Ισραήλ-Ιράν: Πώς από φίλοι έγιναν ορκισμένοι εχθροί

11:37 15/4/2024 - Πηγή: iEfimerida

Το μπαράζ πυραύλων και drones που εξαπέλυσε τη νύχτα του Σαββάτου προς Κυριακή το Ιράν κατά του Ισραήλ σηματοδοτεί άλλη μια κλιμάκωση στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, ένα ακόμη κεφάλαιο στις ταραγμένες σχέσεις των δύο χωρών, που είχαν ξεκινήσει σε θετικό κλίμα -όσο κι αν αυτό ξαφνιάζει τους νεώτερους -.

Μετάτη δημιουργία του εβραϊκού κράτους το1948 το Ισραήλ είχε στενές σχέσεις με τοΙράν, τη δεύτερη μουσουλμανική χώρα πουτο αναγνώρισε μετά τη Συρία.

Όταντο Ιράν και το Ισραήλ ήταν σύμμαχοι

Επί των ημερών του σάχη Μοχάμαντ Ρεζά Παχλαβί οι δύο χώρες έγιναν μάλιστα σύμμαχοι καθώς την εποχή

εκείνη το Ιράν φιλοξενούσε τη μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα στην περιοχή της δυτικής Ασίας.

Τονέο εβραϊκό κράτος εισήγαγε το 40% τουπετρελαίου από το Ιράν παρέχοντας ωςαντάλλαγμα στην Τεχεράνη όπλα, αγροτικάπροϊόντα και τεχνολογία, ενώ η ισραηλινήυπηρεσία πληροφοριών, Μοσάντ, βοήθησεστην εκπαίδευση της Σαβάκ, της διαβόητηςμυστικής αστυνομίας του σάχη.

ΗΙσλαμική Επανάσταση

Οι σχέσεις Ισραήλ – Ιράν άλλαξαν δραστικά με την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, που ανέτρεψε το σάχη κι έβαλε ένα δραματικό τέλος στη φιλία των δύο χωρών καθώς το Ισραήλ δεν αναγνώρισε τη νέα Ισλαμική Δημοκρατία. Από την πλευρά τους οι μουλάδες του Ιράν θεωρούσαν το Ισραήλ παράνομη κατοχική δύναμη στην Ιερουσαλήμ.

Με την ανάρρηση στην εξουσία του αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί το καθεστώς χαρακτήρισε τις ΗΠΑ «Μεγάλο Σατανά» και το Ισραήλ «Μικρό Σατανά», αλλά οι εμπορικές σχέσεις Τεχεράνης – Τελ Αβίβ συνεχίζονταν άτυπα μέχρι που ξεκίνησε η εχθρική αντιπαλότητα όταν το Ιράν συγκρότησε και χρηματοδότησε πληρεξούσιες παραστρατιωτικές ομάδες στο Λίβανο, το Ιράκ, τη Συρία και την Υεμένη. Το 1980 η «Ισλαμική Τζιχάντ» έγινε η πρώτη ισλαμιστική Παλαιστινιακή οργάνωση που ξεκίνησε με το Ιράν ως κύριο υποστηρικτή της τον ένοπλο αγώνα κατά του Ισραήλ. Μολαταύτα το Ισραήλ έστειλε κάπου 1.5000 πυραύλους στο Ιράν για να το βοηθήσει στον πόλεμο κατά του Ιράκ του Σαντάμ Χουσεϊν που μαινόταν από το 1980 μέχρι το 1988.

Ηδημιουργία της Χεζμπολάχ

Το 1982 το Ισραήλ εισέβαλε στο Λίβανο για να αντιμετωπίσει τις παλαιστιανιακές ομάδες που δρούσαν εκεί φθάνοντας μέχρι την προσωρινή κατοχή της Βηρυττού. Στη συνέχεια οι Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν υποστήριξαν τη δημιουργία της σιιτικής οργάνωσης Χεζμπολάχ, η οποία εξαπέλυε επιθέσεις κατά των ισραηλινών δυνάμεων από προπύργιά της στο νότιο Λίβανο.

