Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου απαντά στους Αρχαιολόγους για τη λειτουργία του -Οι εννέα δράσεις

11:48 20/2/2025 - Πηγή: iEfimerida

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου απαντά στην ανακοίνωση του Συλλόγου Ελληνων Αρχαιολόγων.

Στη χθεσινή ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, σχετικά με την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα πέντε μουσεία, τα οποία μετετράπησαν από δημόσιες υπηρεσίες σε Ν.Π.Δ.Δ. με τον νόμο 5021/2023, διαβάσαμε ότι «Τα Μουσεία λειτουργούν ακόμη με κλειστές αίθουσες», «Τα πωλητήρια των Μουσείων παραμένουν όλα κλειστά από 1/11/2024», «υπάρχει ανυπαρξία εκθεσιακής πολιτικής», «υπάρχει πολλαπλασιασμός δαπανών και θέσεων ευθύνης» και «παρατηρείται οικονομική δυσλειτουργία και

δαιδαλώδεις διοικητικές διαδικασίες μέσω της πολύπλοκης ιεραρχίας οδηγούν στην κακοδιαχείριση και τη δυσπραγία».

Θεωρούμε ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να δημοσιοποιήσουμε έναν απολογισμό της δραστηριότητας και του προγραμματισμού της νέας διοίκησης του μουσείου από τον Απρίλιο 2023 έως σήμερα.

Σε αυτές τις «παρατηρήσεις» του Σ.Ε.Α. απαντούμε ως ακολούθως:

(Α) Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου δεν «υποφέρει από την μετατροπή του σε Ν.Π.Δ.Δ. τον Φεβρουάριο 2023», όπως αναφέρει η ανακοίνωση του ΣΕΑ. Αντιθέτως, η μετατροπή του σε αυτοδιοικούμενο Ν.Π.Δ.Δ. έδωσε την ευκαιρία στη νέα διοίκησή του να προγραμματίσει μία σειρά επεμβάσεων και πρωτοβουλιών για την βελτίωση των υποδομών του και των εκθεσιακών χώρων του, αλλά και την εξωστρέφεια του μουσείου. Σημειώνουμε ότι η κατάσταση μέρους των κτηριακών εγκαταστάσεων και του συνόλου του μηχανολογικού εξοπλισμού, τον οποίο παραλάβαμε, ήταν τραγική. Ο κλιματισμός του συγκροτήματος ήταν απαρχαιωμένος, αφού εγκαταστάθηκε το 2001, με αποτέλεσμα να υπολειτουργεί το καλοκαίρι του 2023. Επίσης, το σύστημα ασφαλείας, εγκατεστημένο το 2004 είχε πλέον ολοκληρώσει τον κύκλο του, ενώ το Αναψυκτήριο στεγαζόταν σε ένα πολύ μικρό και ανεπαρκή χώρο.

Επίσης, η πρόσβαση της Αίθουσας Περιοδικών Εκθέσεων δεν είναι δυνατή από τους χώρους του μουσείου.

Στο πλαίσιο αυτό, έχουν γίνει τα ακόλουθα:

Το φθινόπωρο του 2023 ολοκληρώθηκαν οι επισκευές του συστήματος ψύξης και πραγματοποιήθηκαν έργα αποκατάστασης ζημιών στο κτηριακό συγκρότημα. Διαπιστώθηκε ότι ενεργειακά το συγκρότημα εντάσσεται στην Κατηγορία Δ, ενώ η δαπάνη για ηλεκτρική ενέργεια και προμήθεια πετρελαίου (φώτα, ψύξη και θέρμανση) ανέρχεται σε 500.000€ ετησίως. Για την ανάταξη αυτού του προβλήματος, συμφωνήθηκε και υπεγράφη τον Νοέμβριο 2023 προγραμματική σύμβαση με την Υπουργό Πολιτισμού για την εκπόνηση μελέτης ενεργειακής αναβάθμισης του μουσείου από Κατηγορία Δ σε Κατηγορία Β+ (η μελέτη ολοκληρώνεται εντός του Μαρτίου 2025 με την παράδοση μελέτης εφαρμογής και τευχών δημοπράτησης με προϋπολογισμό περίπου 1.500.000€). Συμφωνήθηκε η υπογραφή προγραμματικής σύμβασης με την Περιφέρεια Κρήτης για την υλοποίηση της μελέτης ενεργειακής αναβάθμισης του ΑΜΗ με δαπάνη ύψους 1,500.000€, η οποία θα καλυφθεί από το Πρόγραμμα “Κρήτη 2021-2027” και θα υλοποιηθεί από τις Τεχνικές Υπηρεσίες της Π.Ε. Ηρακλείου.Στις 2-9-2024 υπεγράφη προγραμματική σύμβαση μεταξύ ΑΜΗ, Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης και Δήμου Ηρακλείου για την μελέτη χωροταξικής αναδιάρθρωσης και αξιοποίησης των χώρων του ΑΜΗ, μετατροπή του πρώην Περιπτέρου του ΕΟΤ σε Νέο Πωλητήριο, δημιουργία Αναψυκτηρίου - Εστιατορίου, εκσυγχρονισμό της Αίθουσας Διαλέξεων, ενοποίηση της Αίθουσας Περιοδικών Εκθέσεων με το μουσείο.Ζητήθηκε από το Υπουργείο Τουρισμού και τον ΕΟΤ και παραχωρήθηκε ήδη για πενήντα (50) χρόνια η χρήση του πρώην Περιπτέρου του ΕΟΤ, συνολικού εμβαδού 305 τ.μ., το οποίο θα μετατραπεί στο Νέο Πωλητήριο του ΑΜΗ. Η μελέτη εφαρμογής και τα τεύχη δημοπράτησης θα παραληφθούν τον Μάρτιο 2025.Συμφωνήθηκε η υπογραφή προγραμματικής σύμβασης με την Περιφέρεια Κρήτης και το ΥΠ.ΠΟ. για την υλοποίηση της μελέτης δαπάνης 300.000 ευρώ. Το ποσόν των 250.000€ για την αναστήλωση και μετατροπή του κτηρίου σε Νέο Πωλητήριο θα καλυφθεί από τον Προϋπολογισμό 2025 του ΑΜΗ, το ποσόν των 50.000€ για τον εξοπλισμό του θα καλυφθεί από το ΥΠ.ΠΟ. και η υλοποίηση του έργου θα γίνει από τις Τεχνικές Υπηρεσίες της Π.Ε. Ηρακλείου. Η μελέτη, που εκπονεί η Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης προβλέπει την μετατροπή του σημερινού πωλητηρίου σε ενοποιημένο Αναψυκτήριο - Εστιατόριο του ΑΜΗ, το οποίο θα λειτουργεί και σε ώρες εκτός λειτουργίας του μουσείου, τη διάνοιξη εισόδου στον αύλειο χώρο από την οδό Δουκός Μποφώρ, την πρόσβαση της Αίθουσας Περιοδικών Εκθέσεων από τον αύλειο χώρο του μουσείου και την ανακαίνιση της Αίθουσας Διαλέξεων. Ο Δήμος Ηρακλείου, μετά από πρότασή μας, έχει υποσχεθεί ότι η Πλατεία Στυλιανού Αλεξίου θα μετατραπεί σε δημόσιο χώρο ενοποιώντας την με το μουσείο. Η μελέτη θα παραδοθεί ως προσφορά της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης στον Δήμο Ηρακλείου. Σημειωτέον, ότι εδώ και δεκαετίες η πλατεία λειτουργεί ως χώρος άναρχης στάθμευσης, προκαλώντας τεράστια περιβαλλοντική όχληση. Συγχρόνως, ο Δήμος Ηρακλείου μελετά την μεταφορά του χώρου στάθμευσης των τουριστικών λεωφορείων σε συγκεκριμένο χώρο επιλογής του. Αποφασίσθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο και εντάχθηκε στον Προϋπολογισμό Εξόδων του 2025 με το ποσόν των 250.000€ η προμήθεια και εγκατάσταση του πλέον σύγχρονου συστήματος ασφαλείας του μουσείου. Ήδη προετοιμάζουμε την σύνταξη των προδιαγραφών και σύντομα θα προσκαλέσουμε εξειδικευμένες και πιστοποιημένες εταιρείες να δώσουν προσφορά.

(Β) Το Πωλητήριο του μουσείου άλλαξε καθεστώς από 1-11-2024, βάσει του νόμου 5021/2023. Μέχρι τις 31-10-2024 λειτουργούσε ως επιχείρηση με το ΑΦΜ του ΟΔΑΠ, ενώ από τις 1-11-2024 λειτουργεί ως νέα επιχείρηση με το ΑΦΜ του ΑΜΗ. Συνέπεια αυτού ήταν το κλείσιμο της επιχείρησης στις 1-11-2024, η επιστροφή όλων των πωλητέων ειδών στους προμηθευτές (ΟΔΑΠ, κεραμίστες, καλλιτέχνες, εκδοτικούς οίκους), η τοποθέτηση νέου λογισμικού διαχείρισης και σύνδεσης με ΑΔΑΕ και τράπεζα, η εκ νέου παραγγελία των πωλητέων ειδών, η υπογραφή νέων συμβάσεων με τους επιλεγμένους προμηθευτές, η ανακαίνιση της αίθουσας του πωλητηρίου, η εκπαίδευση του δικού μας προσωπικού και το άνοιγμα του πωλητηρίου στις 03-01-2025.
(Γ) Όσον αφορά στο αναψυκτήριο του ΑΜΗ, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι τόσο το 2017 όσο και το 2018 εν μέσω θέρους παρέμενε κλειστό, λόγω έλλειψης προσωπικού και λόγω αμέλειας προκήρυξης διαγωνισμού από τον ΟΔΑΠ για την ανάθεση της λειτουργίας του. Από το 2019 το Αναψυκτήριο λειτουργεί πλέον ανελλιπώς, τον Αύγουστο 2023 υπεγράφη σύμβαση μεταξύ ΑΜΗ και εταιρείας για την λειτουργία του έως τις 28-2-2025, ενώ έχει ήδη προκηρυχθεί πλειοδοτικός διαγωνισμός για την ανάθεσή του για τα δύο επόμενα έτη. Με την ολοκλήρωση του Νέου Πωλητηρίου, θα γίνει ενοποίηση του νυν Αναψυκτηρίου με το νυν Πωλητήριο, ώστε να δημιουργηθεί ένας μεγάλος και αξιοπρεπής χώρος για τους επισκέπτες.
(Δ) Υπενθυμίζουμε ότι το ΑΜΗ, όπως όλα τα μουσεία της χώρας και της Ευρώπης (π.χ. Βρετανικό Μουσείο, Μουσείο Λούβρου, Μουσεία Βιέννης, Μαδρίτης, Βαρκελώνης κ.λπ.) λειτουργούν με μία βάρδια κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου και με διπλή βάρδια τους υπόλοιπους μήνες. Κατά συνέπεια, το ΑΜΗ λειτουργεί από τις 08:30-15:30, πλην Τετάρτης, όπου οι ώρες λειτουργίας είναι 10:00-17:00, από τις 1-11-2024 έως 31-3-2025 με όλες τις αίθουσες ανοικτές, ενώ από 1-4-2025 θα λειτουργεί από τις 08:00 έως τις 20:00 όλες τις ημέρες της εβδομάδας, πλην Τετάρτης που θα λειτουργεί από τις 13:00 έως τις 20:00.
(Ε) Θεωρούμε ότι η επίσκεψη του Πρωθυπουργού και των Υπουργών Πολιτισμού και Τουρισμού κατά τη διάρκεια της επίσημης έναρξης της έκθεσης “Εκατόμπολις: Η Αρχαϊκή Κρήτη” στις 12-12-2024 αποδεικνύει την αναγνώριση της σπουδαιότητας της για πρώτη φορά οργάνωσης μίας έκθεσης αυτού του βεληνεκούς και αυτής της έκτασης καθώς και την αποτελεσματικότητα της οργάνωσης και λειτουργίας του μουσείου υπό το νέο καθεστώς. Ελπίζουμε και προσβλέπουμε στην διεθνοποίηση αυτής της μεγάλης σπουδαιότητας έκθεσης με 300 εκθέματα, η οποία οργανώθηκε από το επιστημονικό προσωπικό του ΑΜΗ. Σημειωτέον, ότι την έκθεση έχουν ήδη επισκεφθεί άνω των 1.700 ατόμων.
(ΣΤ) Αναφέρεται σε προγενέστερη ανακοίνωση του Σ.Ε.Α. ότι στο προηγούμενο διάστημα (2014-2023) το ΑΜΗ ήταν «πρώτο ως προς τις εκθέσεις αλλά και το πωλητήριό του». Η απάντηση σε αυτή τη θέση είναι αποστομωτική. Το μεν πωλητήριό του έχει εμπλουτισθεί με δεκάδες ειδών, τα οποία σχεδίασε η σχεδιάστρια του μουσείου, εμπνευσμένα από τις τοιχογραφίες της Κνωσσού, επέλεξε επιτροπή συσταθείσα από το Διοικητικό Συμβούλιο, παρήχθησαν από εταιρεία εκατοντάδες πωλητέων ειδών, η δε δαπάνη ύψους 80.000€ προσφέρθηκε από δωρητή. Επίσης, έχοντας πλέον την ευθύνη λειτουργίας του πωλητηρίου, έχουμε ήδη επιλέξει και προμηθευτεί κεραμικά εμπνευσμένα από τους θησαυρούς του μουσείου μας και βιβλία σχετικά με τις συλλογές του ΑΜΗ. Σημειωτέον, ότι ήδη αποφασίσθηκε και βρίσκεται σε εξέλιξη ο προγραμματισμός λειτουργίας ηλεκτρονικού εμπορίου (e shop) στο Νέο Πωλητήριο.
(Ζ) Όσον αφορά στις εκθέσεις, που είχαν οργανωθεί από το ΑΜΗ προ του 2023, αναφέρουμε ότι στο διάστημα 2014-2022 είχε οργανωθεί μία και μόνη περιοδική αρχαιολογική έκθεση με τίτλο “Δαίδαλος. Στα ίχνη του μυθικού τεχνίτη" (10-5- 2019 – 1-3-2020), η οποία ήταν η πρώτη περιοδική έκθεση του ΑΜΗ μετά την ολοκλήρωση του έργου της επανέκθεσης των συλλογών. Περιλάμβανε 267 αρχαία έργα, η πλειονότητα των οποίων από τις αποθήκες του Μουσείου, σύγχρονα αντίγραφα προϊστορικών εργαλείων ναυπηγικής και αναπαραστάσεις μινωικών αρχιτεκτονικών χώρων. Οι εκθέσεις στο χρονικό διάστημα 2014-2022 ήσαν μικρής κλίμακας και εκθέσεις τρίτων, οι οποίες φιλοξενήθηκαν στο ΑΜΗ, όπως: με αφορμή τον επαναπατρισμό 26 αρχαιοτήτων, έκθεση για την επιρροή του μινωικού πολιτισμού στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, φωτογραφική έκθεση του ΥΠ.ΠΟ., έκθεση μιας εικαστικού, φωτογραφική έκθεση από το αρχείο του πρώην φωτογράφου του ΑΜΗ, εκθεσιακή τριλογία στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, έκθεση σύγχρονης κεραμικής και εκθεσιακή δράση για τα Ασκληπιεία και τους χώρους ίασης σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης.

Σχετικά με τη δυσφημιστική ανακοίνωση του Σ.Ε.Α. για έλλειψη εκθεσιακής πολιτικής εκ μέρους του ΑΜΗ, αναφέρουμε ότι η πρόσφατη περιοδική έκθεση “Εκατόμπολις: Η Αρχαϊκή Κρήτη” αποτελεί μια ολοκληρωμένη και υψηλών προδιαγραφών μουσειολογική πρωτοβουλία, που διακρίνεται για τη σύγχρονη οπτική της, την λεπτομέρεια στον σχεδιασμό, την ενισχυμένη αφηγηματικότητα, την- για πρώτη φορά- εφαρμογή φωτισμού υψηλού επιπέδου και πολλά άλλα. Συνολικά, πρόκειται για μια κορυφαία στιγμή στην ιστορία του Μουσείου, η οποία δεν μπορεί να αντιπαραβληθεί απλοϊκά με οτιδήποτε άλλο.
Στο πλαίσιο αυτής της έκθεσης, έχει προγραμματιστεί και πραγματοποιείται από τον Δεκέμβριο 2024 έως τον Νοέμβριο 2025 ένας κύκλος επιστημονικών διαλέξεων από τους επιφανέστερους επιστήμονες Έλληνες και αλλοδαπούς. Οι διαλέξεις (δύο κάθε μήνα) είναι διαθέσιμες σε ζωντανή ροή, μέσω του διαδικτύου, ενώ στη συνέχεια αναρτώνται στον ιστότοπο του ΑΜΗ και είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου.

Επίσης, το Διοικητικό Συμβούλιο έχει ήδη εγκρίνει τη δαπάνη και έχει αποφασίσει την έκδοση ενός δίγλωσσου δίτομου έργου, το οποίο θα περιλαμβάνει τόσο την έκθεση «Εκατόμπολις» όσο και τις σχετικές διαλέξεις.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, παρά την παραπλανητική και δυσφημιστική δήλωση του Σ.Ε.Α. ότι δεν έχει εκθεσιακή πολιτική, συμμετέχει ήδη στις ακόλουθες εκθέσεις:

«Τέχνη σε χρυσό. Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους» Δανεισμός αρχαίων έργων σε περιοδική έκθεση του Μουσείου Μπενάκη (η έκθεση είναι σε λειτουργία) 2024-2025, «ΔΑΙΔΑΛΟΣ. Στα ίχνη του μυθικού τεχνίτη» Περιοδική έκθεση του Α.Μ.Η. στο Palace Museum στο Πεκίνο (διάρκεια έκθεσης: 12-04-2025 – 15-07-2025). Η έκθεση περιλαμβάνει 189 εκθέματα, πραγματοποιείται μετά από αίτημά του Palace Museum για τον εορτασμό των 100 χρόνων από την ίδρυσή του. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν στις 12 Απριλίου 2025. «Rituals. Gifts for the Gods" Δανεισμός αρχαίων σε περιοδική έκθεση στο Hellenic Museum στη Μελβούρνη (2025) «Λάλον Ύδωρ, Ιστορίες του Νερού» προσωρινός δανεισμός αρχαίων έργων σε περιοδική έκθεση που διοργανώνει το ΥΠ.ΠΟ. στη Σαουδική Αραβία (2026) «Journey to Greece» προσωρινός δανεισμός αρχαίων έργων στο πλαίσιο περιοδεύουσας έκθεσης με ελληνικά έργα στην Κίνα (2025-6) "Across Wine-Dark Seas: Art and Identity beyond Ancient Greece" αίτημα προσωρινού δανεισμού από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (2026). Και κάτι ακόμη. Σύμφωνα με τον Τριετή Προγραμματισμό, ο οποίος εκπονήθηκε από την γενική διευθύντρια σε συνεργασία με το επιστημονικό προσωπικό του μουσείου και εγκρίθηκε τον Νοέμβριο 2023 από το Διοικητικό Συμβούλιο, προετοιμάζεται για το 2026 η αρχαιολογική περιοδική έκθεση «Κνωσός», ενώ προγραμματίζεται έκθεση φωτογραφίας με θέμα τις ελληνικές αρχαιότητες των φωτογράφων Frederic Boissonas, Nellys (Νέλλυ Σεραϊδάρη), Σπύρου Μελετζή και Βούλας Παπαϊωάννου από τις συλλογές ιδιώτη.

Τέλος, όλα όσα αναφέρονται ανωτέρω, σχετικά με τον προγραμματισμό ενεργειών, την λήψη αποφάσεων για άμεσες ενέργειες και τον επιτελικό χαρακτήρα που οφείλει να έχει η διοίκηση, πρέπει να επισημάνουμε ότι αυτά υλοποιούνται από στελέχη, τα οποία είναι αφοσιωμένα στην ανάπτυξη, αύξηση των εσόδων, ανάδειξη του διεθνούς χαρακτήρα και καθημερινή λειτουργία του μουσείου. Προ της εφαρμογής του νόμου 5021/2023, περίπου διακόσα μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι ανέμεναν να πάρουν προτεραιότητα για την επίλυση των προβλημάτων τους με την παρέμβαση των αντίστοιχων γενικών διευθύνσεων του Υπουργείου Πολιτισμού.

Μετά την εφαρμογή του νόμου 5021/2023 κάθε ένα από τα πέντε μουσεία είναι αυτοδιοικούμενο και επιλύει αυτοτελώς τα προβλήματά του. Ενδεικτικό της αποδοτικότητας του αυτοδιοίκητου του μουσείου μας είναι, μεταξύ άλλων, η αύξηση της επισκεψιμότητας από το 2023 έως τον Οκτώβριο 2024 (στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ) κατά 32,5%. Όπως έχω τονίσει και στην Υπουργό Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη, μόνη λύση, για την αποφυγή αυτής της χρονοβόρας γραφειοκρατίας για την πρόσληψη προσωπικού και την αποφυγή καθυστερήσεων και δυσλειτουργιών, είναι η διαγραφή του ΑΜΗ από τα μητρώα της Γενικής Κυβέρνησης, προκειμένου αυτό να αποφασίζει προσλήψεις του απαραίτητου προσωπικού με σύμβαση ΙΔΟΧ μέσω του ΑΣΕΠ, σύμφωνα με τις ανάγκες του και τις δυνατότητές του. Αυτό ήδη συμβαίνει με το Μουσείο Ακροπόλεως.

Σημειωτέον, ότι το ΑΜΗ είναι το δεύτερο μουσείο της χώρας σε επισκεψιμότητα, μετά το Μουσείο της Ακροπόλεως με τρίτο το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, και τα έσοδά του αρκούν για την πρόσληψη του απαραίτητου προσωπικού, για την αναπτυξιακή πολιτική του και την εξωστρέφεια που ήδη επιδεικνύει.

Ο πρόεδρος του ΔΣ του ΑΜΗ, Ιωακείμ Γρυσπολάκης, ομότιμος καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Δείτε την ανάρτηση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων

Διαβάστε περισσότερα στο iefimerida.gr