Όμηρος, Κουρεντζής, Σοφοκλής, Ζιλιέτ Μπινός, κάθαρση -Όσα θα δούμε στην Επίδαυρο που γιορτάζει τα 70 της χρόνια

Πυκνό, μεστό, χωρίς ευκολίες, βαθύτατα πολιτικό με ρίζες στον Όμηρο και τις μεγάλες τραγωδίες, το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα με συμπαραγωγές, διεθνείς δημιουργούς, με μουσική στην καρδιά του μεγάλου θεάτρου και με τη δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχος. Όσα είδαμε και ακούσαμε στη συνέντευξη Τύπου.

«Δεν ξεχνώ τη στιγμή της πρεμιέρας. Ο ήλιος βασίλεψε πίσω από τα βουνά και μια απέραντη σιωπή απλώθηκε ολόγυρα. Οι θεατές σώπασαν μονομιάς και τα τζιτζίκια έπαψαν να τραγουδούν. Και ξαφνικά ακούστηκαν ξεκάθαρα

στο χώμα τα βήματα του Χορού να πλησιάζουν στη σκηνή της Επιδαύρου».

Καθώς το καλοκαίρι συμπληρώνονται 70 χρόνια ζωής για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, τα λόγια αυτά του σπουδαίου Γερμανού σκηνοθέτη Ούλριχ Ράσε θα μπορούσαν να είναι τα λόγια κάθε σκηνοθέτη που πέρασε από την Επίδαυρο τα τελευταία 70 χρόνια.  Σκηνοθετεί στις 27, 28 και 29 Ιουνίου την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, σε μετάφραση του Νίκου Α. Παναγιωτόπουλου σε συμπαραγωγή του Φεστιβάλ με το Εθνικό Θέατρο.

Δίνει έμφαση στον βασιλιά Κρέοντα ο Ούλριχ -κάπως όπως ήταν η Κλυταιμνήστρα του αυτή που μέστωσε την παράσταση «Αγαμέμνων» του Αισχύλου το 2022, μαζί με τις φτυαρισμένες στάχτες των Αχαιών. «Όπως ξέρουν καλά οι Έλληνες, η δημοκρατία είναι μια κατάκτηση που σφυρηλατήθηκε μέσα στους αιώνες, θεμελιωμένη σε ατομικές ελευθερίες αλλά και υποχρεώσεις. Στην Αντιγόνη, ο Κρέων είναι εκείνος που υπερασπίζεται αυτό το πολίτευμα.

Έστω κι αν τελικά ακολουθεί εσφαλμένη πορεία, έστω κι αν αποδεικνύεται ανίκανος να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων που επιτάσσει η λειτουργία ενός τέτοιου πολιτεύματος, αξίζει τον κόπο να εξετάσουμε πιο προσεκτικά τα επιχειρήματα του Σοφοκλή εστιάζοντας στον χαρακτήρα του Κρέοντα». Την Αντιγόνη ερμηνεύει η Κόρα Καρβούνη, τον Κρέοντα ο Γιώργος Γάλλος.

Οι πιστοί, αλλά και οι νεοεισερχόμενοι στο κοινό της Επιδαύρου είναι καλό να ετοιμαστούν για να ακούσουν πολύ, καλά, βαθιά φέτος τον λόγο του Σοφοκλή. Και μετά του Ομήρου και του Λιβανοκαναδού Ουαζντί Μουαουάντ που γράφει ένα έργο ειδικά για το θέατρο της Επιδαύρου, μέσα σε αυτό, με ηχείο αυτό, που φέρει τον εύγλωττο τίτλο «Ο όρκος της Ευρώπης». Και ναι, μπορεί σε κάποιους να λείπει κάτι πιο αλέγρο -ένας Αριστοφάνης βρε παιδί μου- για την χαρά της μεγάλης γιορτής των 70 χρόνων για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Το λεξιλόγιο της Επιδαύρου

Η αλήθεια είναι όμως ότι το Φεστιβάλ -ως όφειλε, ταυτοτικά θα έλεγα- ρίχνει το βάρος στον λόγο, στην πολιτική ρίζα, στην δημοκρατία, στην έννοια της δικαιοσύνης, του ξένου. Σε όσα δεν μας αφορούν απλώς, αλλά έχει γίνει μια βαθιά ρωγμή μέσα μας, μια ρωγμή που γεμίζει με υγρό και το θέμα είναι αν θα επιτρέψουμε να μας πνίξει.

Ξέρετε ποιες λέξεις ακούστηκαν περισσότερα από τους δημιουργούς που μίλησαν ζωντανά ή μέσω βίντεο, στις «πάσες» που έδινε η καλλιτεχνική διευθύντρια Κατερίνα Ευαγγελάτου; Δικαιοσύνη. Μετανάστης. Πολίτευμα. Ξένος. Εκδίκηση. Δικαίωση. Και τέλος, ξανά και ξανά: Κάθαρση.

Έννοιες που αναδύονται μέσα από 8 γεγονότα -όπως είπε χαρακτηριστικά η Κατερίνα Ευαγγελάτου αναφερόμενη στις παραστάσεις. Εξ’ αυτών τα επτά θα κάνουν παγκόσμια πρεμιέρα στην Επίδαυρο, ενώ το όγδοο θα είναι η επανάληψη της «Ορέστειας» του Αισχύλου που σκηνοθέτησε πέρυσι ο Θεόδωρος Τερζόπουλος και έχει γίνει ήδη θρυλική παράσταση αναφοράς. Θα κλείσει τη χρονιά της Επιδαύρου, τα 70 της έτη, στις 22 και 23 Αυγούστου.

Ηλέκτρα, άνυδρος σκόπελος

Επιστροφή στα λόγια των δημιουργών, που είναι στραμμένοι με κάθε τρόπο, σπλαχνικά, εγκεφαλικά, σωματικά στα έργα που θα φέρουν στην Επίδαυρο. Στην άνυδρο σκόπελο που είναι η «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή που σκηνοθετεί ο Δημήτρης Τάρλοου (4 και 5 Ιουλίου), στην μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά.

«Ο κόσμος της Ηλέκτρας είναι ένας κόσμος σπαραγμού, συγκρούσεων και αντιφάσεων, που αντανακλά την διάλυση κάθε αξίας και την αβεβαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης» είπε ο Δημήτρης Τάρλοου.

«Πρόκειται για ένα σύμπαν όπου κυριαρχεί η παρόξυνση και η ελαφρότητα, η επιβολή και η άρνηση. Στοιχεία που στην τραγωδία συχνά δεν επιλύουν απολύτως τίποτα. Είναι ένα σύμπαν όπου το παρελθόν δεν αφήνει χώρο για συμφιλίωση». Τον ρόλο της Ηλέκτρας ερμηνεύει η Λουκία Μιχαλοπούλου, του Παιδαγωγού ο Γιάννης Αναστασάκης.

1.360 στίχοι από ραψωδίες του Ομήρου

Μετά είναι η σειρά του Ομήρου. Νομίζουμε ότι ξέρουμε το έπος, αλλά ευτυχώς δεν το ξέρουμε» λέει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός που σκηνοθετεί τρεις ραψωδίες. Πρόκειται για το «ζ - η – θ. Ο ξένος. Μια επιστροφή στις πηγές: Επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες της Οδύσσειας» σε μετάφραση Δημήτρη Μαρωνίτη, για λογαριασμό του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου. «Τι μπορεί αν μας διδάξει σήμερα η εποχή του Χαλκού; Περί αυτού πρόκειται» εξηγεί ο Μιχαήλ Μαρμαρινός.

«Για 1.360 στίχους παρακολουθούμε την περιπέτεια ενός ξένου πεταμένου σε ένα ακρογιάλι που βρέθηκε σε μια ακροθαλασσιά που δεν την επέλεξε και σε όλο το διάστημα ψάχνει να ανακαλύψει το σώμα του, το μέλλον του, και το όνομά του. Χαίρομαι γιατί νομίζουμε ότι ξέρουμε το έπος αλλά ευτυχώς δεν το ξέρουμε. Αυτή η αποκάλυψη είναι προσωπικά πιστεύω τρομακτική και εμπνευστική. Ο ξένος. Φτάνει σε μια χώρα που δεν είναι φιλική προς τους ξένους όπως δηλώνεται και έχουμε ένα υψηλό μάθημα φιλοξενίας και τι θα πει αυτό απέναντι στο άγνωστο, στον φόβο του αγνώστου, στη θεότητα και στον τρόπο που η εποχή του Χαλκού αντιμετωπίζει μια σειρά αξιών. Από αυτή την εποχή καταγόμαστε».

Η Utopia του Κουρεντζή

Το τέταρτο Σαββατοκύριακο της Επιδαύρου, μετά από αυτό τον πίδακα λέξεων που θα προηγηθεί, θα είναι η ώρα της μουσικής, από την ορχήστρα των σπουδαίων και απόκληρων μουσικών που συγκέντρωσε ο Θοδωρής Κουρεντζής στην Utopia.