Το Ισραήλκατηγόρησε τη Χεζμπολάχ για επιθέσειςεναντίον εβραϊκών στόχων στο εξωτερικό,όπως η βομβιστική επίθεση του 1992 στηνισραηλινή πρεσβεία στην Αργεντινή, πουπροκάλεσε τον θάνατο 29 ανθρώπων και ηεπίθεση δύο χρόνια αργότερα σε κέντροεβραϊκής κοινότητας, κατά την οποίασκοτώθηκαν 85 άνθρωποι.

Η εκλογή τουΜαχμούντ Αχμαντινετζάντ στο Ιράν

Οι εντάσεις στις σχέσεις των δύο χωρών κλιμακώθηκαν ακόμη περισσότερο με την εκλογή το 2005 στην προεδρία του Ιράν του υπερσυντηρητικού Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, ο οποίος χαρακτήριζε «μύθο» το Ολοκαύτωμα και απείλησε πολλές φορές την ύπαρξη του Ισραήλ.

Την ίδιαεκείνη χρονιά το Ιράν ξανάρχισε τονεμπλουτισμό ουρανίου στο Ισφαχάνπροκαλώντας συναγερμό στο Ισραήλ καιτη Δύση. Όταν συνάφθηκε το 2015 η συμφωνίαγια το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μετις μεγάλες δυνάμεις, ο ισραηλινόςπρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου τηχαρακτήρισε «ιστορικό λάθος».

Ο Νετανιάχου ήταν ο πρώτος που έσπευσε να συγχαρεί τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, όταν απέσυρε τη χώρα του από τη συμφωνία το 2018. Από τον επόμενο χρόνο το Ιράν άρχισε να αγνοεί τους περιορισμούς στο πυρηνικό του πρόγραμμα που έχει «ειρηνικούς», όπως υποστηρίζει σκοπούς κι όχι την κατασκευή πυρηνικών όπλων, όπως επιμένει το Ισραήλ.

Το μέτωποτης Συρίας κι οι συμμαχίες του Ισραήλκατά του Ιράν

Αν και επισήμωςσε εμπόλεμη κατάσταση ακόμη με τη Δαμασκότο Ισραήλ υποστήριξε ότι ήθελε να μείνειεκτός του εμφυλίου πολέμου που ξέσπασεστη Συρία το 2011.

Αλλά από το2013 ανησυχώντας για τη συστράτευση ομάδωντης Χεζμπολάχ και του Ιράν με τον Μπασάραλ Άσαντ το Ισραήλ εξαπέλυσε εκατοντάδεςαεροπορικές επιθέσεις εναντίον τουςστη Συρία.

Παράλληλατο Ισραήλ άρχισε να καλλιεργεί επαφέςμε τον παλιό εχθρό του και περιφερειακόαντίπαλο του Ιράν, τη Σαουδική Αραβία.Τον Σεπτέμβριο του 2020 το Μπαχρέιν καιτα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα – σύμμαχοιαμφότεροι του Ριάντ – υπέγραψαν συμφωνίεςεξομάλυνσης των σχέσεων με το Ισραήλ.

Τα τύμπανατου πολέμου

Τους τελευταίουςμήνες το Ισραήλ κατηγόρησε το Ιράν γιαεπιθέσεις κατά πλοίων του, ενώ η Τεχεράνηκατηγόρησε το Ισραήλ για στοχευμένεςδολοφονίες και δολιοφθορά στο εργοστάσιοεμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ, αλλάκαι επιθέσεις κατά Ιρανών στη Συρία,περιλαμβανομένων και ανώτερων στελεχώντων Φρουρών της Επανάστασης τηνπροηγούμενη διετία.

Σε ισραηλινή αεροπορική επίθεση σε κτίριο του ιρανικού προξενείου στη Δαμασκό την 1η Απριλίου σκοτώθηκαν πάνω από 12 άτομα, ανάμεσά τους και δύο ανώτερα στελέχη των Φρουρών της Επανάστασης. Η επίθεση αυτή πυροδότησε το μπαράζ των ιρανικών πυραύλων και drones τα ξημερώματα της Κυριακής και τώρα το Ισραήλ ετοιμάζεται να απαντήσει…

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr