Άλλο τα «οικογενειακά κειμήλια» κι άλλο οι μπαλωθιές

18:01 2/5/2014 - Πηγή: Attiki Press

του Μανώλη Ασαριώτη

Το φαινόμενο της παράνομης οπλοκατοχής στην Κρήτη διαιωνίζεται εδώ και δεκαετίες και ελάχιστοι προσπάθησαν να βοηθήσουν στην εξάλειψή του. Έχει τις ρίζες του σε μία περίεργη «οικογενειακή» παράδοση στα βάθη των αιώνων, που θέλει τους άνδρες να έχουν στην κατοχή τους όπλα, προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν στην επανάσταση.

Ύστερα από το 1913, οπότε η Κρήτη ενώθηκε με τη Μητέρα Ελλάδα,

τα όπλα των κατοίκων του νησιού έμειναν κυρίως στις αποθήκες και σαν… πίνακες στους τοίχους των σπιτιών και ορισμένοι τα είχαν ακόμα στη μέση τους για την προσωπική τους ασφάλεια. Κατά τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά διατάχθηκε ο αφοπλισμός των Κρητών, καθώς στην πλειοψηφία τους ήταν «Βενιζελικοί» και επομένως αντίθετοι στο καθεστώς. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Κρητικοί χρησιμοποίησαν και πάλι όσα όπλα τους είχαν απομείνει εναντίον των Γερμανών, με τρανό παράδειγμα τη Μάχη της Κρήτης, ενώ μετά τον πόλεμο αυτά τα όπλα έμειναν ως… οικογενειακά κειμήλια.

Τις τελευταίες δεκαετίες πολλοί μπερδεύουν τα οικογενειακά κειμήλια με τα σύγχρονα όπλα. Τα επιδεικνύουν με κάθε ευκαιρία, «παίζουν μπαλωθιές» στα γλέντια αδιαφορώντας για τις ζωές των γύρω τους και ουσιαστικά εκφυλίζουν την κρητική παράδοση.

Οικογενειακά κειμήλια και σύγχρονα όπλα

Πόση, όμως, διαφορά έχει το οικογενειακό κειμήλιο από ένα σύγχρονο και λειτουργικό όπλο; Και, επιπλέον, αυτός που έχει πάθος με τα όπλα, έχει αυτόματα και γνώσεις; Η «Αττική freepress» ζήτησε την άποψη του Γιώργου Μαρή, δικηγόρου με ειδίκευση σε θέματα ένοπλης βίας και χρήσης όπλων από αρχές ασφαλείας, ο οποίος μάλιστα κατάγεται από την Κρήτη.

«Τα οικογενειακά κειμήλια, τουλάχιστον αυτά του 20ου αιώνα, αλλά και αρκετά του τέλους του 19ου αιώνα, από πλευράς τεχνολογίας είναι λειτουργικά. Κάποια μάλιστα θεωρούνται ακόμα και σήμερα “υποδείγματα”, που δεν έχουν ξεπεραστεί και πάνω τους στηρίχθηκαν κατασκευές όπλων και σχολές τεχνολογίας, που άφησαν εποχή για το εφευρετικό τους ύψος (inventive step). Παράδειγμα το Colt 1911 A1, το γνωστό και αξεπέραστο 45άρι, που ήδη είναι 103 ετών. Ακόμα και ο γκρας, που κατασκευάστηκε δύο αιώνες πίσω, στα τέλη του 19ου αιώνα, είναι ένα εξαιρετικό όπλο, λειτουργικό και αξιόμαχο. Τα δε περίστροφα-κειμήλια είναι περίπου, όπως και τα σημερινά, αν εξαιρέσουμε τη δυσκολία ανεύρεσης των πυρομαχικών τους», λέει ο κύριος Μαρής και συνεχίζει: «Η τεχνολογία, γενικώς, τα τελευταία πενήντα χρόνια έχει κάνει αλματώδεις αλλαγές. Αρκεί να σκεφτούμε αεροπλάνα και αυτοκίνητα, τηλέφωνα και τηλεοράσεις. Στα όπλα, όμως, όχι. Γιατί; Γιατί στα όπλα η τεχνολογία έκανε τα άλματα πολύ καιρό πριν, οπότε για πολλές δεκαετίες μετά έμεινε σταθερή, χωρίς να υπάρχει ανάγκη για ριζικές βελτιώσεις. Τα δύο πιο γνωστά διαμετρήματα πιστολιού, που κυκλοφορούν σήμερα, το 9mm και το 45, κατασκευάστηκαν αντίστοιχα το 1908 (που ακόμα “ιδρύετο” η Ευρώπη, π.χ. κράτος Βουλγαρίας) και το 1911 (χρονιά, που κατέπλευσε το Θωρηκτό Αβέρωφ στο Φάληρο) και παραμένουν ίδια. Επομένως τυφέκια, υποπολυβόλα και όπλα χειρός, που είναι κειμήλια, δεν παύουν να είναι λειτουργικά. Άρα και σύγχρονα, μέχρι κάποιου σημείου. Αν το δει κανείς και αντίστροφα, τα όπλα πάνω στα οποία στηρίζεται η σύγχρονη τεχνολογία, από μια ιστορική σκοπιά είναι κειμήλια, αλλά από πρακτική είναι λειτουργικά. Φτάνει, βέβαια, να τα έχει συντηρήσει κανείς σωστά και επιπλέον να μην τα έχει απενεργοποιήσει, δηλαδή θέσει εκτός λειτουργίας. Αυτός, που έχει πάθος με τα όπλα δεν έχει απαραίτητα και γνώσεις. Κι αυτό φαίνεται, δυστυχώς, στα θέματα ασφάλειας. Γιατί αυτά αποτελούν το πρώτο, ή μάλλον πρώτιστο, πεδίο γνώσης. Στους γάμους της ιδιαίτερης πατρίδας μου, μαζί με τους πεσμένους στο έδαφος κάλυκες, θα δει κανείς και δεκάδες σφαίρες, που δεν έχουν βληθεί αλλά δεν έχουν πέσει κι από τα κουτιά τους. Αποτελούν την απόδειξη της άγνοιας και της επιπολαιότητας. Οι εμπλοκές ενός όπλου, για να αντιμετωπιστούν θέλουν γνώση και όχι μόνο πάθος. Και, επειδή η γνώση δεν υπάρχει, πάντα το έδαφος γεμίζει με γεμάτες σφαίρες και κάποιες φορές δυστυχώς και με αίμα. Για να μετατραπεί το πάθος σε γνώση χρειάζεται εκπαίδευση και γενικότερα κουλτούρα σεβασμού στου κανόνες των όπλων.