Στις 19 Ιουλίου θα παρουσιάσει την «Τέταρτη συμφωνία» του Μάλερ με την σοπράνο Ρέγκουλα Μίλεμαν να ερμηνεύει το τραγούδι του δ’ μέρους. Στο δεύτερο σκέλος της βραδιάς, η μεσόφωνος Εβ-Μοντ Ιμπό θα ερμηνεύσει τα σπαρακτικά «Τραγούδια για τα νεκρά παιδιά» (Kindertotenlieder), τον κύκλο τραγουδιών που συνέθεσε ο Μάλερ σε φόρμα ορχηστρικών λίντερ, μελοποιώντας πέντε ποιήματα του Φρίντριχ Ρίκερτ. Τα νεκρά παιδιά, τα παιδιά όλης της Ελλάδας, στα Τέμπη έρχονται αμέσως στο νου.

Οι τέσσερις διεθνείς συμπαραγωγές του Φεστιβάλ φέτος, δεν θα ήταν εφικτές αν εκτός από την επίσημη κρατική επιχορήγηση δεν υπήρχε φέτος και η παρουσία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος ως δωρητή για το πρόγραμμα της Μεγάλης Επιδαύρου. «Τέτοια μοναδικά έργα είναι ιδιαίτερης πολυπλοκότητας τόσο σε επίπεδο καλλιτεχνικού σχεδιασμού όσο και υλοποίησης. Δεν θα ήμασταν σε θέση να τα παρουσιάζουμε σήμερα με υπερηφάνεια, εάν δεν είχαμε την εξαιρετικά γενναιόδωρη προσφορά ενός μεγάλου δωρητή» τόνισε η Κατερίνα Ευαγγελάτου.

Δύο Οιδίποδες και ο Όρκος της Ευρώπης

Σε συμπαραγωγή του Φεστιβάλ με το Λυκόφως έρχεται στις 25 και 26 Ιουλίου το έργο «Οι δύο Οιδίποδες» που σκηνοθετεί ο Γιάννης Χουβαρδάς (υπογράφει και την μετάφραση του έργου) που φέτος έχει τα δικά του θεατρικά γενέθλια: 50 χρόνια στο θέατρο.

Όπως πάντα ο Γιάννης Χουβαρδάς ήταν κρυπτικός στη συνέντευξη Τύπου. «Δεν το ξέρω το έργο, δεν το έχω μάθει ακόμα» είπε και ένα κύμα γέλιου γέμισε την αίθουσα. «Η κεντρική ιδέα είναι ότι δεν παρουσιάζεται το ένα έργο μετά το άλλο, αλλά το ένα δίπλα στο άλλο. Συνυπάρχουν παρελθόν, παρόν και μέλλον. Αυτό είναι το σημαντικό. Αυτή η συνύπαρξη».

Πρωταγωνιστούν η Στεφανία Γουλιώτη, ο Νίκος Καραθάνος, η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη μεταξύ άλλων, ενώ τα σκηνικά υπογράφει η Εύα Μανιδάκη.

Και μετά, ο νέος λόγος. Ο σχεδόν άγραφος, αφού όπως παραδέχεται ο Λιβανοκαναδός Ουαζντί Μουαουάντ, αφού το έργο του «Ο όρκος της Ευρώπης» θα ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια των προβών. Θέλει το χρόνο του ο συγγραφέας -ως σεναριογράφος υπέγραφε την ταινία «Μέσα από τις φλόγες» που ήταν υποψήφιο για Οσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας- σκηνοθέτης και ηθοποιός.

Θέλει χρόνο να αφήσει τις λέξεις να αρθρωθούν, ίσως επειδή ο ίδιος άρχισε να μιλάει όταν ήδη 7 ετών και ως τότε χρησιμοποιούσε τις ζωγραφιές του ως λέξεις. Η Ζιλιέτ Μπινιός πρωταγωνιστεί μεταξύ άλλων ηθοποιών, πολλών εθνικοτήτων, που δεν ανακοινώθηκαν.

«Η σχέση μου με την αρχαία τραγωδία είναι πολύ παλιά, για την ακρίβεια εξαιτίας αυτής της σχέσης ασχολήθηκα με το θέατρο» είπε ο ίδιος σε ειδικό βίντεο από την πρόσφατη επίσκεψή του στην Επίδαυρο με την Κατερίνα Ευαγγελάτου για την προετοιμασία της παράστασης.

