Ένας πολύ καλός Ντοστογιέφσκι

13:20 6/3/2014 - Πηγή: Attiki Press

Από την Ηρώ Μητρούτσικου

Ο Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι (1821-81) μετέχει το 1871 στις ιδέες του ένοπλου πολιτικού αγώνα και αντλεί από αυτές για να γράψει το πολιτικό του μυθιστόρημα “ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ”. Μάλιστα, τον χαρακτήρα του νεαρού Πιέρ (ή Πιοτρ) τον είχε εμπνευστεί από τον ίδιο τον Σεργκέι Νετσάγιεφ (1847-82), μηδενιστή επαναστάτη. Η δημοσίευση του μυθιστορήματος ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στους πολιτικούς και τους λογοτεχνικούς κύκλους της Ρωσίας.

Ο τίτλος δεν προέρχεται από την λέξη διάβολος, αλλά από το αρχαίο Ελληνικό «Δαίμων» = διάνοια, γνώστης,

αυτός που ορίζει τις τύχες των ανθρώπων. Οι ήρωες του έργου έχουν καινούριες ιδέες, αλλά δεν ξέρουν πώς να τις εφαρμόσουν. Θέλουν ν' αλλάξουν την κοινωνία, αλλά αδυνατούν. Στα πρόσωπα των ηρώων του Ντοστογιέφσκι παρακολουθούμε τα σπαρασσόμενα μέρη της Ρωσικής κοινωνίας και τα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής.

“ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ”

Ο Άλμπερτ Καμύ διασκεύασε για το θέατρο, το 1954, αυτό το λογοτεχνικό αριστούργημα, μειώνοντας τους 40 χαρακτήρες του βιβλίου σε 24. Ο Τσακίρης χρησιμοποιώντας αυτή τη διασκευή, τους μείωσε σε 12 και τα τρία μέρη κρατήθηκαν. Να σημειώσουμε ότι την εκδοχή του Καμύ είχε ανεβάζει το Γ.Ιορδανίδης το 1990 στο Κ.Θ.Β.Ε. Το ίδιο έργο του Ντοστογιέφσκι σε δικιά τους διασκευή στο Φεστιβάλ Αθηνών, ανέβασαν η Μάγια Λυμπεροπούλου, το 2007 (εξάωρη εκδοχή) και ο Πέτερ Στάιν, το 2010 (δωδεκάωρη εκδοχή!).

Πρόκειται για ένα έργο που θίγει ζητήματα ηγεσίας, προδοσίας, εγωϊσμού και μισαλλοδοξίας και θέτει ηθικά διλήμματα. Ο Σταύρος Τσακίρης, με ένα μεγάλο θίασο σημαντικών ηθοποιών, έρχεται να κάνει μια νέα ανάγνωση του ντοστογιεφσκικού αριστουργήματος, σήμερα, σε μια εποχή που ίσως σημαίνει και το τέλος της «αυθεντίας». Σε μια μικρή πόλη, μια παρέα νεαρών ανδρών συγκεντρώνεται γύρω από τον διανοούμενο, πρώην δάσκαλό της κι ονειρεύεται ν’ αλλάξει τον κόσμο που είναι βουτηγμένος στη διαφθορά και την ακολασία. Είναι η αγωνιστική νεανική ομάδα του Πιερ όντως αδιάφθορη και αθώα; Όταν τα αισθήματα χαθούν κι η απελπισία επικρατήσει, τα όπλα θα δώσουν τη λύση, ενώ ο έρωτας απελπισμένος ή εκπληρούμενος, χρόνιος ή φρέσκος, δεν λείπει από το έργο.
Ο Σταύρος Τσακίρης (ο οποίος έκανε πέρυσι την “Φάρμα των ζώων”, πάλι μαζί με τον Μίνωα Μάτσα) μας παρουσιάζει, με μια λιτή σκηνοθεσία, μια περιεκτική μεταφορά του έργου, χωρίς να γίνεται στιγμή κουραστικός και δεν το πιστεύεις ότι έχεις παρακολουθήσει σχεδόν τρίωρη παράσταση. Το κρυφό ταλέντο του Ντοστογιέφσκι είναι ότι διατυπώνει τέλεια την απελπισία στο έργο του, η οποία γεννά υπαρξιακά ερωτηματικά για την κοινωνία και τις ανθρώπινες σχέσεις. Αυτό βρίσκεται στον πυρήνα όλων των έργων του και αυτό κατάφερε να το κάνει πολύ καθαρό ο σκηνοθέτης. Η διασκευή του, σύντομη, περιεκτική και καλοδιατυπωμένη, απέδωσε την απελπισία της ύπαρξης, τα ερωτηματικά για το αυτεξούσιο και την αληθινή ανεξαρτησία του ανθρώπου σε συνάρτηση με την επαναστατικότητα του.
Πέρα από όλα αυτά, το σημαντικότερο σε αυτή την παράσταση είναι η υποκριτική. Όλοι οι χαρακτήρες είναι εξαιρετικά δουλεμένοι, διαφαίνεται, όμως, και η προσωπική υποκριτική του κάθε ηθοποιού, χωρίς κάποιος να προσπαθεί να ξεχωρίσει με εξάρσεις και εντάσεις, τις οποίες μπορεί να του επέτρεπε ο ρόλος, αλλά δεν θα ταίριαζε στην σκηνοθεσία.