Οι έρευνες της αστυνομίας

Είναι δεδομένο ότι γύρω από την οπλοφορία των Κρητών έχει στηθεί μία ολόκληρη βιομηχανία. Μεγαλέμποροι όπλων καταφέρνουν δια θαλάσσης να ξεφορτώνουν ολόκληρα κοντέινερ με πιστόλια και αυτόματα όπλα διαφόρων τύπων και διαμετρημάτων, τα οποία μέλη του κυκλώματος προωθούν ύστερα στους κατοίκους του νησιού, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η αστυνομία, μάλιστα, έχει ενδείξεις ότι ορισμένα από αυτά τα όπλα έχουν καταλήξει στα χέρια ομάδων του Αντάρτικου Πόλης, σε τρομοκράτες. Σε αυτή τη βιομηχανία άθελα (όπως όλοι ελπίζουν) συμμετέχουν ακόμα και Κρήτες τραγουδιστές, που μέσα από τον στίχο τους εξυμνούν την οπλοφορία, τις μπαλωθιές και εμφανίζουν τους αστυνομικούς ως εχθρούς του «λεβέντη μαυροπουκαμισά», που κυκλοφορεί με το πιστόλι.

Ένας από τους πιο γνήσιους εκφραστές της πραγματικής κρητικής μουσικής, ο Αλέξανδρος Παπαδάκης, τάσσεται ανοικτά ενάντια στη μόδα των μπαλωθιών, που όπως λέει δεν έχουν καμία σχέση με τη κατοχή και συντήρηση των όπλων, με τα οποία πολέμησαν οι πρόγονοί μας στους πολέμους: “Το να πας σε ένα γλέντι και πιωμένος να βγάλεις το πιστόλι και να… παίζεις ανάμεσα σε γυναίκες και παιδιά δεν εξυπηρετεί σε τίποτα. Νομίζω ότι έτσι καλύπτουν ένα κόμπλεξ. Ο μερακλής θα φανεί με τον χορό του, με το τραγούδι του, με την καλή παρέα που κάνει. Όταν κάποιος δεν έχει αυτά τα χαρακτηριστικά προσπαθεί με τις μπαλωθιές να φανεί”».

«Παίζουν μπαλωθιές» οι σύντεκνοι

«Τι γίνεται, όμως όταν κάποιος ρίχνει μπαλωθιές μπροστά σου;» ήταν η εύλογη ερώτηση της Αττική free press.

«Μου έχει τύχει πολλές φορές και δυστυχώς εκείνη τη στιγμή δεν μπορείς να αντιδράσεις. Έχεις να κάνεις με έναν πιωμένο, δεν μπορείς να κάτσεις να συζητήσεις μαζί του. Θα προσβληθεί και υπάρχει κίνδυνος τα πράγματα να γίνουν χειρότερα. Πέρυσι παίζαμε σ’ένα χωριό του Ηρακλείου. Κάποιος έβγαλε το πιστόλι κι έριξε μια ριπή. Αμέσως δέκα άτομα, επίσης καλεσμένοι, τον περικύκλωσαν και του ζήτησαν να σταματήσει. Εκείνος ενοχλήθηκε, ήρθε μπροστά στα όργανα, ξεκίνησε να φωνάζει, να πετά ποτήρια και μπουκάλια στην πίστα. Πάλι τον απομάκρυναν κι εκείνος ήρθε πίσω από τα όργανα κι άρχισε πάλι να ρίχνει στον αέρα. Μια σφαίρα έκοψε το τριφασικό καλώδιο, που έπεσε στα ξερά χόρτα, κι από τις σπίθες έπιασε φωτιά και χάλασε το γλέντι».

Ο νόμος και οι δυσκολίες

Μπορεί, όμως, αυτό το φαινόμενο να εκλείψει χωρίς να εξαφανιστούν τα πραγματικά οικογενειακά κειμήλια των Κρητών; Είναι εφικτή μία αλλαγή στη νομοθεσία; Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου σε όλα αυτά; Ο δικηγόρος Γιώργος Μαρής απαντά:

«Τα κειμήλια όπλα στην Κρήτη πλέον είναι λίγα, δυστυχώς. Πολλά πουλήθηκαν σε συλλέκτες, εκτός και εντός Κρήτης, για να αγοραστούν σύγχρονα μοντέρνα πιστόλια και περίστροφα με κριτήριο την επίδειξη. Επήλθε, δηλαδή, μία μετάλλαξη. Τον σεβασμό στην ιστορικότητα αντικατέστησε η τάση για αυτήν ακριβώς την επίδειξη. Στη ζωή των νεώτερων μπήκε η λέξη “μάγκνουμ”, που σε συνδυασμό με την άγνοια που λέγαμε, έδινε σε πολλούς την εντύπωση ότι πρόκειται για μάρκα όπλου. Τα όπλα “μάγκνουμ” ήταν ό,τι και τα αυτοκίνητα “τούρμπ”: Όνειρο απόκτησης, αυτοσκοπός και φετίχ. Πολλά ιστορικά όπλα της Κρήτης χάθηκαν στο βωμό αυτής της θυσίας. Από μια άποψη ίσως καλύτερα, αφού κατέλεξαν σε χέρια, που τα άξιζαν και τα εκτιμούσαν. Προσωπικά είμαι υπέρ της μη απενεργοποίησης των κειμηλίων με την έννοια της καταστροφή τους. Να φυλάσσονται και να εκτίθενται με ασφαλή τρόπο, να μην μετακινούνται, να ελέγχονται, αλλά να μην καταστρέφονται, σε καμία περίπτωση. Με τα σημερινά κοινωνικο-πολιτικά δεδομένα αυτό είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί σε νόμο. Ο ελληνικός νόμος περί όπλων (2168/93) μαζί με τον αντίστοιχο γαλλικό είναι οι αυστηρότεροι στην Ευρώπη. Διακατέχεται από οπλοφοβικές αγκυλώσεις και από συρροή απαγορεύσεων αλλά και η γενικότερη ευρωπαϊκή τάση στην νομική αντιμετώπιση των κειμηλίων είναι αυστηρή. Η απενεργοποίηση είναι συχνά ο κανόνας. Ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου στην υπόθεση των όπλων είναι ανύπαρκτος στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες. Και δεν μιλάμε για χώρες, που ζουν σε στρατιωτική προετοιμασία και υπό το δόγμα του CI VIS PACEM PARA BELLUM (Εάν θέλεις ειρήνη, προετοιμάσου για πόλεμο) -όπως το Ισραήλ- αλλά και για χώρες ειρηνικές και ουδέτερες, όπως η Ελβετία και η Φινλανδία. Ένας καλός τρόπος να αποκτούν οι νέοι μια ισορροπημένη σχέση με τα όπλα είναι ο αθλητισμός. Η σκοποβολή είναι εγκεφαλικό άθλημα. Και κάθε τι εγκεφαλικό είναι ασφαλές και δίνει τις βάσεις για αυτοπειθαρχία και αυτοσεβασμό. Επομένως και για σεβασμό έναντι των άλλων ανθρώπων. Ούτε υπερβολές λοιπόν και φοβίες, αλλά ούτε και ανεξέλεγκτες καταστάσεις σε σχέση με τα όπλα. Το καλύτερο όπλο, το ασφαλέστερο και το πιο αποτελεσματικό είναι η γνώση των όπλων».

Σύμφωνα με εκτιμήσεις αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, στην Κρήτη υπάρχουν περίπου 250.000 όπλα, σαν ένας στους τρεις κατοίκους του νησιού να έχει στην κατοχή του και από ένα, με τις άδειες οπλοκατοχής να μην ξεπερνούν τις τέσσερις χιλιάδες.