«Τα περισσότερα έργα που έχω γράψει έχουν αντλήσει την θεματολογία τους από την ελληνική τραγωδία και τους ήρωές της. Γράφω για την Επίδαυρο έχοντας υπόψιν το τοπίο και τη σχέση του θεάτρου με το κοινό. Ένα μέρος του έργου θα γραφτεί κατά τη διάρκεια των προβών. Τρεις θα είναι οι γλώσσες, ελληνικά γαλλικά, αγγλικά οι ήρωες δεν μιλούν τις ίδιες γλώσσες οπότε το θέμα της μητρικής γλώσσας είναι εξαιρετικά σημαντικό».

Η παράσταση, που θα ανέβει 1 και 2 Αυγούστου, είναι συμπαραγωγή των Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και Théâtre national de la Colline.

Πώς διαλέγεις σύμμαχο, ηγέτη, φίλο;

Η «Ανδρομάχη» του Ευρυπίδη, σε σκηνοθεσία Μαρίας Πρωτόπαππα και κείμενο Γ. Β. Τσοκόπουλου έρχεται στις 8 και 9 Αυγούστου, σε σκηνικά και κοστούμια Εύας Νάθενα και με τους Αργύρη Ξάφη, Δημήτρη Πιατά, Γιάννη Νταλιάνη και την ίδια τη Μαρία Πρωτόπαππα να εμφανίζονται μεταξύ άλλων στην σκηνή.

Η Πρωτόπαππα ρίχνει το φως «στα κριτήρια με τα οποία επιλέγουμε ηγέτης, συμμάχους, φίλους», μας λέει και σκέφτομαι την συζήτηση που είχα πρόσφατα με τον Πασκάλ Μπρικνέρ για τον Τραμπ. «H πρώτη πράξη του Τραμπ ως προέδρου ήταν να μαχαιρώσει πισώπλατα τους συμμάχους του» μου είπε ο Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας. Πώς διαλέγεις ηγέτες; «Τα κριτήρια θα έπρεπε να είναι τα τέσσερα πλατωνικά» συνεχίζει η Μαρία Πρωτόπαππα. «Σοφία, ανδρεία, σωφροσύνη, δικαιοσύνη».

Τα χειροποίητα της Όλιας Λαζαρίδου

Η Μικρή Επίδαυρος θα είναι όλο τον Αύγουστο αφιερωμένη στην μουσική. Στις 4 και 5 Ιουλίου θα ανέβει το έργο «Θήβα Μοναξιά» που έγραψε ο βραβευμένος συγγραφέας Κυριάκος Χαρίτος και σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί η σπουδαία Όλια Λαζαρίδου.

Στη συνέντευξη Τύπου, η Λαζαρίδου έχει μόλις επιστρέψει από τη Θεσσαλονίκη όπου με θριαμβικό τρόπο έγινε δεκτή από κοινό, όπως όπου έχει παρουσιαστεί, η «Νέκυια» που δημιούργησε ο «σαμάνος» Γιάννης Αγγελάκας με τον Χρήστο Παπαδόπουλο σε παραγωγή της Στέγη. «Όσα κάνω τα τελευταία χρόνια είναι  χειροποίητα, μικρής κλίμακας», λέει η ίδια.

Το έργο είναι μια λαϊκή παραλλαγή του μύθου της Αντιγόνης του Σοφοκλή, μάλιστα συνομιλεί με την Αντιγόνη που σκηνοθετεί ο Ράσε στην έναρξη του προγράμματος στο μεγάλο θέατρο της Επιδαύρου «Ηθοποιοί και μουσικοί συνθέτουν μια ονειρική μπάντα που πότε μιλά, πότε τραγουδά και πότε ψάλλει και μας μεταφέρει στα χώματα ενός τόπου γεμάτου θραύσματα μνήμης σαν κτερίσματα» διαβάζω στο δελτίο Τύπου.

Στις 11 και 12 Ιουλίου έρχονται οι «Ιαχές» των Χρήστου Στέργιογλου και Αλέξανδρου Δράκου Κτιστάκη. «Μια παράσταση που, με άξονα τη σκλαβιά, τον ξεριζωμό και τη μετανάστευση ανά τους αιώνες, διερευνά τα σημεία τομής και την οργανική συγγένεια ανάμεσα στην ποίηση, το Αρχαίο Δράμα και το μέλος, τη μουσική» διαβάζω.

Στις 18 Ιουλίου θα προβληθεί η ταινία «Ηλέκτρα 7» σε συνεργασία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και του Φεστιβάλ, καθώς ο κύκλος Contemporary Ancients ανοίγεται και στην τέχνη του κινηματογράφου με αυτή την ταινία, σε σενάριο Παναγιώτη Χριστόπουλου. Αποτελείται από 7 κεφάλαια, το καθένα σκηνοθετημένο από διαφορετικό/η σκηνοθέτη/τιδα. Πρόκειται για τους: Αλέξανδρος Βούλγαρης, Σοφία Εξάρχου, Νεριτάν Ζιντζιρία, Χριστίνα Ιωακειμίδη, Μπάμπης Μακρίδης, Αργύρης Παπαδημητρόπουλος και Ελίνα Ψύκου.

Τέλος, ο Γιάννης Σουρλέτης και οι bijoux de kant φέρνουν στις 25 και 26 Ιουλίου το «Δεξιά της κοίτης», του Γιάννη Παλαβού, εμπνευσμένο από τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ» του Σοφοκλή, το «Συνεδρία πολέμου» του Άρη Αλεξανδρή και τη «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη. Όσο για την Πάροδο (15-28 Ιουνίου), το διακαλλιτεχνικό ερευνητικό πρόγραμμα (studio residency) που εγκαινιάστηκε πριν από τέσσερα χρόνια, δίνοντας σε δημιουργούς τη δυνατότητα να κάνουν έρευνα πάνω στη δραματουργία του Αρχαίου Δράματος in situ, φέτος θα έχει επικεφαλής και καθοδηγητή τον σκηνοθέτη Δημήτρη Καραντζά.

Δείτε όλο το πρόγραμμα και τους συντελεστές αναλυτικά εδώ.

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr

Keywords
ομηρος, σοφοκλης, το φως, αθηνα, καλοκαιρι, ιουνίου, μετάφραση, θεατρο, κυπρος, utopia, ελλαδα, προσφορες, φως, σωφροσύνη, θεσσαλονικη, δραμα, λυσιστράτη, studio, iefimerida, αλλαγη ωρας, ηλεκτρα γαλανου, Πρώτη ημέρα του Καλοκαιριού, Καλή Χρονιά, τελος του κοσμου, νεος παπας, αλλαγη ωρας 2013, γιορτη σημερα, ξανα, μιλα, χειροποιητα, iefimerida, utopia, μετάφραση, βιντεο, το θεμα, δημοκρατια, εθνικο θεατρο, ζωγραφιες, ηγετης, ηθοποιος, θεμα, κυπρου, λυκοφως, μουσικη, ποιηματα, προγραμμα, στιχοι, υψος, φεστιβαλ αθηνων, φως, ωρα, αξιζει, αποκαλυψη, αρχαια, αριστοφανης, βουνα, γαλλικα, γεγονοτα, γινει, δευτερο, διαστημα, δυνατοτητα, εγινε, ευα, αιθουσα, ειπε, ελινα, εννοια, εργα, επιδαυρος, εποχη, επρεπε, επτα, ερευνα, ερχεται, ερχονται, ετη, ετων, τεχνη, ζωης, ιδεα, ιδια, ηλιος, ηρωες, ηχειο, θοδωρης, κυμα, κειμενο, κυκλος, κοστουμια, λειτουργια, λεξιλογιο, λειπει, λογια, λουκια, λογο, μαρια, νιαρχος, παντα, ογδοο, ο ηλιος, ποιηση, ονομα, παιδι, παιδια, πιατα, ριζα, ρωγμη, ρολο, σεναριο, συζητηση, σειρα, σιωπη, σκηνοθεσια, σωμα, σοπρανο, σοφια, συμπαν, σωφροσύνη, τεμπη, το φως, φεστιβαλ, φτανει, φορμα, χριστινα, χωμα, χαρα, χωματα, αγνωστο, αιωνες, βηματα, δημητρης, εκδικηση, ελληνικα, εμφαση, εθνικο, γλωσσες, χωρα, ιουνίου, υγρο, κλυταιμνηστρα, καρδια, ξενος, λεξεις, ομηρο, ορχηστρα, ορκος, πηγες, σκηνη, σκηνικα
Τυχαία Θέματα
Όμηρος Κουρεντζής Σοφοκλής Ζιλιέτ Μπινός, -Όσα, Επίδαυρο,omiros kourentzis sofoklis ziliet binos, -osa, epidavro