Πρώτο ζευγάρι η πολύ καλή Δημ.Χατούπη με τον –μεγάλο σε ηλικία, αλλά καθόλου παλαιάς κοπής ηθοποιό- Κώστα Καστανά. Ο Αλ. Σταύρου μοιράζεται ανάμεσα στην ιδανική Β.Μαραγκάκη, την ψυχοκόρη Έφη Ρευματά, αλλά και την κουτσή Κερασία Σαμαρά. Η πάντα καλή Σαμαρά, εδώ ξεχωρίζει άμα τη εμφανίσει της. Δύσκολος ρόλος, γιατί εκτός από αυτή την μικρή αναπηρία, η Μαρία (συμβολικό προφανώς το όνομα) είναι και τρελή και απαιτητική, ενώ συγχρόνως υπομονετική, με ανάμεικτα συναισθήματα για τους ανθρώπους. Ειδικά στο πρώτο μέρος, η Σαμαρά δίνει ρεσιτάλ ερμηνεύοντας αυτή την τραγική φιγούρα με μέτρο, χωρίς να γίνεται ούτε τραγική, ούτε κωμική!

Άλλοι δύο ηθοποιοί που ξεχωρίζουν με το που μπαίνουν στην σκηνή είναι οι, επίσης πολύ καλοί, Στάθης Ματζώρος, ως ήρεμος σύντροφος μέλος των οραματιστών για τον νέο κόσμο και ο Δημ.Μαύρος ως απόστρατος, μέθυσος, λοχαγός και εκβιαστής αδελφός της κουτσής. Έκδηλη σωματικότητα από τον Μαύρο, σε αυτόν τον δισυπόστατο και πολυδιάστατο ρόλο. Επίσης, έντονη σωματικότητα από τον Ιωάννη Παπαζήση στον σκοτεινό ρόλο του υποκινητή, αλλά και αδίστακτου δολοφόνου, Πιερ, για τον οποίο προείπαμε.

Το ίδιο μίνιμαλ, όπως και η σκηνοθεσία, ήταν τα, σχεδόν, άχρονα κουστούμια (Γιάννης Μετζικώφ). Επίσης, απόλυτα μινιμαλιστικό και το σκηνικό: στην ολόγυμνη σκηνή του θεάτρου υπάρχουν μόνο μερικές καρέκλες, καθώς και ένα μπιλιάρδο και βιβλία, σύμβολα, και τα δύο, μιας αστικής τάξης. Όταν τα πάντα ανατρέπονται, το μπιλιάρδο μετατρέπεται, πια, σε χρηστικό αντικείμενο (τραπέζι, κρεβάτι, βάθρο κτλ)... Πολύ καλοί φωτισμοί που δημιουργούσαν χώρους (Κατ.Μαραγκουδάκη).

Μια πολύ καλή μεταφορά του λογοτεχνικού αριστουργήματος, καθόλου κουραστική και προπάντων με εξαιρετικές υποκριτικές!

Mέχρι το Πάσχα στο Σύγχρονο Θέατρο Ευμολπιδών 45,Γκάζι (2΄από μετρό Κεραμεικός)

Μαζί ποτέ

Όχι δεν πρόκειται για την εξαιρετική ταινία του Φατίχ Ακίν (2004), ένα κοινωνικό δράμα ενός ζευγαριού τουρκικής καταγωγής στην σύγχρονη Γερμανία, αλλά για ένα θεατρικό έργου του Ηλία Παρασκευόπουλου, ο οποίος σκηνοθετεί και παίζει επίσης.

Έχοντας παρακολουθήσει την παράσταση, δεν καταλαβαίνεις γιατί γράφτηκε το έργο (μπορεί προσωπική ανάγκη του καλλιτέχνη)· θα είχε ενδιαφέρον, ίσως, μόνο αν η σχέση του ζευγαριού ήταν ομοφυλόφιλη… Η παράσταση τελείωσε. Χωρίς να είναι κακή, θέλω να σημειώσω είναι ότι τέτοιο σκηνικό χάος, με τόσο κακή χρήση σκηνικών αντικειμένων δεν έχω ξαναδεί στο θέατρο!

Προτεινόμενες παραστάσεις που έχουμε δει:

Δεν με χωρά ο τόπος: Μήδεια, 14η μέρα

Γιοί και Κόρες, Αστερισμοί, Μήδεια(Μποστ), Θέατρο Ν.Κόσμου

Ήταν κάποτε, Αλεπούδες, Επί Κολωνώ

Interview, Ανάδυσις

ElizaDeth, Πνιγμονή, Γέρμα, Vault

Ευρυδίκη, Πορεία

Ελάτε σ΄εμάς για καφέ, Φούρνος

Μπαρ σε καλό μας, Σαίξπηρ bar

Τα ραδίκια ανάποδα, ΕliArt

Πατριδογνωσία ή τίποτα πια δεν είναι για συγγνώμη, Χυτήριο

Τα λουλούδια στην κυρία Απομηχανής