παίρνουν άδεια για να φροντίσουν τις οικογένειές τους, αυτό έχει επιπτώσεις στις παροχές συνταξιοδότησής τους.

Ο διαχωρισμός του πλούτου και των περιουσιακών στοιχείων που αποκτήθηκαν επί δεκαετίες μπορεί επίσης να έχει υψηλότερο κόστος και για τους δύο συντρόφους, σε σύγκριση με τα νεότερα ζευγάρια που ίσως δεν έχουν ιδιόκτητο σπίτι και δεν είναι συνταξιούχοι. Τα ζευγάρια που δούλεψαν όλη τους τη ζωή για να χτίσουν ένα κομπόδεμα τείνουν να το μοιράζονται 50/50, λέει η ερευνήτρια Μπράουν. Ως αποτέλεσμα, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες βιώνουν μια απώλεια 50% στον πλούτο και δεν ανακτούν αυτές τις απώλειες, διαπίστωσε η έρευνα της Brown.

Οι άνδρες επωμίζονται το κοινωνικό κόστος

Αν οι γυναίκες επωμίζονται το κύριο βάρος των οικονομικών προκλήσεων του γκρίζου διαζυγίου, οι άνδρες επωμίζονται τις κοινωνικές συνέπειες. Οι αμοιβαίοι φίλοι του ζευγαριού και τα ενήλικα παιδιά τείνουν να παίρνουν το μέρος των γυναικών, λέει η Crowley.

Αυτή ακριβώς η επιθυμία για μια νέα κοινωνική ζωή και κοινωνικοποίηση είναι που οδηγεί περισσότερους άνδρες να ξαναπαντρεύονται σε υψηλότερα ποσοστά από ό,τι οι γυναίκες. Οι γυναίκες, από την άλλη πλευρά, επικεντρώνονται περισσότερο στην ανεξαρτησία τους μετά από ένα «γκρίζο διαζύγιο», λέει η Brown. Η Gipson-Willis, για παράδειγμα, δεν ενδιαφέρεται να ξαναπαντρευτεί και αντ' αυτού ζει με μία από τις καλύτερες φίλες της.

Πώς να προχωρήσετε από το γκρίζο διαζύγιο

Το κλισέ ότι ο χρόνος γιατρεύει όλες τις πληγές ισχύει ιδιαίτερα για το «γκρίζο διαζύγιο» - ακόμη και αν ο χρόνος αυτός μοιάζει να είναι λίγος ή έστω λιγότερος σε σχέση με το αν ήσουν 35 και 40 ετών.

Ενώ οι νεότεροι διαζευγμένοι μπορεί να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες της ζωής τους μέσα σε ένα έως δύο χρόνια, η Brown διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι άνω των 50 ετών χρειάζονται έως και τέσσερα χρόνια. «Το γκρίζο διαζύγιο συνδέεται με αύξηση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων», λέει, “και αυτό τείνει να επιμένει για περίπου τέσσερα χρόνια μετά το διαζύγιο”. Είναι φυσιολογικό να θρηνήσετε την απώλεια μιας καθιερωμένης ζωής, ρουτίνας και σχέσης, λέει η Crowley. Το να καταφέρνετε απλώς να βγάζετε τη μέρα σας είναι από μόνο του ένα επίτευγμα.

Η διατήρηση των κοινωνικών σχέσεων είναι ζωτικής σημασίας σε όλη τη διάρκεια της ζωής, αλλά για τους ηλικιωμένους διαζευγμένους, είναι ιδιαίτερα σημαντικό.

Ωστόσο, δεν είναι όλες οι συνέπειες του γκρίζου διαζυγίου... ζοφερές. Πολλοί από τους ερωτηθέντες της Crowley ήταν ευτυχείς που χώρισαν, λέγοντας ότι η ανεξαρτησία και η ελευθερία που απέκτησαν, καθώς και η ευκαιρία να κάνουν μια νέα αρχή, ήταν οι καλύτερες πτυχές των διαζυγίων τους.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr